Σαντορίνη"Η παράδοση που κληρονομήσαμε..."

Hπαραδοσιακή αρχιτεκτονική ταυτότητα της Σαντορίνης, βρέθηκε στο επίκεντρο της ανοιχτής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου στην πλατεία του Πύργου Καλλίστης, στην οποία μίλησαν η ομ. καθηγήτρια ΑΠΘ, Κλαίρη Παλυβού και ο MSc Σχεδιασμού φωτισμού (ΕΑΠ), Ba Μηχανικός Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Δαμιανός Τσιδεμιάδης.

Το θέμα της ομιλίας ήταν η παραδοσιακή εικόνα της Σαντορίνης και το αν και κατά πόσο, αυτή προστατεύεται και διατηρείται στις μέρες μας. Η παρουσίαση αποσκοπούσε στο να συμβάλλει στη συζήτηση που γίνεται σχετικά με τις μετα-μορφώσεις και τις παραμορφώσεις που υφίσταται η παραδοσιακή αρχιτεκτονική ταυτότητα της Σαντορίνης τα τελευταία χρόνια.

Οι ομιλίες πραγματοποιήθηκαν μπροστά σε ένα συμμετοχικό κοινό, που έθετε διαρκώς ερωτήσεις στους δύο καθηγητές, ενώ στην εκδήλωση, που διοργάνωσε η Επιτροπή Πολιτισμού του Δήμου Θήρας, η Θηραϊκή Εταιρεία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών, η Εστία Πύργου Καλλίστης και το Ψηφιακό Αρχείο Θήρας, έδωσε το "παρών" και ο δήμαρχος, Νίκος Ζώρζος.

Τα δύο μέρη της ομιλίας

Στο πρώτο μέρος της ομιλίας σχολιάστηκαν δυο έννοιες που, αν και διαφορετικές, εμφανίζονται συχνά ως συνώνυμες: παράδοση και κληρονομιά. Έννοιες κοινωνικά ευαίσθητες, που αποτελούν την βάση πάνω στην οποία κτίζεται η ρητορική για την σχέση μας με το παρελθόν, αλλά και την βάση πάνω στην οποία η πολιτεία θεσμοθετεί, ελέγχει και σχεδιάζει το μέλλον. Τα παραδείγματα που χρησιμοποιήθηκαν αφορούσαν κυρίως στην "επιδερμίδα" των κτηρίων (επιχρίσματα).

Το δεύτερο μέρος εστίασε στην έννοια του αρχιτεκτονικού φωτισμού εξωτερικών χώρων με έμφαση στον δημόσιο χώρο και τα όρια του με τον ιδιωτικό. Μέσα από παραδείγματα από διαφορετικά σημεία της Σαντορίνης αναδείχθηκε πως ο φωτισμός συμβάλλει στον τρόπο που προσλαμβάνουμε τον περιβάλλοντα χώρο και τις επιπτώσεις που έχει σ’αυτόν.

Οι δύο καθηγητές που ανέλαβαν την παρουσίαση, των δύο διαφορετικών ενοτήτων, μίλησαν στην "Κοινή Γνώμη" για τα όσα σημαντικά ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.

Κλαίρη Παλυβού: "Πλέον εμείς διαχειριζόμαστε κληρονομιά, που σημαίνει ότι έχουμε μία αποστασιοποίηση από το παρελθόν"

Η ομ. καθηγήτρια του ΑΠΘ, Κλαίρη Παλυβού, αρχικά αναφέρθηκε στο περιεχόμενο της εκδήλωσης και σε όσα εκείνη προσπάθησε να μεταφέρει, λέγοντας, ότι, "ο τίτλος της εκδήλωσης ήταν η παράδοση που κληρονομήσαμε. Το θέμα μας είναι πάντοτε πως διαχειριζόμαστε τα κατάλοιπα του παρελθόντος, αυτά που κληρονομήσαμε από τις προηγούμενες γενιές, ενώ τίθεται αμέσως το ερώτημα για το τι θα κληροδοτήσουμε εμείς στις επόμενες γενιές. Στο εισαγωγικό μου κομμάτι προσπάθησα να συζητήσω και να αναλύσω καλύτερα δύο έννοιες που τις χρησιμοποιούμε πολύ συχνά σαν συνώνυμες, τις έννοιες παράδοση και κληρονομιά. Τόνισα ότι τελικά έχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους. Ουσιαστικά εξήγησα ότι από τη μία πλευρά έχουμε μία παράδοση που μας έφτασε μέχρι τις μέρες μας με τα κατάλοιπα ενδεχομένως τα κτηριακά και εξήγησα ότι η παράδοση είναι μία έννοια ενεργητική και ότι, η μία η γενιά δίνει στην άλλη μια άμεση επαφή. Από την άλλη, η κληρονομιά, είναι νεότερος όρος και είναι νομικός και οικονομικός, που βάζει άλλες παραμέτρους και πλέον κατά μία έννοια θα πω, όχι ότι δεν παράγεται παράδοση, αλλά έχει αλλάξει η έννοια της παράδοσης. Πλέον εμείς διαχειριζόμαστε κληρονομιά, που σημαίνει ότι έχουμε μία αποστασιοποίηση από το παρελθόν".

Τα επιχρίσματα είναι σαν το δέρμα

Όσο για τα παραδείγματα που χρησιμοποίησε και το πόσο κάποια αρχιτεκτονικά στοιχεία, επηρεάζουν τα κτήρια, τόνισε, ότι, "προσπάθησα να δείξω κάποια παραδείγματα από το τι συμβαίνει όταν η παράδοση μετατρέπεται σε κληρονομιά και ότι χάνεται ένα μέρος της σοφίας που γέννησε εκείνη την παράδοση και έφερα συγκεκριμένα παραδείγματα, Μίλησα για τα εξωτερικά επιχρίσματα ουσιαστικά για τους σοβάδες των σπιτιών, λέγοντας ότι τα επιχρίσματα είναι σαν το δέρμα του ανθρώπου και έχουν δομικό χαρακτήρα και δεν πρέπει να τα υποτιμούμε. Από ένα κτήριο το οποίο ήταν επιχρισμένο, αν το αφαιρέσεις το επίχρισμα κινδυνεύει μέχρι και να καταρρεύσει κάποια στιγμή. Δείξαμε συγκεκριμένα παραδοσιακά κτίσματα της Σαντορίνης και πως αυτά με τον καιρό χάνουν το επίχρισμά τους, με αποτέλεσμα να φανεί η πέτρα από πίσω. Εκεί καταλαβαίνει κανείς ότι είναι μία λιθοδομή, που δεν έχει τέτοια στοιχεία που να της επιτρέπουν να μείνει εμφανής. Προσπάθησα να δείξω ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξε μία τάση να αφαιρούμε τα επιχρίσματα, με καλή πρόθεση ωστόσο και αυτό το τονίζω, αλλά νομίζω ότι για κάποιο λόγο ξαφνικά θεοποιήσαμε τα υλικά και κυρίως την πέτρα, προσπαθώντας οπωσδήποτε να την αναδείξουμε, ενώ γνωρίζουμε ότι απλά είναι μία λιθοδομή. Αυτό αντιβαίνει στην βασική αρχή της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που είναι η ογκοπλασία, η ενότητα και η καθαρότητα των μορφών".

"Το παρελθόν είναι δημόσιο αγαθό γιατί παράγεται συλλογικά και είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για τη διατήρησή του"

Κλείνοντας και απαντώντας, στο ερώτημα για τις λέξεις παράδοση και κληρονομιά και στο αν, όσοι κληρονόμοι παίρνουν κάτι στην κατοχή τους, το σέβονται, η κ. Παλυβού απάντησε, "να βγάλουμε το όσοι και να βάλουμε το όλοι μας γιατί το παρελθόν είναι δημόσιο αγαθό γιατί παράγεται συλλογικά και είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για τη διατήρησή του και την προστασία του. Δεν είναι ότι κάποιοι κάνουν λάθη και κάποιοι δεν κάνουν, το θέμα είναι ότι όλοι μαζί έχουμε μία ευθύνη, αλλά για να διατηρήσουμε κάτι πρέπει να το έχουμε καταλάβει σε βάθος. Οι αλλαγές που γίνονται, γίνονται χωρίς κατανόηση και ευθύνη σε αυτό έχουν και οι αρχιτέκτονες. Στη συζήτηση που ακολούθησε στην εκδήλωση, υπήρχε πολύ μεγάλη συμμετοχή και ο καθένας είχε κάτι να πει και όλοι κατάλαβαν ότι υπάρχει έλλειμμα στο τι κάνουμε με την παράδοσή μας και με την κληρονομιά μας. Η εποχή μας έχει χαρακτηριστικά, όπως το γρήγορο, το επιδεικτικό, το επιφανειακό που αυτά καθορίζουν τι κάνουμε με το παρελθόν μας. Υπάρχει νομοθεσία για συγκεκριμένες παρεμβάσεις αλλά πρέπει και οι άνθρωποι που διαχειρίζονται την νομοθεσία να είναι διαφορετικοί".

Δ. Τσιδεμιάδης: "Ένας κακός φωτισμός επηρεάζει τόσο τη χλωρίδα όσο και την πανίδα"

Ο MSc Σχεδιασμού φωτισμού (ΕΑΠ), Ba Μηχανικός Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Δαμιανός Τσιμεριάδης, αναφέρθηκε στο δικό του μέρος της συζήτησης και εξίσου σημαντικό, που είναι ο φωτισμός, τονίζοντας, ότι, "μίλησα για τον αρχιτεκτονικό φωτισμό εξωτερικού χώρου, σε δημόσιο χώρο και πώς αυτό επηρεάζει την αρχιτεκτονική και το πως βλέπουμε τα κτίσματα, μιλώντας κυρίως για τα όρια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου. Μίλησα για δύο χαρακτηριστικά στοιχεία του τεχνητού φωτισμού, τη θερμοκρασία χρώματος και την ποιότητα του φωτός και το κατά πόσο καλά φαίνονται τα χρώματα που υπάρχουν στα κτίσματα. Τέθηκε επίσης το ζήτημα του ανθρωποκεντρικού φωτισμού και πως ο τεχνητός φωτισμός, επηρεάζει τη βιολογία του ανθρώπου, τον ρυθμό ύπνου και πως αυτά με τη νέα οδηγία που αναμένουμε να επικυρωθεί, θα επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο θα φωτίζουμε τα κτήρια μας. Τέλος αναφέρθηκα στο ζήτημα της φωτορύπανσης, δείχνοντας κάποια παραδείγματα στο νησί, της της μη ορθής χρήσης φωτιστικών σωμάτων κυρίως σε δημόσιο χώρο. Ένας λάθος φωτισμός μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο διαβάζουμε ένα κτήριο, μπορεί να επηρεάσει τον άνθρωπο στην ουσία να προκαλέσει ακόμα και μακροχρόνιες βλάβες αλλά μπορεί να επηρεάσει και το περιβάλλον. Ένας κακός φωτισμός επηρεάζει τόσο τη χλωρίδα όσο και την πανίδα και αυτό πρέπει να το λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη".

Πηγή :https://www.koinignomi.gr/