Ποιος… κυβερνά αυτήν την Ευρώπη;

Ποίος κυβερνά αυτήν την Ευρώπη;». Στο ερώτημα που διατυπώνεται όλο και πιο συχνά μεταξύ πολιτικών, χαρτογιακάδων και απλών πολιτών, η εκ πρώτης όψεως απάντηση ακούγεται ρομαντική: τα γνωστά θεσμοθετημένα όργανά της, με κυρίαρχο ανάμεσά τους το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

 Όμως, σε ένα σώμα 27 (και συντόμως 28, με την ένταξη της Κροατίας) μελών, είναι πλέον πολύ αμφίβολο ποιοι, σε ποιο κλίμα και για πόσο χρόνο έχουν τον λόγο. 

Όταν ακόμα και ο υπουργός Οικονομικών της δεύτερης μεγαλύτερης χώρας της Ευρωζώνης, Πιερ Μοσκοβισί, αξιοποιεί τον χρόνο κατά τον οποίο συζητιόταν στο Συμβούλιο Υπουργών το ζήτημα της Κύπρου για μια ανανεωτική σιέστα, τα συμπεράσματα που πρέπει να βγάλει κανείς αφορούν λιγότερο τις αντοχές του συγκεκριμένου Γάλλου πολιτικού και περισσότερο τον προειλημμένο χαρακτήρα των αποφάσεων…

Οι ισορροπίες  

Η ογκώδης κοινοτική γραφειοκρατία, που «υποστηρίζει» το έργο των πολιτικών, αποτελεί, από μιαν άλλη άποψη, τον πραγματικό πρωταγωνιστή των κοινοτικών δρωμένων, σε ένα περιβάλλον όπου τουλάχιστον το 70% της ισχύουσας σε κάθε κράτος νομοθεσίας προκύπτει εν Βρυξέλλαις και όπου επικρατεί η αντίληψη ότι, όσο περισσότερες οδηγίες παράγονται, τόσο περισσότερο ενισχύεται η «Ευρώπη».

Σε επίπεδο κορυφής, βέβαια, τηρούνται πάντοτε τα προσχήματα, προκειμένου τα ανώτερα κοινοτικά όργανα να εμφανίζονται «εθνικώς αποχρωματισμένα» και να επικρατεί μια ισορροπία μεταξύ «μεγάλων» και «μικρών», «παλαιών» και «νέων» κρατών-μελών, Βορείων και Νοτίων, κεντροαριστερών και κεντροδεξιών, εσχάτως και μεταξύ ανδρών και γυναικών κ.ο.κ. 

Σε αυτό το πνεύμα, η εθνικότητα ενός υποψηφίου αναδεικνύεται συχνά στο κυριότερο πλεονέκτημα (ή μειονέκτημα) για την κατάληψη μιας ισχυρής θέσης, όπως αποδεικνύει περίτρανα το παράδειγμα του Ολλανδού νέου προέδρου του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ή κινητοποιούνται περίπλοκες «καραμπόλες», όπως συνέβη με τον προκάτοχό του, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος συνάρτησε το θέμα της διαδοχής του με τον διορισμό του συμπατριώτη του Ιβ Μερς στην εξαμελή διοίκηση της ΕΚΤ.

Η τήρηση των ισορροπιών λειτουργεί και στον κατακόρυφο άξονα. Μολονότι στους επιτρόπους της Κομισιόν επιτρέπεται να διορίζουν συμπατριώτες τους στην κρίσιμη θέση του επικεφαλής του γραφείου τους (cabinet), είναι αδιανόητο κάτι τέτοιο για τους αντίστοιχους Γενικούς Διευθυντές – γι΄ αυτό και ο Φωκίων Φωτιάδης εγκατέλειψε την Αλιεία μόλις η Μαρία Δαμανάκη ανέλαβε το σχετικό χαρτοφυλάκιο. 

Οι περισσότεροι από τους προϊσταμένους των Γενικών Διευθύνσεων (DG) προέρχονται από μακρά θητεία σε διαφορετικά κοινοτικά όργανα, που μπορεί να έχει ξεκινήσει ακόμα και από τη Μεταφραστική Υπηρεσία. Η προϋπηρεσία σε μια δεξαμενή σκέψης ή ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα του «κέντρου» που να ειδικεύεται σε ευρωπαϊκά θέματα διευκολύνει την έναρξη μιας τέτοιας σταδιοδρομίας.

Οι «λομπίστες» Την κρισιμότερη απάντηση στο ερώτημα «ποιος κυβερνά την Ευρώπη» δίνουν, αφενός, τα ισχυρά «συμβουλευτικά φόρα κοινωνικών εταίρων», όπως, λ.χ., το European Round Table, με τα οποία ουσιαστικά εκχωρείται στις εργοδοτικές οργανώσεις η χάραξη στρατηγικής, και, αφετέρου, οι «περιστρεφόμενες πόρτες» που ορίζουν τη διαδρομή στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα στα κοινοτικά όργανα και αντιστρόφως.

Λόγου χάρη, ο άλλοτε επίτροπος Διεύρυνσης και μετέπειτα Βιομηχανίας Γκίντερ Φερχόιγκεν ίδρυσε, δύο μήνες μετά την αποχώρησή του, την εταιρεία λόμπινγκ European Experience Company, ο Ιρλανδός πρώην επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τσάρλι Μακ-Κρίβι προσλήφθηκε από τη Ryanair, ο επίτροπος Αλιείας Τζο Μποργκ από εταιρεία λόμπινγκ με το ίδιο αντικείμενο κ.ο.κ. 

Η Ολλανδή Νέλι Κρους ακολούθησε τη διαδρομή από τα δ.σ. αρκετών πολυεθνικών στο χαρτοφυλάκιο Εσωτερικής Αγοράς, ενώ από την Goldman Sachs προέρχονται τόσο ο Μάριο Ντράγκι όσο και ο «πατέρας της παγκοσμιοποίησης», Πίτερ Σάδερλαντ, αρχικά επίτροπος και κατόπιν (όπως και ο Γάλλος Πασκάλ Λαμί) επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Σε κατώτερο επίπεδο, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Γάλλου Μισέλ Πετίτ, άλλοτε νομικού συμβούλου της Κομισιόν και νυν στελέχους βρετανικού δικηγορικού γραφείου, το οποίο εκπροσωπεί, μεταξύ άλλων, την καπνοβιομηχανία Philip Morris (από την οποία κατηγορήθηκε ότι επιχείρησε να χρηματιστεί ο παραιτηθείς Μαλτέζος επίτροπος Υγείας Τζον Ντάλι). Ο Πετίτ συμμετέχει στην τριμελή Επιτροπή Δεοντολογίας της Κομισιόν…

Με άλλα λόγια, το όλο ευρωπαϊκό οικοδόμημα στηρίζεται πλέον σε μια τριπλή αντιστροφή: της σχέσης εσωτερικής πολιτικής και διακρατικής διαπραγμάτευσης, αιρετών ιθυνόντων και μη εκλεγμένων τεχνοκρατών, θεσμικά υπεύθυνων παραγόντων και φορέων άσκησης επιρροής από μέρους ιδιωτικών συμφερόντων.

Οι «αθέατοι» Από τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις η «μάχη» συχνά δίνεται για την κατάληψη κρίσιμων θέσεων, που όμως βρίσκονται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Π.χ., Γερμανός είναι ο γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ούβε Κορζέπιους (για… την περίπτωση που οι οδηγίες του Βερολίνου δεν γίνονται κατανοητές από τον Χέρμαν βαν Ρομπάι), όπως και ο επικεφαλής του γραφείου του Ζοζέ Μπαρόζο, Γιοχάνες Λάιτενμπεργκερ.

Διαχρονικά, ιδιαίτερη επιδεξιότητα στον τομέα αυτό έχει επιδείξει η «ευρωσκεπτικιστική» Βρετανία: έτσι, αν ο Τόνι Μπλερ απεδείχθη μη αποδεκτός για την υψηλού προφίλ θέση του προέδρου του Συμβουλίου, δεν συνέβη διόλου το ίδιο με τον άλλοτε μόνιμο υφυπουργό Εξωτερικών, σερ Τζον Κερ (και μετέπειτα στέλεχος της Shell), γενικό γραμματέα της

Συνέλευσης που εκπόνησε το Ευρωσύνταγμα. Αυτήν τη στιγμή, Βρετανοί προΐστανται αθόρυβα σε τομείς ιδιαίτερου βρετανικού ενδιαφέροντος, όπως είναι η Διεύρυνση και η Εσωτερική Αγορά.

Πηγή : http://www.inprecor.gr