Αναψυκτικά: Μια άκρως επικίνδυνη και μικρής διάρκειας απόλαυση

του Νίκου Παπαδόπουλου, Επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Γεωργίας

Τώρα το καλοκαίρι με την άνοδο της θερμοκρασίας, πολλοί είναι αυτοί που επιλέγουν την κατανάλωση αναψυκτικών προκειμένου να δροσιστούν και να αναπληρώσουν την απώλεια υγρών, που υφίσταται ο οργανισμός εξαιτίας της ζέστης. Παρόλαυτα τα περισσότερα αναψυκτικά που κυκλοφορούν στην αγορά, εκτός από ένα πρόσκαιρό αίσθημα δροσιάς, όχι απλά δεν παρέχουν καμία θρεπτική ιδιότητα για τον οργανισμό μας, αλλά πολλά από αυτά εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία μας.

Πρώτα από όλα σύμφωνα με πολλές μελέτες η αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και σακχαρώδους διαβήτη κυρίως μεταξύ παιδιών και εφήβων. Η παχυσαρκία είναι μια ασθένεια η οποία κάθε χρόνο λαμβάνει όλο και πιο τρομακτικές διαστάσεις στις χώρες του αναπτυγμένου κόσμου, ενώ αλματώδης είναι και η αύξηση του σακχαρώδους διαβήτη ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες. Ακόμα και ένα κουτάκι σακχαρούχου αναψυκτικού την ημέρα ίσως αρκεί για να αυξήσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου ΙΙ κατά σχεδόν 20%, δείχνει μεγάλη ευρωπαϊκή μελέτη, η οποία επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα προηγούμενων επιδημιολογικών ερευνών στις ΗΠΑ.

Αναψυκτικά και σακχαρώδης διαβήτης

Σύμφωνα με τη νέα  μελέτη στην επιθεώρηση Diabetologia, όσοι καταναλώνουν 350 ml αναψυκτικού με ζάχαρη την ημέρα (όσο περιέχει ένα κουτάκι) είναι 18% πιθανότερο να εμφανίσουν διαβήτη σε διάστημα 16 ετών, συγκριτικά με όσους δεν καταναλώνουν αναψυκτικά. Ο κίνδυνος αυξάνεται μάλιστα γραμμικά με την κατανάλωση, αφού όσοι καταναλώνουν δύο κουτάκια την ημέρα κινδυνεύουν κατά 18% περισσότερο σε σχέση με όσους καταναλώνουν ένα κουτάκι και ούτω καθεξής. Δεδομένου ότι ο κίνδυνος να εμφανίσει κανείς διαβήτη τύπου ΙΙ είναι περίπου 6% σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατανάλωση ενός αναψυκτικού την ημέρα, χωρίς να υπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου, θα αύξανε το ρίσκο στο 7,08% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σημειωτέων ότι σήμερα σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάνω από 310 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ.

Αναψυκτικά και παχυσαρκία

Ως προς την παχυσαρκία μελέτη, στην οποία συμπεριελήφθησαν 5.124 άτομα μέσης ηλικίας, τα οποία υποβάλλονταν σε ερωτηματολόγια σχετικά με τον τρόπο ζωής τους και τις διατροφικές τους συνήθειες (μεταξύ των οποίων και η κατανάλωση αναψυκτικών) κάθε 4 έτη, κατά τη χρονική περίοδο από το 1987 έως το 2001, ανέδειξε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αναψυκτικών και την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου. Ως μεταβολικό ορίζεται το σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από την παρουσία τουλάχιστον 3 από τους παρακάτω παράγοντες:

• Περιφέρεια μέσης > 89cm στις γυναίκες ή > 102cm στους άνδρες
• Σάκχαρο νηστείας > 100mg/dl ή ανάγκη για λήψη αντιδιαβητικής αγωγής
• Αρτηριακή πίεση > 135/85mmHg ή ανάγκη για λήψη αντι-υπερτασικής αγωγής
• Τριγλυκερίδια ορού > 150mg/dl ή ανάγκη για λήψη αγωγής με νιασίνη ή φιμπράτες
• HDL χοληστερόλη < 40mg/dl στους άντρες ή < 50mg/dl στις γυναίκες

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το 35% του πληθυσμού που συμμετείχε, κατανάλωνε τουλάχιστον ένα αναψυκτικό την ημέρα και σε αυτούς το ποσοστό εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου ήταν 22.6%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για εκείνους που κατανάλωναν λιγότερο 1 αναψυκτικό την ημέρα ήταν 18.7%. Η κατανάλωση αναψυκτικών (είτε κανονικών είτε διαίτης) βρέθηκε ότι έχει θετική συσχέτιση με τον κίνδυνο παχυσαρκίας, την περιφέρεια μέσης, τα επίπεδα σακχάρου νηστείας, την πιθανότητα υπερτριγλυκεριδαιμίας ενώ ταυτόχρονα ελάττωσε τα επίπεδα της HDL (καλής) χοληστερόλης, που όπως ξέρουμε έχει ευεργετικά αποτελέσματα στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Light αναψυκτικά. Κρύβουν κινδύνους;

Ακόμα όμως και όσοι καταναλώνουν αναψυκτικά διαίτης μπορεί να μην προσλαμβάνουν μεγάλο αριθμό θερμίδων αλλά καταναλώνουν επικίνδυνα υποκατάστατα σακχάρων, όπως η ασπαρτάμη ή το κυκλαμικό οξύ. Η ασπαρτάμη μπορεί να μειώσει τη διαθεσιμότητα της τρυπτοφάνης και συνεπώς της σεροτονίνης. Η τρυπτοφάνη είναι πρόδρομος της σεροτονίνης, που ρυθμίζει τη διάθεση, τον ύπνο και την όρεξη. Η ασπαρτάμη προκαλεί προβλήματα στο νευρικό σύστημα, διαταραχές στην όραση και στο καρδιαγγειακό σύστημα. Μάλιστα έγκυες γυναίκες απαγορεύεται να καταναλώνουν ασπαρτάμη γιατί μπορεί να μην αναπτυχθεί ομαλά ο εγκέφαλος του εμβρύου. Επίσης η φαινυλκετονουρία (PKU) είναι μια σπάνια ασθένεια κατά την οποία ο ασθενής δεν μπορεί να επεξεργαστεί το αμινοξύ φαινυλαλανίνη. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα της φαινυλαλανίνης στο αίμα αυξάνονται σε πολύ τοξικά επίπεδα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές συμπεριλαμβάνοντας τις εγκεφαλικές βλάβες. Η ασπαρτάμη περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανίνη στο αίμα και συνεπώς πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με φαινυλκετονουρία.

Το κυκλαμικό οξύ υπάρχει κυρίως σε προϊόντα τύπου Cola (Coca Cola Zero) είναι ένα υποκατάστατο ζάχαρης, που έχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ από τον FDA και μάλιστα από το 1969. Έχει βρεθεί ότι είναι ιδιαίτερα καρκινογόνο, ενώ σε πειράματα που έγιναν σε ποντίκια βρέθηκε ότι συμβάλει στην ατροφία των όρχεων. Η στέβια αποτελεί καλή επιλογή ως γλυκαντική ουσία, αλλά η χρήση της ακόμα δεν είναι τόσο διαδεδομένη στα αναψυκτικά.

Αναψυκτικά και οστεοπόρωση

Ένας ακόμα κίνδυνος για την υγεία μας από τα αναψυκτικά είναι και αυτός της οστεοπόρωσης. Αυτό οφείλεται στην υψηλή ποσότητα φωσφόρου που αυτά περιέχουν, υπό τη μορφή φωσφορικού οξέως. Η μεγάλη ποσότητα φωσφόρου στη διατροφή εμποδίζει την απορρόφηση του ασβεστίου, αφού τα δύο αυτά στοιχεία δρουν ανταγωνιστικά. Γενικά, οι έφηβοι που πίνουν περισσότερα αναψυκτικά και καταναλώνουν λιγότερη ποσότητα από την ΣΗΠ (Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη) ασβεστίου, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο τα οστά τους να έχουν μικρότερη πυκνότητα, να χάσουν τη δύναμή τους και να γίνουν πιο εύθραυστα. Για τους εφήβους η κατανάλωση αναψυκτικών είναι πιο καταστροφική, αφού κατά τη διάρκεια της εφηβείας αναπτύσσεται η μισή από την οστική μάζα. Μάλιστα τα αρνητικά αποτελέσματα των αναψυκτικών αυξάνονται όταν αυτά καταναλώνονται κατά τη διάρκεια του φαγητού, αφού μαζί με το ασβέστιο εμποδίζεται και η απορρόφηση από το φαγητό και άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος, το μαγνήσιο, το κάλιο κ.α.

Ο υγιεινός τρόπος

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως οι συσκευασμένοι χυμοί δεν είναι και ότι το καλύτερο για την υγεία μας. Ασφαλώς υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ των διαφόρων χυμών, που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Οι χυμοί που είναι απαλλαγμένοι από ανθρακικό, από συντηρητικές ουσίες και έχουν την ένδειξη ‘’Φυσικός χυμός φρούτου’’ ασφαλώς και είναι καλύτεροι από τα συνήθη αναψυκτικά, αλλά και πάλι υστερούν σε σχέση με έναν φρεσκοστυμμένο χυμό, που μπορούμε να παρασκευάσουμε πολύ απλά μόνοι μας, αφού πολύ απλά η οποιαδήποτε βιομηχανική επεξεργασία ενός τροφίμου μειώνει πάντα τα θρεπτικά του συστατικά. Η Ελλάδα διαθέτει πληθώρα φρούτων οπότε η καλύτερη επιλογή για όποιον θέλει να δροσιστεί υγιεινά, είναι πολύ απλά να στύψει ένα φρούτο ή αν αυτό δεν είναι δυνατό να το καταναλώσει ως έχει. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, ότι ο φυσικός τρόπος είναι πάντα ο καλύτερος, ακόμα και ως προς τη δροσιά που μπορεί να μας προσφέρει ένας απολαυστικός χυμός. Καλό καλοκαίρι σε όλους!!

Πηγή :