Πολλές φορές έχω ακούσει από στόματα αριστερών και αναρχικών που βάλλονται κατά του έθνους και του κράτους ότι είναι αδύνατον να εφαρμοστεί δημοκρατία (όχι κοινοβουλευτισμός) στα πλαίσια του έθνους - κράτους και ότι η κοινωνία θα πρέπει να συγκροτηθεί και να οργανωθεί σε κοινότητες, διότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος εφαρμογής δημοκρατικού πολιτεύματος.
Παρά το γεγονός ότι και ο ίδιος έχω πολλά επιχειρήματα να αντιτάξω στους παραπάνω ισχυρισμούς, θεωρώ καλύτερο να παραθέσω τα επιχειρήματα ενός ανθρώπου που η ίδια η αριστερά θεωρεί "δικό της άνθρωπο" και αποδέχεται σαν μεγάλο της θεωρητικό.
Στο πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον βιβλίο του Κορνήλιου Καστοριάδη "Η αρχαία Ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα" (που εκδόθηκε το 1999 και αποτελεί προϊόν απομαγνητοφώνησης μιας διάλεξης του στο Λεωνίδιο στις 17 Αυγούστου 1984), μεταξύ άλλων, λέει ο Κορνήλιος Καστοριάδης:
"Έχει υποστηριχθεί ότι ή κερματισμένη γεωγραφική διάρθρωση της χώρας, παρεμποδίζοντας την συγκρότηση ενιαίας κρατικής εξουσίας, ευνόησε τη δημιουργία αυτόνομων κοινοτήτων, οι οποίες εξελίχθηκαν, στη συνέχεια, σε δημοκρατίες.
Πάνω σ' αυτό, δύο παρατηρήσεις:
I. Ή γεωγραφική διάρθρωση εξακολούθησε και εξακολουθεί, ακόμα και σήμερα, να είναι η ίδια. Ομως, ούτε σήμερα, ούτε το 1480 μ.Χ., ούτε το 1200 π.Χ. παρουσιάστηκε στο κοινωνικό-πολιτικό πεδίο φαινόμενο ανάλογο με τη δημοκρατία τής εποχής του Περικλή.
ΙΙ. Το παράδειγμα της Γερμανίας, έως το 1870, μας επιτρέπει να δούμε ότι, ενώ ή γεωγραφική δομή της θα διευκόλυνε τη συγκρότηση ενιαίου κράτους, εντούτοις, ή χώρα έμεινε διηρημένη σε μικρές ενότητες - γεγονός πού δεν είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση δημοκρατικού πολιτεύματος. Αντίστροφα, σε πολλές άλλες περιπτώσεις, οι «μικρές» πολιτικές ενότητες, «γεωγραφικά» καθορισμένες ή όχι, παρέμειναν μοναρχίες ή ολιγαρχίες (π.χ. οι φοινικικές πόλεις).
Επομένως, ούτε αυτό πού δήθεν «επιτρέπει» ή «αποκλείει» ή γεωγραφική μορφολογία πραγματοποιείται αναγκαστικά (μικρές πολιτικές κοινότητες ή ενιαίο κράτος), ούτε ή σύσταση μικρών ανεξαρτήτων κοινοτήτων οδηγεί αναγκαστικά στη δημοκρατική οργάνωσή τους.
Είναι προφανές, νομίζω, ότι δε μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά τέτοιου είδους εξήγηση, όπως, σύμφωνα μ' αυτά πού θα δείξω, δε μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά την επικρατούσα αντίληψη στο χώρο κάποιων μαρξιστών και αριστερών για την οποία οι παραγωγικές σχέσεις και ιδιαίτερα ή ύπαρξη δουλείας εξηγούν την αρχαία Ελληνική δημοκρατία.
"
Στη διάλεξη του αυτή, ο Καστοριάδης, εκτός από το επιχείρημα της γεωγραφικής διάρθρωσης, καταρρίπτει και τους μύθους ότι η αρχαιοελληνική δημοκρατία στηρίχθηκε και αναπτύχθηκε στη δουλεία και στην οπλιτική φάλαγγα και πέραν του αποσπάσματος που παρέθεσα, το βιβλιαράκι είναι πάμφθηνο και εξαιρετικά επίκαιρο και ενδιαφέρον.
Εκτός από τους αριστερούς υπέρμαχους του "κοινοτισμού". ο Καστοριάδης απαντά και στους κάθε είδους "αμεσοδημοκράτες" που ονειρεύονται την επιστροφή στην πόλη κράτος και την άμεση αρχαιοελληνική δημοκρατία, υποστηρίζοντας (με επιχειρήματα) ότι η αρχαία Ελλάδα δεν πρέπει να αποτελέσει πρότυπο αλλά έμπνευση για μία σύγχρονη αυτόνομη δημοκρατία.
Συνιστώ λοιπόν στους αριστερούς υποστηρικτές του κοινοτισμού, εκτός από το πράγματι εξαιρετικό έργο του Καστοριάδη "Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας", να διαβάσουν και το συγκεκριμένο βιβλίο, μπας και ανοίξει κανένα μάτι και αφήσουμε τις ανοησίες και μπορέσουμε να συνεννοηθούμε.
ΘΑΛΑΜΟΦΥΛΑΚΑΣ
Καστοριάδης Κορνήλιος - Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα
* Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922- Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής. Συγγραφέας του έργου Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, διευθυντής σπουδών στην Σχολή Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού από το 1979, και φιλόσοφος της αυτονομίας, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ου αιώνα.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου