“Σας έκοψα λίγο ψωμί… Πάρτε να δοκιμάσετε. Μου το έστειλαν από Παλλήνη. Έτσι, για να θυμηθούμε τη γεύση… Όπως πριν πολλά χρόνια.”
Μου έδωσε το ψωμί, τυλιγμένο προσεκτικά σε πολυμπάγκ, σκούρο ψωμί, γεμάτο -το πρόσωπό του έλαμπε σαν παιδιού. Είναι κάποιοι άνθρωποι, λέω, πραγματικά απλοί, γεμάτοι ανυπόκριτο ενθουσιασμό για τα πράγματα και καλοσύνη. Γνωρίζεις αίφνης έναν γιατρό και λες δεν είναι όλοι ίδιοι, γιατί να γενικεύουμε, γιατί να ισοπεδώνουμε;
Τον ευχαρίστησα ευγενικά, πήρα το ψωμί και το χαμόγελό του να με συνοδεύει. Το άλλο δεν του το είπα. ‘Οτι, δηλαδή, τα τελευταία χρόνια μόνο τέτοιο ψωμί τρώω.
cyrano.jpg
Ξεκίνησε όταν ένας καλός φίλος, ξέροντας τις ..ανησυχίες μου περί αυτού, μου έκανε δώρο το εξαιρετικό βιβλίο της Εύης Βουτσινά, Το Ψωμί. Ή μάλλον όχι, ξεκίνησε όταν έκλεισε ο φούρνος του Καραμούτσουνα… Καλύτερα να το πιάσω από την αρχή: ξεκίνησε όταν είδα στον κινηματογράφο (και αργότερα διάβασα) το Cyrano με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ. Ο Συρανό ντε Μπερζεράκ, ο ποιητής με την μυθικών διαστάσεων μύτη, γνωστός καυγατζής και λογοτέχνης του 17ου αιώνα, ανάγεται στη σφαίρα του θρύλου διά πένας Εντμόν Ροστάν.
Θα μου πείτε, τι σχέση έχει με την ιστορία του ψωμιού; Πολύ απλό: πρώτος στην ποίηση, πρώτος στη μάχη, πρώτος σε όλα! Αυτή ήταν η αρχή και ο τρόπος ζωής του Συρανό που μου έκαναν αμέσως το κλικ. Νίτσε για αρχάριους.
Δεν υπάρχουν όρια. Τα ήδη φουσκωμένα μυαλά μου γίναν αερόστατο. Ο,τιδήποτε μου κινούσε το ενδιαφέρον, έπρεπε να το κατακτήσω. Ήθελα τα πάντα. Και μέσα σ’ αυτά τα πάντα, κόλλησε και το ψωμί.
Υπήρχε, λοιπόν, στη Σέριφο ένας φούρνος που έβγαζε ένα ψωμί… άρτο! Το ίδιο ψωμί, σ΄ένα μοναδικό σχήμα και με την ίδια απαράλλαχτη γεύση επί χρόνια. Μιλάμε όμως για ψωμί-σημείο αναφοράς, απ’ αυτά που όταν γυρνούσες στην Αθήνα κουβαλούσες δυο-τρία μαζί σου, αφού δεν μπορούσες να κουβαλήσεις τον ίδιο τον ξυλόφούρνο και το Βαγγέλη τον Καραμούτσουνα πακέτο. Καραμούτσουνας είναι παρατσούκλι, αφού έτσι γνωρίζονται μεταξύ τους οι άνθρωποι στο νησί μου. Αν πεις πως θες το Βαγγέλη Δρογώση, λίγοι θα καταλάβουν ποιον εννοείς.
Το φούρνο λοιπόν ο κυρ Βαγγέλης τον έκλεισε, πάνε χρόνια και… -σ’ εμένα όμως (και σε πολλούς άλλους!) η γεύση του ψωμιού του αποτελεί μέτρο σύγκρισης, σε βαθμό που να μην μπορώ να συμβιβαστώ με τα πλαστικά ψωμιά που βρίσκει κανείς εδώ (και -δυστυχώς πλέον- στη Σέριφο).
