Το σπιτόφιδο της Κύθνου

Το ΣΠΙΤΟΦΙΔΟ της ΚΥΘΝΟΥ 

(γράφει ο Γιώργης Βενετούλιας) 

 Οι σύγχρονοι Θερμιώτες θα το μάθουν και θα εκπλαγούν. Οι παλιοί, όμως, θα το θυμηθούν χωρίς έκπληξη, σαν κάτι απόλυτα καθημερινό. Υπάρχει ένα είδος φιδιού στην Κύθνο-και όχι μόνο- που κάποτε, όχι και τόσο παλιά, μέχρι τη δεκαετία του '50, συμβίωνε με τους ανθρώπους αρμονικά μες στα σπίτια. 

Οι άνθρωποι, μάλιστα, επιθυμούσαν να υπάρχει στο σπίτι, γιατί το θεωρούσαν προστάτη, το "στοιχειό" του σπιτιού.

 Αυτή η δοξασία έρχεται από πολύ παλιά, έχει κάποιες χιλιάδες χρόνια ιστορίας αυτή η παράδοση. 

Είναι ο "οικουρός όφις" (δηλ. φίδι του σπιτιού) που οι αρχαίοι Έλληνες το λάτρευαν ως θεόσταλτη οντότητα που προστάτευε τους ναούς και τον οίκο τους. 

Θεωρείται, μάλιστα, ως το ομορφότερο φίδι της Ελλάδας. Τα πέτρινα σπίτια του νησιού, μέχρι πρόσφατα, δεν ήταν σοβαντισμένα, οπότε το φιδάκι (που στην Κύθνο το έλεγαν "τόπακα" ή "θεριό") έβρισκε καταφύγιο και φωλιά σε κάποιο "μούτουλο" εσωτερικού τοίχου. Από το βιβλίο μου "Του νησιού μου-παραδόσεις της Κύθνου", μεταφέρω τον ακόλουθο θρύλο, όπως μου τον είχε αφηγηθεί παιδάκι η αξέχαστη Αννούσα Γαρδέρη (1901-1987), η Γαλατιανή μου γειτόνισσα:

 "Όταν στο σπίτι μέσα μένει φίδι, δεν κάνει να το σκοτώνουμε, γιατί είναι το στοιχειό του σπιτιού. Οι παλαιοί το 'χανε σε καλό όταν ύπαρχε φίδι, γιατί φυλάει το σπίτι. Μια φορά, ένας άθρωπος το σκότωσε το φίδι του σπιτιού και μετά πεθάνανε τα παιδιά του κι η γυναίκα του. 

Στο τέλος αρρώστησε κι αυτός βαριά και πέθανε".

 Στο νησί υπάρχουν τρία είδη φιδιών, όλα μη δηλητηριώδη (ακόμη και η "πιτσιλόχεντρα" είναι είδος οχιάς μη δηλητηριώδους).

 Το "σπιτόφιδο" δεν έχει καν δηλητήριο. Η επιστημονική του ονομασία είναι Zamenis Situlus. Τρέφεται με τρωκτικά, τα οποία πνίγει σφίγγοντάς τα. Πέρα, λοιπόν, από τη λαϊκή δοξασία, το ήθελαν στο σπίτι και για πρακτικό λόγο, γιατί εξολόθρευε τα ποντίκια (εξ ου και το ιταλογενές ιδιωματικό του όνομα: "τόπακας", από το topo=ποντίκι).

 Δυστυχώς γεννά μόνο ένα με δυο αβγά κάθε δυο χρόνια, γι αυτό και είναι φίδι σπάνιο, προστατεύεται από το νόμο, και καλά θα κάνουν στο νησί να το αφήνουν στην ησυχία του, όπως μας αφήνει κι αυτό.

 ΓΙΩΡΓΗΣ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑΣ 

 Πηγή : 

Τα Θερμιά