«λάγανον».το απόλυτο ψωμί της νηστείας

Μπορεί κάποιοι να μη βάλουν θαλασσινά στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, αλλά μία-δύο λαγάνες δε λείπουν ποτέ. Αξίζει να γνωρίσουμε το απόλυτο ψωμί της νηστείας και να μάθουμε πώς να το αξιοποιήσουμε καλύτερα.

Η λαγάνα, το επίπεδο ψωμί με την ελάχιστη ψίχα, την τραγανή κόρα και το ξεχωριστό σουσαμένιο άρωμα, αποτελεί κλασική επιλογή ανάμεσα στα εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας, με τη γεύση της να στιγματίζει τη μέρα, σηματοδοτώντας την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Πρόκειται για άζυμο άρτο ή αλλιώς για ψωμί που παρασκευάζεται παραδοσιακά χωρίς προζύμι, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, που ήταν μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό

Η κυρά-Σαρακοστή
Με τη ζύμη της λαγάνας φτιάχνεται η φιγούρα της κυρά-Σαρακοστής ή αλλιώς η γυναικεία μορφή με τα σταυρωμένα σε προσευχή χέρια και τα 7 πόδια, όσα είναι και τα Σάββατα της Σαρακοστής. Παραδοσιακά φτιάχνεται στην αρχή της νηστείας και χρησιμοποιείται για να μετριέται ο χρόνος που απομένει μέχρι το Πάσχα, μιας και κάθε Σάββατο της κόβουμε και από ένα πόδι, με το τελευταίο να κόβεται το Μεγάλο Σάββατο.

Πώς φτιάχνεται
Η παραδοσιακή συνταγή “ζητά” μόνο αλεύρι, νερό, αλάτι, κάποια μυρωδικά, όπως γλυκάνισο για άρωμα και φυσικά, άφθονο σουσάμι (λευκό και μαύρο) στην επιφάνειά της. Ωστόσο υπάρχουν και οι νέες και πολύ δημιουργικές εκδοχές της, που δεν υστερούν καθόλου σε νοστιμιά, ενώ δίνουν και πιο ξεχωριστή γεύση στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Δοκιμάζουμε λοιπόν πολύ νόστιμες λαγάνες με αλεύρι ολικής άλεσης, με πράσινη και μαύρη ελιά, με λιαστή ντομάτα, με πιπεριά, με κρεμμύδι και με πολλά ακόμη νόστιμα υλικά που προσθέτουν στη ζύμη οι αρτοποιοί.

Μερικές ιδέες με βάση τη λαγάνα
Όπως είπαμε η λαγάνα πρωταγωνιστεί στο νηστίσιμο τραπέζι ως το ψωμάκι που συνοδεύει τα υπόλοιπα εδέσματα. Υπάρχουν όμως περισσότεροι και πιο ευφάνταστοι τρόποι να την παρουσιάσουμε.Με λαγάνα λοιπόν, μπορούμε να φτιάξουμε πολύ νόστιμα καναπεδάκια. Πώς;
Κόβετε τη λαγάνα σε λεπτές φέτες και της προσθέτετε επάνω ταραμοσαλάτα, ελιές και άνηθο ή φάβα και χταποδάκι ή ταχίνι και γαρίδες. Τα εδέσματα εκείνης της μέρας είναι πολλά και οι πιθανοί συνδυασμοί ακόμη περισσότεροι γι’ αυτό επιστρατεύστε τη φαντασία σας.

Και με τη λαγάνα που περίσσεψε;
*   Μπορείτε να φτιάξετε πολύ αρωματικά κρουτόν και παξιμαδάκια. Κόβετε τη λαγάνα σε κυβάκια ή λεπτές φέτες, αναλόγως τι θέλετε να φτιάξετε, τα απλώνετε σε ταψί στρωμένο με λαδόκολλα, τα περιχύνετε με ελάχιστο ελαιόλαδο και ψήνετε στους 200οC μέχρι να ροδοκοκκινίσουν.
*   Εάν πάλι αφήσετε τη λαγάνα να ξεραθεί πολύ μπορείτε να την τρίψετε στο μπλέντερ, δημιουργώντας γαλέτα με ξεχωριστό άρωμα.
*   Μπορείτε ακόμα να τη μουλιάσετε σε νερό, να τη στύψετε και να φτιάξετε μαζί της ταραμοκεφτέδες ή ωραίους ψωμοκεφτέδες.

ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΛΑΓΑΝΑ (με προζύμι)
ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 5-6 ΛΑΓΑΝΕΣ
Α. ΥΛΙΚΑ
* 5 κιλά αλεύρι σκληρό (70% τύπου Μ).
* 450 γρ. προζύμι.
* 16 γρ. ξηρή μαγιά.
* 2,5 μπουκάλια νερό του 1,5 λίτρου χλιαρό νερό (ανάλογα και με την θερμοκρασία του δωματίου που θα ζυμώσουμε).
* 10 κ.σ. ζάχαρη.
* 5 κ.σ. αλάτι.
* 1 ποτήρι του νερού ελαιόλαδο.
* Σουσάμι.

Εύη Βουτσινά «Γεύση Ελληνική», εκδ. Καστανιώτη

Β. ΕΚΤΕΛΕΣΗ.
Σε μια σκάφη αδειάζουμε το χλιαρό νερό και διαλύουμε το προζύμι.
Προσθέτουμε το αλεύρι, την ζάχαρη, το αλάτι και την ξηρή μαγιά.
Ζυμώνουμε καλά και όταν τα υλικά ομογενοποιηθούν και πάρει μορφή το ζυμάρι μας, προσθέτουμε το ελαιόλαδο.
Συνεχίζουμε το ζύμωμα μέχρι το ζυμάρι μας να γίνει ελαστικό και να μην κολλάει στα τοιχώματα της σκάφης μας.
Αφήνουμε το ζυμάρι να ξεκουραστεί για 50’ σκεπάζοντάς το με μια πετσέτα καλά.

Πλάθουμε τις λαγάνες μας, το πλάτος των οποίων να μην ξεπερνά το πάχος του δαχτύλου μας. Κάνουμε τρυπίτσες, αλείφουμε με νερό την επιφάνειά τους και πασπαλίζουμε σουσάμι.
Αφήνουμε τις λαγάνες μας για 15’ σκεπασμένες.
Φουρνίζουμε σε προ θερμασμένο φούρνο στους 18ο ºC  για 45’-50’.
Καλή επιτυχία, Καλή όρεξη και Καλή Σαρακοστή

*Η λαγάνα είναι το χαρακτηριστικό, πλατύ, σισαμωτό ψωμί που συνοδεύει τα νηστίσιμα της Καθαράς Δευτέρας. Λέγεται ότι η λαγάνα προέρχεται από το αρχαίο «λάγανον».
Το βρίσκουμε π.χ. στους Εβδομήκοντα, όπου τα λάγανα δεν ταυτίζονται με τα άζυμα ψωμιά
(άρτους αζύμους πεφυραμένους εν ελαίω και λάγανα άζυμα κεχρισμένα εν ελαίω, στην Έξοδο).
Το αναφέρει και ο Αθήναιος σε στίχο του Αριστοφάνη (λάγανα πέπεται) από τις Εκκλησιάζουσες
Πηγή : www.patrisnews.