Ακίρα Κουροσάβα, 1910–1998
Στις 23 Μαρτίου 1910, γεννήθηκε ο Ακίρα Κουροσάβα (黒澤 明). Ανθολογήσαμε ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες σκέψεις του για την τέχνη του κινηματογράφου.
«Μου αρέσουν οι ακατέργαστοι χαρακτήρες. Ίσως γιατί, όσο κι αν είμαι, κι εγώ ακόμα ακατέργαστος είμαι».
«Οι χαρακτήρες στα έργα μου προσπαθούν να ζήσουν τίμια και να κάνουν το καλύτερο που μπορούν με τη ζωή που τους έλαχε. Πιστεύω πως πρέπει να ζεις έντιμα και να καλλιεργείς τις δυνατότητές σου στο έπακρο. Όσοι το κάνουν αυτό είναι αληθινοί ήρωες».
«Για μένα, ο κινηματογράφος συνδυάζει τα πάντα. Αυτό είναι κι ο λόγος που τον διάλεξα. Στις ταινίες συναντιούνται η ζωγραφική και η λογοτεχνία, το θέατρο και η μουσική. Μια ταινία, όμως, είναι πρωταρχικά αυτό: ταινία».
«Τίποτε δε λέει περισσότερα για τον δημιουργό του από το ίδιο το έργο».
«Υπάρχει κάτι που λέγεται κινηματογραφική ομορφιά. Αυτή μπορεί να εκφραστεί μόνο μέσα από μια ταινία και είναι το απαραίτητο συστατικό που πρέπει να έχει ένα έργο για να συγκινήσει. Όταν αυτή η ομορφιά βρει την ιδανική της έκφραση, ο θεατής ζει μια εμπειρία βαθιά συναισθηματική. Αυτό είναι, πιστεύω, το χάρισμα που τραβάει τον κόσμο να δει μια ταινία, και η προσδοκία πως θα το επιτύχει είναι εκείνο που εμπνέει τον κινηματογραφιστή να τη γυρίσει».
«Με ένα καλό σενάριο, ο καλός σκηνοθέτης μπορεί να φτιάξει ένα αριστούργημα· με το ίδιο σενάριο, ο μέτριος σκηνοθέτης θα φτιάξει μέτριο φιλμ. Με κακό σενάριο, όμως, δεν υπάρχει σκηνοθέτης που να μπορεί να φτιάξει καλή ταινία».
«Για να γίνεις σεναριογράφος, πρέπει πρώτα να μελετήσεις όλα τα μεγάλα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα στον κόσμο. Πρέπει να αναρωτηθείς τι τα κάνει σπουδαία. Από πού πηγάζει το συναίσθημα που νιώθεις όσο τα διαβάζεις; Πόσο πάθος έπρεπε να έχει ο συγγραφέας του, πόση σχολαστικότητα χρειάστηκε για να καταφέρει να απεικονίσει έτσι τους ήρωες και τα γεγονότα; Πρέπει να διαβάσεις και να διαβάσεις, μέχρι να φτάσεις να τα κάνεις όλα αυτά τα πράγματα κτήμα σου. Επίσης πρέπει να δεις σημαντικές ταινίες. Και πρέπει να διαβάσεις σπουδαία σενάρια και να μελετήσεις τη θεωρία κινηματογράφου των μεγάλων σκηνοθετών. Αν, πάλι, θες να γίνεις σκηνοθέτης, πρώτα-πρώτα πρέπει να γίνεις πολύ καλός σεναριογράφος».
«Κάποιος —ξεχνάω ποιος— είπε πως η δημιουργία είναι μνήμη. Οι εμπειρίες μου και όλα όσα έχω διαβάσει παραμένουν στη μνήμη μου και γίνονται η βάση πάνω στην οποία δημιουργώ κάτι καινούργιο. Δε θα μπορούσα να φτιάξω κάτι από το τίποτα. Για τον λόγο αυτό, από τότε που ήμουν νέος, είχα πάντα μαζί μου ένα σημειωματάριο όταν διάβαζα, και έγραφα εκεί τις αντιδράσεις μου και τα πράγματα που με συγκίνησαν. Έχω βουνά από τέτοια σχολικά τετράδια και όταν γράφω σενάριο σ’ αυτά ανατρέχω. Κάπου μέσα σ’ αυτά υπάρχει πάντοτε η απάντηση που ψάχνω. Ακόμα και για τους διαλόγους από εκεί παίρνω ιδέες. Αυτό που προσπαθώ να πω, με άλλα λόγια, είναι: μην διαβάζετε ποτέ βιβλία ξαπλωμένοι στο κρεβάτι».
«Φαντάζομαι πως είναι αλήθεια ότι όλες οι ταινίες μου έχουν ένα κοινό μήνυμα. Αν κάτσω να το σκεφτώ, το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό είναι αυτή η ερώτηση: γιατί δεν μπορούν οι άνθρωποι να ζουν μαζί ευτυχισμένοι;»
«Η μνήμη γεννά τη φαντασία».
«Οι σκηνοθέτες, ή μάλλον, όλοι όσοι δημιουργούν κάτι, είναι πολύ άπληστοι και δεν ικανοποιούνται με τίποτα. Γι’ αυτό και συνεχίζουν να δουλεύουν. Ο λόγος που κι εγώ συνεχίζω να δουλεύω μετά από τόσα και τόσα χρόνια είναι γιατί συνέχεια σκέφτομαι: “την επόμενη φορά θα φτιάξω κάτι πραγματικά καλό”».
«Η πραγματικά καλή ταινία είναι και ψυχαγωγική. Είναι απλό».
«Γύρω στο 1940, άρχισα να γράφω σενάρια παρέα με τουλάχιστον άλλους δύο σεναριογράφους. Ως τότε έγραφα μόνος, υπάρχει όμως σ’ αυτό ο κίνδυνος να ερμηνεύεις κάθε ανθρώπινο χαρακτήρα μονοδιάστατα. Αν όμως γράφεις μαζί με άλλους δύο, αποκτάς τουλάχιστον τρεις διαφορετικές απόψεις για κάθε χαρακτήρα και αν κάπου διαφωνήσεις, το συζητάς. Επίσης, ο σκηνοθέτης έχει τη φυσική τάση να σπρώχνει κάθε ήρωα και κάθε πλοκή προς την κατεύθυνση που του είναι πιο εύκολο από σκηνοθετικής άποψης. Έτσι, γράφοντας με άλλους δύο ανθρώπους, αποφεύγεις κι αυτόν τον κίνδυνο».
«Κάτι που πρέπει να προσέχει κανείς ιδιαίτερα είναι το γεγονός πως τα καλύτερα σενάρια έχουν ελάχιστες επεξηγηματικές παραγράφους. Το να προσθέσεις επεξηγήσεις σε ενα σενάριο είναι η πιο επικίνδυνη παγίδα στην οποία μπορείς να πέσεις. Είναι εύκολο να εξηγήσεις την ψυχική κατάσταση ενός χαρακτήρα σε μια δεδομένη στιγμή, και φυσικά πολύ πιο δύσκολο να την περιγράψεις με διακριτικούς υπαινιγμούς στη δράση και τους διαλόγους. Δύσκολο, αλλά εφικτό. Μπορείς να μάθεις πώς να το κάνεις διαβάζοντας τα μεγάλα θεατρικά έργα. Πιστεύω, ακόμα, πως και τα “σκληροτράχηλα” αστυνομικά μυθιστορήματα είναι πολύ επιμορφωτικά».
«Όσο γυρίζεται μια σκηνή, το μάτι του σκηνοθέτη πρέπει να πιάνει την παραμικρή λεπτομέρεια. Αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να έχει προσηλωμένο το βλέμμα του στο πλατό. Όσο τραβάει η κάμερα, σπάνια κοιτάω τους ηθοποιούς· εστιάζω το βλέμμα μου κάπου αλλού. Κάνοντας αυτό, αντιλαμβάνομαι αμέσως οτιδήποτε δεν είναι σωστό. Πολλές φορές το να παρακολουθείς κάτι δε σημαίνει πως πρέπει να καρφώσεις εκεί το βλέμμα σου, αλλά απλά να το αντιλαμβάνεσαι με φυσικό τρόπο. Πιστεύω ότι αυτό εννοούσε ο Zeami, ο θεωρητικός και συγγραφέας του θεάτρου Νο που έζησε τον μεσαίωνα, όταν έλεγε πως “πρέπει να παρακολουθείς με αποστασιοποιημένη ματιά”».
«Όταν αρχίσω αν σκέφτομαι ένα κινηματογραφικό project, έχω πάντοτε στο μυαλό μου διάφορες ιδέες που νιώθω πως θα ήθελα να γυρίσω σε ταινία. Μία απ’ όλες θα φυτρώσει και θ’ αρχίσει να βλασταίνει· αυτή είναι που θα καλλιεργήσω. Ποτέ μου δε δέχτηκα ταινία που μου πρόσφερε παραγωγός ή στούντιο. Οι ταινίες μου έχουν τη ρίζα τους στη δική μου εσωτερική ανάγκη να εκφράσω κάτι. Αυτό που τρέφει αυτή τη ρίζα και την κάνει δέντρο είναι το σενάριο, κι εκείνο που κάνει το δέντρο ν’ ανθίσει και να γεννήσει καρπό είναι η σκηνοθεσία».
«Η Ιαπωνία δεν συνειδητοποιεί πλήρως ότι ένα από τα πιο σπουδαία επιτεύγματά της στον πολιτισμό είναι ο κινηματογράφος».
«Γενικά δε μου αρέσει να μιλάω για τις ταινίες μου. Όλα όσα θέλω να πω τα λέει το ίδιο το έργο. Από καιρού εις καιρόν, όμως, συμβαίνει μια ιδέα που ήθελα να περάσω μέσα από την ταινία μου να μη γίνει κατανοητή από τους περισσότερους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για αυτή τη δουλειά, παρ’ όλα ταύτα, ακόμα και τότε, προσπαθώ να το αποφεύγω. Αν αυτό που είπα με το έργο μου είναι αληθινό, κάποιος θα το καταλάβει».
* * *
Πριν στραφεί στον κινηματογράφο, ο Κουροσάβα ήθελε να γίνει ζωγράφος.
Πολύ συχνά ζωγράφιζε ολόκληρες σκηνές από ταινίες για να εξηγήσει στο
συνεργείο του μια λήψη. Ιδιαίτερα για το επικό Καγκεμούσα —αλλά και για το Run, μετέπειτα—, δημιούργησε εκατοντάδες σχέδια για να μεταφέρει το όραμά του. Τα έργα αυτά εκτέθηκαν πριν από αρκετά χρόνια στην Ακαδημία Κινηματογράφου και Επιστημών.
Πηγή : http://dimartblog.com/
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου