Κατά την διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, οι δυτικές συμμαχίες είχαν απορροφηθεί σε διάφορους πολέμους στον αραβικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Ιράκ και την Λιβύη. Σε κάθε περίπτωση, οι επικριτές ρωτούσαν γιατί οι εξωτερικές δυνάμεις θα έπρεπε να παρέχουν ασφάλεια σε μια περιοχή που είναι εξοπλισμένη με χιλιάδες δικά της Δυτικά πολεμικά αεροπλάνα και της οποίας οι διοικητές έχουν εκπαιδευτεί σε Δυτικές στρατιωτικές ακαδημίες όπως το Sandhurst και το Fort Leavenworth.
Σαν για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες, το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ, Gulf Cooperation Council, GCC) ανακοίνωσε πρόσφατα την δημιουργία μιας κοινής στρατιωτικής διοίκησης [1] μεταξύ των έξι κρατών-μελών του. Η διοίκηση, η οποία φέρεται να περιλαμβάνει αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες, θα οικοδομηθεί για να ανταποκριθεί στις περιφερειακές απειλές, δηλαδή από τους ισλαμιστές αντάρτες και το αιωνίως αντίπαλο Ιράν.
Ωστόσο, η κίνηση είναι σημαντικά λιγότερο επαναστατική απ’ όσο ακούγεται. Κατ’ αρχήν, οι αραβικές στρατιωτικές συμμαχίες έχουν παίξει κάποιο ρόλο στις περισσότερες σύγχρονες συγκρούσεις στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων και των τεσσάρων αραβο-ισραηλινών πολέμων, του Πρώτου Πολέμου τού Κόλπου, και των διαλειμμάτων ειρήνης. Επιπλέον, λίγα μόλις χρόνια μετά την ίδρυση του ΣΣΚ το 1981, το Συμβούλιο δημιούργησε την Ασπίδα τής Χερσονήσου (Peninsula Shield), μια μικρή αποτρεπτική δύναμη που έχει έδρα στην Hafr al-Batin, κοντά στα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας με το Κουβέιτ. Αλλά αυτό που ήταν εντυπωσιακό στα χαρτιά, στην πραγματικότητα ήταν χειρότερο. Η Ασπίδα τής Χερσονήσου ήταν τόσο αναποτελεσματική όταν φούντωνε ο πρώτος Πόλεμος του τού Κόλπου, που ο διοικητής των κοινών αραβικών δυνάμεων έστειλε τις μονάδες τού ΣΣΚ πίσω στους εθνικούς τους στρατούς, και όταν αναπτύχθηκε στο Μπαχρέιν το 2011 -για να καταστείλει τις διαδηλώσεις υπέρ τής δημοκρατίας – δύο μέλη, το Κουβέιτ και το Ομάν, αρνήθηκαν να στείλουν στρατεύματα.
Με απλά λόγια, κάθε προσπάθεια στρατιωτικής ενότητας μεταξύ των αραβικών κρατών έχει καταλήξει σε αποτυχία, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Κατ’ αρχήν, τα μικρότερα μέλη φοβούνται την μείωση της κυριαρχίας και της αυτονομίας τους μέσα σε ένα μεγαλύτερο μπλοκ. Στην δεκαετία τού 1960, φοβούντο μήπως τους κυριαρχήσει η Αίγυπτος. Τώρα, ανησυχούν για την Σαουδική Αραβία, κι αυτή η επιφυλακτικότητα έχει παίξει επίσης σημαντικό ρόλο στο να μην σχηματιστεί μια πολιτική και οικονομική ένωση [2] στον Κόλπο. Κατά δεύτερον, πολλές από τις χώρες τού Κόλπου βρέθηκαν μπλεγμένες σε διαμάχες περιφερειακής πολιτικής. Τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα, η ιδεολογική και υλική υποστήριξη του Κατάρ προς την Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις από την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και το εύρος των συμπεριφορών τού ΣΣΚ προς το Ιράν [3] κάνει την αντίδραση της ΕΕ απέναντι στην Ρωσία να μοιάζει με μοντέλο ενότητας. Τέλος, δύο από τις πιο ικανές και ισχυρές αραβικές στρατιωτικές δυνάμεις τής περιοχής, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, παραμένουν εκτός τού Συμβουλίου Συνεργασίας τού Κόλπου -και είναι πιθανό να παραμείνουν έτσι, παρά τις περιοδικές προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να τους φέρει στην ομάδα.
ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ, ΟΧΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ
Παρά αυτή την δυσλειτουργία, τα κράτη τού Κόλπου έχουν δείξει μια ανανεωμένη προθυμία να κάνουν χρήση βίας εναντίον άλλων αραβικών κρατών. Το 2011, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εντάχθηκαν σε βομβαρδισμούς τού ΝΑΤΟ κατά της Λιβύης. Αυτό το καλοκαίρι, πιλότοι τού ΗΑΕ επέστρεψαν από μόνοι τους στην Λιβύη, βομβαρδίζοντας θέσεις ισλαμιστών στην Τρίπολη ενώ ο ΟΗΕ εξέφραζε αντιρρήσεις. Και τον Σεπτέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι αρκετά κράτη τού Κόλπου θα συμμετάσχουν στην εκστρατεία τους στην Συρία κατά του Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS).
Αλλά αυτή η νέα προθυμία, δεν θα πρέπει να υπερεκτιμηθεί. Στην Λιβύη το 2011 και στην Συρία σήμερα, τα Αραβικά έθνη έχουν πραγματοποιήσει ένα μικρό τμήμα των αεροπορικών επιδρομών και ανέλαβαν αποστολές σχετικά χαμηλού κινδύνου. Η συμμετοχή τους είναι συμβολική, όχι ουσιαστική. Οι δυνάμεις των ΗΑΕ, ίσως οι πιο τολμηρές [4] από όλα τα αραβικά στρατεύματα σε αυτό το θέμα, διεξήγαγαν εντυπωσιακή εκ του σύνεγγυς από αέρος υποστήριξη στις συμμαχικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν. Αλλά τα χτυπήματα των ΗΑΕ στην Λιβύη, απογυμνωμένα από τις δυτικές Υπηρεσίες πληροφοριών και άλλη υποστήριξη, φαίνεται να ηττήθηκαν, υπογραμμίζοντας τα όρια των ανεξάρτητων αραβικών δυνατοτήτων. Με άλλα λόγια, το ΣΣΚ θα δυσκολευτεί να εξαπολύσει συγκροτημένες, διατηρήσιμες ή απαιτητικές αποστολές, όπως αυτές που θα απαιτούσαν την καταστροφή μεγάλων δικτύων αεράμυνας του εχθρού. Το Ιράν, του οποίου η Ισλαμική Επανάσταση έδρασε ως καταλύτης για τον σχηματισμό τού Συμβουλίου Συνεργασίας τού Κόλπου, θα αποτελούσε έναν πολύ πιο σοβαρό αντίπαλο από όσο η Λιβύη ή η Συρία, και ακόμη και η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα εξαρτώντο από την εκτεταμένη υποστήριξη των ΗΠΑ σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση.
Ωστόσο, παρά το ότι αναγνωρίζονται τα όρια αυτά, ενδέχεται να υπάρχουν περιθώρια για μικρότερες αποστολές. Στην Υεμένη, για παράδειγμα, οι αντάρτες Houthi –οι οποίοι θεωρούνται από πολλούς στον Κόλπο ως πληρεξούσιοι των Ιρανών -έχουν αναλάβει μεγάλο μέρος τής πρωτεύουσας. Η Σαουδική Αραβία έχει ήδη παρέμβει [5] στην βόρεια Υεμένη με μικρή επιτυχία, αλλά εξακολουθεί να ανησυχεί για την κατάσταση στην Σαναά και θα μπορούσε εύλογα να στρατολογήσει συμμάχους τού Κόλπου για περισσότερες αεροπορικές επιδρομές κατά τα επόμενα έτη.
ΔΙΠΛΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ
Οι ξένοι στρατιωτικοί προστάτες τού Κόλπου -κυρίως η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες- έχουν λόγους να χαιρετίσουν την ανεξαρτησία τού Κόλπου, αλλά και να είναι επιφυλακτικοί με αυτήν. Ένας αυτοδύναμος Κόλπος είναι ελκυστικός προς την Δύση μόνο εφόσον οι στόχοι τής περιοχής συμπίπτουν με τους Δυτικούς. Εδώ, υπάρχει λόγος ανησυχίας. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι τα Δυτικά κράτη επιζητούν συμβιβασμό, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν υιοθετήσει ασυμβίβαστες, επιθετικές θέσεις απέναντι στα -σε μεγάλο βαθμό μη βίαια- ισλαμικά κινήματα όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο. Παρά το γεγονός ότι η Δύση προχωρεί βήμα-βήμα προς την ύφεση με το Ιράν, τα κράτη τού Κόλπου θέλουν να μετριάσουν την επιρροή τού Ιράν.
Τελικώς, η κάθε πλευρά είναι σε δύσκολη θέση. Η Δύση θέλει να στρατολογήσει τα κράτη τού Κόλπου για την καταπολέμηση του ISIS, αλλά και να αντισταθεί στις απαιτήσεις τού Κόλπου να χτυπήσει το Ιράν και την Συρία επίσης. Τα κράτη τού Κόλπου βασίζονται στην Δύση για την ασφάλειά τους, αλλά είναι απελπισμένα να αποδείξουν ότι μπορούν να είναι ανεξάρτητα εφόσον το επιθυμούν. Εάν, παρά τις αντιξοότητες, το ΣΣΚ μπορεί να οικοδομήσει μια σοβαρή κοινή διοίκηση, η Δύση ίσως να χρειαστεί να λάβει υπ’ όψη της πιο σοβαρά τις απαιτήσεις τού Κόλπου. Αλλά υπάρχουν ελάχιστοι λόγοι για να πιστεύουμε ότι αυτή η ενωτική προσπάθεια θα είναι πιο επιτυχής από όσο εκείνες στο παρελθόν.
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142429/shashank-joshi/united-they…
*βασικός ερευνητικός συνεργάτης στο Royal United Services Institute (RUSI) στο Λονδίνο, και υποψήφιος δόκτωρ στο Department of Government στο Πανεπιστήμιο Harvard.
: .foreignaffairs.com
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου