Τα πικρά δεινά του Καστελόριζου από πολέμους και συμμάχους

Το Καστελόριζο έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται με κάθε δυνατό τρόπο και εντελώς τυχοδιωκτικά προς το συμφέρον της άρχουσας τάξης: 

Παλιότερα με το γνωστό διάγγελμα Παπανδρέου που άνοιγε το δρόμο στα μνημόνια τα οποία οδήγησαν σε ανυπολόγιστες ακόμη καταστροφές των εργατικών δικαιωμάτων και εισοδημάτων. Τώρα χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να κλείσει ασφυκτικά την αντίπαλη χώρα περιορίζοντας την ΑΟΖ της στο τίποτε. 

 Αυτή τη στιγ­μή είναι το αβύ­θι­στο πο­λε­μι­κό σκά­φος στις εξορ­μή­σεις των Ελ­λή­νων, των Γάλ­λων και άλλων κα­πι­τα­λι­στών στην πε­ριο­χή της Αν. Με­σο­γεί­ου. 

Όμως τα πε­ρισ­σό­τε­ρα δεινά το νησί δεν τα υπέ­στη από την Τουρ­κία όπως πολ­λοί νο­μί­ζουν. Ίσα ίσα. Τα δεινά -και είναι πολ­λά- επήλ­θαν επει­δή ακρι­βώς και στο πα­ρελ­θόν το νησί υπήρ­ξε αβύ­θι­στο όχημα ιμπε­ρια­λι­στι­κών εξορ­μή­σε­ων.

 Άν­θη­ση 

 Στις 13 Σε­πτεμ­βρί­ου γιορ­τά­ζε­ται η απε­λευ­θέ­ρω­ση του νη­σιού (από ποιους άραγε όπως θα δούμε πα­ρα­κά­τω). Επει­δή και σή­με­ρα σύν­νε­φα πο­λέ­μου μα­ζεύ­ο­νται γύρω από το νησί και επει­δή πολ­λοί φι­λο­πό­λε­μοι στην Αθήνα είναι πρό­θυ­μοι για σύρ­ρα­ξη (όσο το σπίτι τους είναι μα­κριά από τη φωτιά, βέ­βαια), αξί­ζει να θυ­μη­θού­με την ιστο­ρία του Κα­στε­λό­ρι­ζου στον 20ό αιώνα. Το νησί «άφησε» τον 19ο αιώνα όντας πολύ πλού­σιο. 

Αιτία γι’ αυτό ήταν… ο σουλ­τά­νος Μαχ­μούτ Β’, ο οποί­ος το 1835 πα­ρα­χώ­ρη­σε στα Δω­δε­κά­νη­σα εσω­τε­ρι­κή αυ­το­διοί­κη­ση και φο­ρο­λο­γι­κές απαλ­λα­γές. Αυτό είχε ως απο­τέ­λε­σμα, το Κα­στε­λό­ρι­ζο, χάρη στη ναυ­τι­λία, να γνω­ρί­σει τη με­γα­λύ­τε­ρη ακμή της ιστο­ρί­ας του.

 Πολ­λοί κά­τοι­κοί του ασχο­λού­νταν και με τη σπογ­γα­λιεία. Το 1886, υπήρ­χαν στο νησί 100 ερ­γα­στή­ρια επε­ξερ­γα­σί­ας σπόγ­γων -μόνο στη Σύμη, απ’ όλα τα Δω­δε­κά­νη­σα, υπήρ­χαν πε­ρισ­σό­τε­ρα. Θε­ω­ρού­νταν τότε το πιο πυ­κνο­κα­τοι­κη­μέ­νο μέρος των Βαλ­κα­νί­ων. 

 Όμως η δρο­μο­λο­γη­μέ­νη κα­τάρ­ρευ­ση της Οθω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και το άνοιγ­μα των ορέ­ξε­ων συμ­μά­χων ή αντί­πα­λων ιμπε­ρια­λι­στι­κών και άλλων γει­το­νι­κών χωρών έμελ­λε να προ­κα­λέ­σουν απί­στευ­τα δεινά στους κα­τοί­κους του νη­σιού. 

 Στα νύχια της Ελ­λά­δας 

 Πρώτη εξόρ­μη­σε η Ελ­λά­δα: Με πρω­το­βου­λία του τότε αρ­μό­διου αξιω­μα­τού­χου του ελ­λη­νι­κού υπ. Εξω­τε­ρι­κών, Ίωνα Δρα­γού­μη την 1η Μαρ­τί­ου 1913 απο­βι­βά­στη­καν στο νησί 30 Έλ­λη­νες πα­ρα­στρα­τιω­τι­κοί (η Ελ­λά­δα είχε ήδη ορ­γα­νώ­σει πλού­σια δράση πα­ρα­στρα­τιω­τι­κών στην οθω­μα­νι­κή Μα­κε­δο­νία) υπό τον οπλαρ­χη­γό Εμ­μα­νου­ήλ Δα­σκα­λά­κη, οι οποί­οι συ­νέ­λα­βαν τους επτά Οθω­μα­νούς υπαλ­λή­λους που βρί­σκο­νταν στο νησί.

 Ο κίν­δυ­νος από­βα­σης από τα τουρ­κι­κά πα­ρά­λια ήταν εμ­φα­νής, ενώ ταυ­τό­χρο­να στην Αθήνα ο Βε­νι­ζέ­λος κα­τσιά­δια­ζε τον Δρα­γού­μη για την πρω­το­βου­λία αυτή, καθώς έθετε σε κίν­δυ­νο τη συμ­μα­χία του με τη Γαλ­λία. 

Τε­λι­κά στάλ­θη­κε αξιω­μα­τι­κός από την Αθήνα για να πεί­σει τους πα­ρα­στρα­τιω­τι­κούς να απο­χω­ρή­σουν. Αυτοί δέ­χθη­καν αρκεί να πλη­ρώ­νο­νταν από τους κα­τοί­κους για τον… κόπο τους. Τε­λι­κά πήραν 450 χρυ­σές λίρες και έφυ­γαν -τόσο πα­τριώ­τες ήταν. Ωστό­σο ο κίν­δυ­νος από­βα­σης συ­νέ­χι­ζε να υπάρ­χει και ει­δι­κά τα μέλη της άρ­χου­σας τάξης, οι κα­ρα­βο­κυ­ραί­οι, φόρ­τω­σαν το βιός τους στα πλοία τους και ετοι­μά­στη­καν για ανα­χώ­ρη­ση. 

Όμως στο νησί είχε πα­ρα­μεί­νει ο Κα­στε­λο­ρι­ζιός Ιω­άν­νης Λα­κερ­δής που είχε απο­βι­βα­στεί με τους πα­ρα­στρα­τιω­τι­κούς. Αυτός δεν άφηνε κα­νέ­ναν να ανα­χω­ρή­σει με δι­κτα­το­ρι­κό τρόπο. Πα­ράλ­λη­λα, προ­έ­βαι­νε σε λα­θρε­μπό­ριο, συ­νερ­γα­ζό­με­νος με τον Γάλλο πρό­ξε­νο στη Ρόδο, Λαφόν, που είχε θέσει στη διά­θε­σή του και πλοία.

 Παρά τις προ­σπά­θειες των ανε­πί­ση­μων ελ­λη­νι­κών αρχών να πε­ριο­ρί­σουν τη δράση του (μά­λι­στα τον φυ­λά­κι­σαν προ­σω­ρι­νά), αυτός στις 4 Δε­κεμ­βρί­ου 1915, με τη βο­ή­θεια οπα­δών του, απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε και στις 7 Δε­κεμ­βρί­ου, ανά­γκα­ζε τον Έλ­λη­να ανε­πί­ση­μο διοι­κη­τή του νη­σιού, τον γραμ­μα­τέα του και τον ει­ρη­νο­δί­κη να εγκα­τα­λεί­ψουν το Κα­στε­λό­ρι­ζο.

 Στα νύχια της Γαλ­λί­ας

 Στο τέλος του 1915, η μοίρα το νη­σιού άλ­λα­ξε και πάλι καθώς βρέ­θη­κε στο στό­χα­στρο της Γαλ­λί­ας που ήθελε να το χρη­σι­μο­ποι­ή­σει -ναι, από τότε- ως ναυ­τι­κή βάση για τις εξορ­μή­σεις στην Αν. Με­σό­γειο.

 Σε ένα πραγ­μα­τι­κό κυ­νη­γη­τό για την κα­τά­λη­ψη του νη­σιού, δύο γαλ­λι­κά πλοία, ένα θω­ρη­κτό και ένα κα­τα­δρο­μι­κό, κέρ­δι­σαν το ελ­λη­νι­κό αντι­τορ­πι­λι­κό «Έλλη» και έτσι τις 14 Δε­κεμ­βρί­ου 1915 η καλή αυτή ιμπε­ρια­λι­στι­κή χώρα, η Γαλ­λία, απο­βί­βα­σε 500 πε­ζο­ναύ­τες και κα­τέ­λα­βε το νησί. Για να εί­μα­στε ωστό­σο δί­καιοι θα πρέ­πει να ση­μειώ­σου­με ότι στην ενέρ­γεια αυτή οι Γάλ­λοι είχαν βρει συμ­μά­χους στην το­πι­κή άρ­χου­σα τάξη:

 Ο γνω­στός μας Λα­φόντ ήρθε σε μυ­στι­κή συ­νεν­νό­η­ση με τον Λα­κερ­δή που κα­τέ­λα­βε το διοι­κη­τή­ριο του νη­σιού κα­τε­βά­ζο­ντας την ελ­λη­νι­κή ση­μαία και ανε­βά­ζο­ντας τη γαλ­λι­κή. Το κα­θό­λου ύπο­πτο για αντε­θνι­κά φρο­νή­μα­τα «Πρώτο Θέμα» στο σχε­τι­κό περ­σι­νό αφιέ­ρω­μά του (1/9/2019) ανα­φέ­ρει ότι οι κά­τοι­κοι υπο­δέ­χθη­καν με εν­θου­σια­σμό τους Γάλ­λους πε­ζο­ναύ­τες. Προ­φα­νώς ακόμη υπήρ­χε άγνοια κιν­δύ­νου, αλλά είναι επί­σης σαφές ότι η ελ­λη­νι­κή κυ­ριαρ­χία δεν ήταν και τόσο δη­μο­φι­λής, καθώς έθετε σε προ­φα­νή κίν­δυ­νο την ασφά­λεια των κα­τοί­κων.

 Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση οι Κα­στε­λο­ρι­ζιοί άρ­χι­σαν και πάλι να φτιά­χνουν τη ζωή τους στη βάση της γαλ­λι­κής κυ­ριαρ­χί­ας. Όμως πλή­ρω­σαν ακρι­βά το γε­γο­νός ότι επι­λέ­χθη­καν ως στρα­τιω­τι­κή βάση του γαλ­λι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού: 

Από τις πρώ­τες εβδο­μά­δες της γαλ­λι­κής κυ­ριαρ­χί­ας, από την απέ­να­ντι τουρ­κι­κή ακτή το γερ­μα­νι­κό πυ­ρο­βο­λι­κό εκτό­ξευε οβί­δες με­γά­λου βε­λη­νε­κούς κα­τα­στρέ­φο­ντας σπί­τια και σκο­τώ­νο­ντας αν­θρώ­πους, φυ­σι­κά κυ­ρί­ως αμά­χους. Τα σχέ­δια των νη­σιω­τών και πάλι ακυ­ρώ­θη­καν βίαια. Ο πό­λε­μος τέ­λειω­σε κά­ποια στιγ­μή, αλλά οι Γάλ­λοι συ­νέ­χι­σαν την κα­το­χή του νη­σιού.

 Μέχρι που δια­πί­στω­σαν ότι δεν είχε κα­νέ­να στρα­τη­γι­κό όφε­λος. Οι Κα­στε­λο­ρι­ζιοί ανα­κου­φί­στη­καν: οι Γάλ­λοι θα έφευ­γαν και αυτοί θα ορ­γά­νω­ναν τη ζωή τους επι­τέ­λους χωρίς να πέ­φτουν βόμ­βες στα σπί­τια και στα κε­φά­λια τους. Κα­νείς όμως δεν αφή­νει μια «πε­ριου­σία» ανεκ­με­τάλ­λευ­τη. Την 1η Μαρ­τί­ου 1921 οι Γάλ­λοι πού­λη­σαν το νησί στους τότε συμ­μά­χους τους Ιτα­λούς!

 Στα νύχια της Ιτα­λί­ας

 Η βαρ­βα­ρό­τη­τα των Ιτα­λών (σύ­ντο­μα η Ιτα­λία απέ­κτη­σε φα­σι­στι­κή κυ­βέρ­νη­ση) καθώς και η οι­κο­νο­μι­κή πα­ρακ­μή λόγω του πο­λέ­μου, οδή­γη­σε τε­λι­κά χι­λιά­δες κα­τοί­κους να με­τα­να­στεύ­σουν στην Αυ­στρα­λία, την Αί­γυ­πτο, την Αθήνα και τη Ρόδο. Ο πλη­θυ­σμός του νη­σιού μειώ­θη­κε από τις πε­ρί­που 10.000 στις 2.000. Για τί­πο­τε από αυτά δεν έφται­γε η Τουρ­κία. 

Το 1926 το νησί χτυ­πή­θη­κε από δυ­να­τό σει­σμό με­γέ­θους 8 Ρί­χτερ που κα­τέ­στρε­ψε αρ­κε­τά από τα ενα­πο­μεί­να­ντα σπί­τια… Μετά το σει­σμό οι Κα­στε­λο­ρι­ζιοί βάλ­θη­καν να ξα­να­φτιά­ξουν και πάλι τη ζωή τους, υπό ιτα­λι­κή κυ­ριαρ­χία βέ­βαια.

 Όμως αυτή απο­δεί­χθη­κε σκλη­ρή ενώ το 1932 η πλειο­ψη­φία του νη­σιού δια­μαρ­τυ­ρή­θη­κε έντο­να κατά του δη­μάρ­χου πλέον Λα­κερ­δή (!) και των ιτα­λι­κών αρχών για τους πε­ριο­ρι­σμούς και τους έκτα­κτους φό­ρους που είχαν επι­βλη­θεί στο εμπό­ριο του νη­σιού, δια­μαρ­τυ­ρία όμως που είχε ασφα­λώς πο­λι­τι­κό-κοι­νω­νι­κό χα­ρα­κτή­ρα και όχι εθνι­κό. 

Η συσ­σώ­ρευ­ση όλων αυτών των δει­νών είχε ως απο­τέ­λε­σμα το νησί να απο­μεί­νει με μόλις 1.400 κα­τοί­κους -και οι Τούρ­κοι δεν είχαν πάλι καμία σχέση με αυτό. 

 Στα νύχια της Αγ­γλί­ας και της Ιτα­λί­ας 

 Το Κα­στε­λό­ρι­ζο βρέ­θη­κε στη δίνη και του Β’ Πα­γκό­σμιου Πο­λέ­μου. 

Έτσι τα δεινά συ­νε­χί­στη­καν, πόσο μάλ­λον που η Ιτα­λία είχε πάψει πλέον να είναι σύμ­μα­χος της Ελ­λά­δας και τώρα βρι­σκό­ταν στον αντί­πα­λο στρα­τό­πε­δο. Υπάρ­χουν μαρ­τυ­ρί­ες για από­πει­ρες εθνι­κής και θρη­σκευ­τι­κής αλ­λοί­ω­σης του πλη­θυ­σμού εκ μέ­ρους της Ρώμης

. Ωστό­σο και πάλι φά­νη­κε φως στο τού­νελ: Αυτή τη φορά εμ­φα­νί­στη­κε νέος σύμ­μα­χος της πα­τρί­δος, οι Άγ­γλοι. Τι έκα­ναν ετού­τοι; Απο­βι­βά­στη­καν αιφ­νι­δια­στι­κά στο νησί και το κα­τέ­λα­βαν στις 24 Φε­βρουα­ρί­ου του 1941. Φυ­σι­κά όχι για να λυ­τρώ­σουν τους κα­τοί­κους από την ιτα­λι­κή κα­τα­πί­ε­ση, αλλά για να το (καλά το μα­ντέ­ψα­τε) με­τα­τρέ­ψουν σε αε­ρο­πο­ρι­κή βάση του βρε­τα­νι­κού στρα­τού. Ωστό­σο οι κά­τοι­κοι ανα­θάρ­ρη­σαν και άρ­χι­σαν να ορ­γα­νώ­νουν και πάλι δια­φο­ρε­τι­κά τη ζωή τους, χωρίς τους Ιτα­λούς επι­τέ­λους. Έκα­ναν και πάλι λάθος. 

Βλέ­πε­τε, οι Άγ­γλοι με­τά­νιω­σαν θε­ω­ρώ­ντας είτε ότι δεν μπο­ρού­σαν να κρα­τή­σουν το νησί είτε ότι δεν τους… κάνει. Και ση­κώ­θη­καν και έφυ­γαν, αφή­νο­ντας τους νη­σιώ­τες που συ­νερ­γά­στη­καν μαζί τους στο έλεος των Ιτα­λών φα­σι­στών που επέ­στρε­ψαν και άρ­χι­σαν τις εκτε­λέ­σεις, τους βα­σα­νι­σμούς και τις φυ­λα­κί­σεις. Νέες ελ­πί­δες φά­νη­καν όταν η Ιτα­λία πα­ρα­δό­θη­κε στους Συμ­μά­χους, στις 8 Σε­πτεμ­βρί­ου 1943. 

Πέντε ημέ­ρες μετά, στις 13 Σε­πτεμ­βρί­ου, στο λι­μά­νι του νη­σιού κα­τέ­φθα­σε πε­ρή­φα­να το ελ­λη­νι­κό αντι­τορ­πι­λι­κό «Ναύ­αρ­χος Κου­ντου­ριώ­της». Από μέσα όμως δεν βγή­καν ελ­λη­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα. Βλέ­πε­τε, εκεί­νη την εποχή υπήρ­χε στον ελ­λη­νι­κό στρα­τό στη Μ. Ανα­το­λή έντο­νο κί­νη­μα υπέρ του ΕΑΜ στην Ελ­λά­δα, κι άρα οι Έλ­λη­νες φα­ντά­ροι ήταν ύπο­πτοι… κομ­μου­νι­στι­κής επιρ­ρο­ής. Από το πλοίο βγή­καν τε­λι­κά… Άγ­γλοι στρα­τιώ­τες που κα­τέ­λα­βαν και πάλι το νησί «απε­λευ­θε­ρώ­νο­ντάς» το…

 Αυτό «γιορ­τά­ζου­με» σή­με­ρα 13/9. Κα­νο­νι­κά δεν υπάρ­χει κα­νέ­νας λόγος εορ­τα­σμού. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, οι Κα­στε­λο­ρι­ζιώ­τες θε­ώ­ρη­σαν ότι πλέον πέ­ρα­σαν τα δεινά τους και βάλ­θη­καν να ορ­γα­νώ­σουν τη ζωή τους υπό αγ­γλι­κή κυ­ριαρ­χία. Έκα­ναν και πάλι λάθος. Ακρι­βώς επει­δή οι Άγ­γλοι με­τέ­τρε­ψαν το νησί σε κέ­ντρο ανε­φο­δια­σμού του συμ­μα­χι­κού στό­λου στην Αν. Με­σό­γειο, από τον Οκτώ­βριο κιό­λας του 1943 ο ενα­έ­ριος χώρος του έγινε πεδίο αε­ρο­μα­χιών ανά­με­σα στη Γερ­μα­νία και τους Συμ­μά­χους. 

Οι βομ­βαρ­δι­σμοί ήταν σχε­δόν κα­θη­με­ρι­νοί και έτσι υπήρ­ξαν κι άλλα θύ­μα­τα με­τα­ξύ των νη­σιω­τών, ενώ κα­τα­στρά­φη­καν πολλά σπί­τια που στο με­τα­ξύ είχαν ανοι­κο­δο­μη­θεί και πάλι. Ο πο­λε­μι­κός αντα­πο­κρι­τής της εφη­με­ρί­δας «Τα­χυ­δρό­μος» γρά­φει στην αντα­πό­κρι­σή του το 1943: «Λένε πως πολ­λές πό­λεις κα­τα­στρα­φή­καν, και είναι αλή­θεια. Δεν είναι το ίδιο για το Κα­στε­λό­ρι­ζο. Περ­νάς στους δρό­μους, ανε­βαί­νεις τα καλ­ντε­ρί­μια, δια­βαί­νεις κάτω από τους θό­λους, τις πλα­τεί­ες, τις “τα­ρά­τσες”, και δεν βλέ­πεις τί­πο­τα. Ούτε σκύλο, ούτε γάτα. 

Τα βή­μα­τά μου ακού­γο­νται βαριά στο λι­θό­στρω­το, ηχούν μέσα στα κενά σπί­τια χωρίς πα­ρα­θυ­ρό­φυλ­λα, τα σπί­τια με τρεις ή δυο τοί­χους… Όλα είναι ξε­κοι­λια­σμέ­να. Οι κα­σέ­λες σπα­σμέ­νες, κου­ρε­λια­σμέ­νο το προι­κιό… όλα συ­ντρίμ­μια… Μια ώρα γύ­ρι­ζα μέσα σ’ αυτόν τον θά­να­το. Όλα, όλα ανε­ξαι­ρέ­τως τα πράγ­μα­τα που είδα είναι βα­σα­νι­σμέ­να. Όλα ξε­ντε­ρια­σμέ­να, χυ­μέ­να, στρα­βω­μέ­να, μπλεγ­μέ­να».

 Ο αγ­γλι­κός στρα­τός απο­φά­σι­σε για δεύ­τε­ρη φορά μέσα σε μια διε­τία να εγκα­τα­λεί­ψει το νησί, μη ρω­τώ­ντας φυ­σι­κά τους κα­τοί­κους. Αυτή τη φορά μά­λι­στα τους υπο­χρέ­ω­σε να εγκα­τα­λεί­ψουν κι αυτοί το νησί! Έτσι στις 17 Οκτω­βρί­ου 1943 οι ενα­πο­μεί­να­ντες Κα­στε­λο­ρι­ζιοί έγι­ναν πρό­σφυ­γες (σας θυ­μί­ζει τί­πο­τε αυτό;) στο προ­σφυ­γι­κό στρα­τό­πε­δο (σας θυ­μί­ζει τί­πο­τε αυτό;) Νου­ζεϊ­ράτ στη Γάζα της Πα­λαι­στί­νης (σας θυ­μί­ζει τί­πο­τε αυτή;), στο προ­σφυ­γι­κό στρα­τό­πε­δο του Ελ Σατ της Αι­γύ­πτου, την Αυ­στρα­λία και -κι αυτό έχει την κω­μι­κο­τρα­γι­κή ση­μα­σία του σή­με­ρα- στις απέ­να­ντι τουρ­κι­κές ακτές! (η Τουρ­κία ήταν ου­δέ­τε­ρη στον Β’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο). 

 Η με­γά­λη λε­η­λα­σία 

 Όμως οι νη­σιώ­τες δεν έπα­ψαν ποτέ να επι­ζη­τούν την επι­στρο­φή τους στο Κα­στε­λό­ρι­ζο. Αλλά οι Άγ­γλοι δεν είχαν πει την τε­λευ­ταία τους λέξη. Και την τε­λευ­ταία τους λέξη την «φώ­να­ξαν» αρ­κού­ντως δυ­να­τά: 

Στις αρχές Ιου­λί­ου 1944 εκα­το­ντά­δες Άγ­γλοι κο­μά­ντος -κι άλλοι σύμ­μα­χοί τους- απο­βι­βά­στη­καν κρυφά στο έρημο πλέον νησί. Τι έκα­ναν εκεί αφού το Κα­στε­λό­ρι­ζο είχε χάσει, λόγω της εξέ­λι­ξης του πο­λέ­μου, τη στρα­τιω­τι­κή του ση­μα­σία; 

Οι στρα­τιώ­τες το μόνο που έκα­ναν είναι να λε­η­λα­τή­σουν τα σπί­τια. Και μετά για να κα­λύ­ψουν το έγκλη­μα πυρ­πό­λη­σαν όλα τα σπί­τια που με κόπο είχαν ξα­να­χτι­στεί μετά τις προη­γού­με­νες κα­τα­στρο­φές. Πυρ­πο­λή­θη­καν συ­νο­λι­κά 1.400 σπί­τια, πρα­κτι­κά δηλ. όλα! 

Το έγκλη­μα της λε­η­λα­σί­ας θα είχε πράγ­μα­τι συ­γκα­λυ­φθεί αν κι­νη­τά πε­ριου­σια­κά στοι­χεία των Κα­στε­λο­ρι­ζιών δεν εμ­φα­νί­ζο­νταν στα πα­ζά­ρια της Αι­γύ­πτου και αλλού στη Μ. Ανα­το­λή όπου είχε βά­σεις ο αγ­γλι­κός στρα­τός! 

 Ο Μι­χά­λης Χον­δρός σε μια σειρά άρ­θρων του στην εφη­με­ρί­δα «Η Φωνή του Κα­στε­λό­ρι­ζου», πε­ρι­γρά­φει: «Όλες οι εκ­κλη­σί­ες ήσαν λε­η­λα­τη­μέ­νες, δώρα, αφιε­ρώ­μα­τα, ιερά σκεύη, άμφια, εκ­κλη­σια­στι­κά βι­βλία, πα­γκά­ρια κ.λπ., χά­θη­καν όλα. 

Οι πε­ρισ­σό­τε­ρες δεν είχαν ούτε πόρ­τες· και καμιά δεν είχε ούτε ένα τζάμι! Ναι, ούτε τζάμι! Τα είχαν κλέ­ψει κι αυτά με­θο­δι­κά ένα ένα… Δεν άφη­σαν ούτε ένα ιερό Ευαγ­γέ­λιο ή έναν σταυ­ρό. Θεέ μου, τι να πρω­το­γρά­ψου­με; Το νε­κρο­τα­φείο πα­ρου­σί­α­ζε κι αυτό μια ανε­ξή­γη­τη και ανα­τρι­χια­στι­κή όψη.

 Δεν υπήρ­χε ούτε ένας σταυ­ρός. Οι τάφοι ήταν σχε­δόν χωρίς χώμα, τα κό­κα­λα των πα­τέ­ρων μας ήταν δια­σκορ­πι­σμέ­να εδώ κι εκεί… 

Στην πόρτα του κοι­μη­τη­ρί­ου είχε μια επι­γρα­φή που ενη­μέ­ρω­νε τον επι­σκέ­πτη:

 ΑΠΟ ΔΩ ΠΕ­ΡΑ­ΣΑΝ ΟΙ ΣΥΜ­ΜΑ­ΧΟΙ-ΚΑ­ΝΙ­ΒΑ­ΛΟΙ».

 Mediterraneo 

 Το 1945, οι Κα­στελ­λο­ρι­ζιοί ξε­κί­νη­σαν να επι­στρέ­φουν στο νησί πραγ­μα­το­ποιώ­ντας δια­δο­χι­κά 3 απο­στο­λές. Στην τε­λευ­ταία ση­μειώ­θη­κε η τρα­γω­δία του ναυα­γί­ου του πλοί­ου «Εμπάιρ Πα­τρόλ» κατά την οποία πνί­γη­καν πολ­λοί από τους επα­να­πτα­τρι­ζό­με­νους πολύ πριν δουν την πα­τρί­δα τους. Τε­λι­κά πάρα πολ­λοί/ές έφυ­γαν ορι­στι­κά για την Αυ­στρα­λία, όπου υπάρ­χει με­γά­λη κοι­νό­τη­τα με­τα­να­στών από το Κα­στε­λό­ρι­ζο.

 Γύ­ρι­σαν μόνον 900 άν­θρω­ποι! Το νησί πα­ρέ­μει­νε υπό την συμ­μα­χι­κή στρα­τιω­τι­κή κα­το­χή, μαζί με τα υπό­λοι­πα Δω­δε­κά­νη­σα, μέχρι τις 7 Μαρ­τί­ου 1948, οπότε προ­σαρ­τή­θη­κε στην Ελ­λά­δα. Μέχρι τότε το νησί υπήρ­ξε πράγ­μα­τι μαρ­τυ­ρι­κό. Όχι όμως εξαι­τί­ας των Τούρ­κων αλλά εξαι­τί­ας των Ελ­λή­νων και κυ­ρί­ως εξαι­τί­ας των ιμπε­ρια­λι­στών συμ­μά­χων της Ελ­λά­δας, της Βρε­τα­νί­ας, της Γαλ­λί­ας, της Ιτα­λί­ας, αλλά και εξαι­τί­ας των Γερ­μα­νών ναζί. 

Εξαι­τί­ας όλων αυτών δηλ. που στέ­κο­νται και σή­με­ρα στο πλευ­ρό της Ελ­λά­δας για τα «δί­καια» του έθνους στην Αν. Με­σό­γειο. 

 Το Κα­στε­λό­ρι­ζο έχει μόλις 6 χι­λιό­με­τρα μά­κρος και 3 χι­λιό­με­τρα πλά­τος, ενώ απέ­χει μόλις 1 μίλι από την τουρ­κι­κή πόλη Κας, με την οποία οι κά­τοι­κοι έχουν φι­λι­κές σχέ­σεις. Απέ­κτη­σε πα­γκό­σμια προ­βο­λή το 1991, όταν γυ­ρί­στη­κε η ιτα­λι­κή ται­νία «Mediterraneo», στην οποία συμ­με­τεί­χε και η Βάνα Μπάρ­μπα. 

Η ται­νία κέρ­δι­σε το Όσκαρ κα­λύ­τε­ρης ξε­νό­γλωσ­σης ται­νί­ας... Είναι μια γλυ­κιά αντι­πο­λε­μι­κή ται­νία, με υπέ­ρο­χη μου­σι­κή. 

Όπως αρ­μό­ζει σε ένα τέ­τοιο νησί. 

Πηγή : https://rproject.gr/