Μεγάλη υπόθεση η αρτο-ποίηση! Κατ’ αρχάς, να πω εδώ ότι ψωμί για μένα σημαίνει προζύμι. Και όταν λέμε προζύμι εννοούμε -για να μην τρελαθούμε, δηλαδή- ζυμαράκι που κρατάμε ως μαγιά για το επόμενο ψωμί. Κύριοι φουρνάρηδες! (Μάλιστα, φουρνάρηδες, γιατί τον τίτλο του αρτοποιού τον δικαιούνται πολύ λίγοι.) Πόσες φορές δεν έχω μπει στον πειρασμό να πάρω μια γωνιά απ’ το ψωμάκι μου και να μπω στα μαγαζιά σας να σας δείξω τι είναι “ζυμωτό”, γιατί όταν σας ρωτάω “τι εννοείτε ζυμωτό;” και μου λέτε “με προζύμι”, μού ‘ρχεται να βάλω τα γέλια. Και να εξηγήσω τη διαφορά: το ψωμί με το προζύμι είναι βαρύ, γεμάτο και -λόγω της υγρασίας που κρατάει- διατηρείται σχετικά φρέσκο για μέρες.
Έχει και διαφορετική, πιο πολύπλοκη γεύση. Δεν είναι υποχρεωτικά ξινό, όπως νομίζουν οι περισσότεροι. Το ψωμί του κυρ-Βαγγέλη δεν ήταν καθόλου ξινό, πειραματίστηκα πολύ καιρό προσπαθώντας να πετύχω τη γεύση του (δυστυχώς, χωρίς τον ξυλόφουρνο). Το μυστικό; Λίγο μέλι (εντάξει, κάνει και η ζάχαρη) που δίνει και άρωμα. Ένα πράγμα που με αποθάρυνε στις αρχές, όσον αφορά πάντα στο προζύμι, ήταν πώς θα το φυλάξω.
Διάβαζα ή άκουγα διάφορα για το τι κάνανε οι γιαγιάδες μας (λακούβες στο αλεύρι, λάδια, ιστορίες..) και τελικά κατάλαβα ότι στην εποχή του ηλεκτρικού ψυγείου τα πράγματα είναι απλούστατα: λίγη ζύμη στο μέγεθος μεγάλης γροθιάς, ριγμένη χωρίς καμιά άλλη φροντίδα σ’ ένα βαζάκι με καπάκι και …στο ψυγείο. Καλλιέργεια μυκήτων -δεν παθαίνει τίποτα.
Το να ξινήσει είναι φυσιολογικό, το αντίθετο …ανησυχητικό.
Έτσι λοιπόν, κάθε Σάββατο είναι μέρα αφιερωμένη στον άρτο μας τον επιούσιο. Ένα κιλό αλεύρι βγάζει κοντά ενάμισυ κιλό ψωμί κι αυτό είναι αρκετό για ολόκληρη τη βδομάδα. Ευτυχώς που υπάρχει η τεχνολογία: με τον ηλεκτρικό ζυμωτήρα ο συνολικός χρόνος ενασχόλησης δεν είναι πάνω από μισή ώρα, το υπόλοιπο απλά περιμένεις -στην αρχή να “ανέβει” η ζύμη (μαγική διαδικασία, ειδικά αν γνωρίζεις ότι αυτό οφείλεται στις εκκρίσεις κάποιων πολύ-πολύ μικρών πλασμάτων) και στη συνέχεια να ψηθεί. Αποφεύγω τον πειρασμό να επεκταθώ περισσότερο, με κίνδυνο να γίνω γραφικός. Η περιέργεια, η αγάπη για τα πράγματα, η φροντίδα, η επιθυμία για υπέρβαση ακόμα και στα πιο καθημερινά, το ταξίδι… αυτά είναι ο σκοπός μου. Το ψωμί, ένα κεφάλαιο είναι μόνο…
http://trelos.wordpress.com/
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου