Η Σέριφος ως βίωμα και αφήγηση

Νησί «εσωστρεφές», το τοπίο παράγεται και διαμορφώνεται από τις κύριες παραγωγικές δραστηριότητες του νησιού που είναι (ήταν μέχρι πρόσφατα, τις δεκαετίες '60-'70) οι αγροτοποιμενικές και οι μεταλλευτικές και τις πιο πρόσφατες που αφορούν τις υπηρεσίες τουρισμού (διαμονή, διατροφή, παραθεριστικές κατοικίες).

Θάλπει ο εσπερινός στον Σκλαβογιάννη (Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ)

 Η θάλασσα στο συλλογικό φαντασιακό (σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις) των Σεριφιωτών είναι ο χώρος κάθαρσης και απορρόφησης του κακού, αποτελεί όμως και σημαντικό ζωτικό χώρο, ο οποίος λειτουργεί συμπληρωματικά με τον ηπειρωτικό, νησιωτικό χώρο και εξασφαλίζει την επικοινωνία, τις μεταφορές και το εμπόριο με τις υπόλοιπες περιοχές». Το σεριφιώτικο τοπίο, σύμφωνα με την Ανδρομάχη Οικονόμου, κύρια ερευνήτρια στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, έτσι όπως παρουσιάστηκε στα «Σεμινάρια της Ερμούπολης» τον ιουλη του2011 στη Σύρο.

 Η ομιλία της, αφιερωμένη στη μνήμη του αείμνηστου κοινοτάρχη Παναγιώτη Χρυσολωρά, περιστράφηκε γύρω από το αναγνωρίσιμο τοπίο, τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια με τις ανάλογες παραδόσεις για το κτίσιμό τους και την ιεροποίηση του χώρου, τα μονοπάτια που αυλακώνουν το ανάγλυφο του νησιού και συνδέουν τον οικισμένο και τον ύπαιθρο χώρο.

«Κελιά και κατοικίες, φούρνοι, νερόμυλοι, ανεμόμυλοι, ασβεστοκάμινα, αλώνια, περιστεριώνες, πατητήρια, μαντριά, μάντρες με τα τοπωνύμια, τα μικροτοπωνύμια και τα ακτωνύμια, όπως εύστοχα τα ονόμασε ο Δημ. Λουκάτος, (Αβησσαλός, Ακονιδιά, Χάλαρα, Σκλαβογιάννη, Χαλκιαρίνα, Κούνδουρος, Παμπά, Διποτάματα, Χαρανιά, Λιόμαντρα, Βουδόμαντρα κ.ά.), συνοδευόμενα από βιωματικές ιστορίες και λαϊκές παραδόσεις, που οδηγούν στη δημιουργία νέων τοπωνυμίων ή προσφέρουν πολλαπλές εκδοχές για την ονοματοδοσία τους».

 Η κ. Οικονόμου σημειώνει πως το τοπίο, και ιδιαίτερα το αιγαιακό, νησιωτικό «θα πρέπει να το ξαναδούμε ως βιωμένο, συλλογικά και ατομικά, και βιωματικό τόπο, να το προσεγγίσουμε "εκ των έσω", να ακούσουμε προσεκτικά τις αφηγήσεις, τις βιοϊστορίες, να το διαβάσουμε, να το αφουγκραστούμε, πριν αποφασίσουμε να επέμβουμε σε αυτό». 

:  ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ kiousis@enet.g

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ        Γιάννης γούναρης