Ιστορική έρευνα για την αγροτική και κτηνοτροφική ζωή της Μυκόνου

Με στόχο την ιστορική διερεύνηση της αγροτικής και κτηνοτροφικής ζωής της Μυκόνου, αλλά και των γειτονικών νησιών, της Ρήνειας και της Δήλου, υπογράφηκε εκ νέου προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Μυκόνου και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Ν.Π.Ι.Δ.) για την εκπόνηση του ερευνητικού έργου με τίτλο: «Κοινωνικο-οικονομικός μετασχηματισμός και αγροτοκτηνοτροφικές σχέσεις παραγωγής στη Μύκονο και τα γειτονικά νησιά. Μια διαχρονική και διεπιστημονική προσέγγιση».

Κ. Κουκάς: “Γίνεται αυτή η προγραμματική σύμβαση στα πλαίσια ανάδειξης της ιστορίας”

Ο δήμαρχος Μυκόνου, Κωνσταντίνος Κουκάς, μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” για την παραπάνω σύμβαση και τη σπουδαιότητα της συγκεκριμένης έρευνας, τονίζοντας πως, «γίνεται αυτή η προγραμματική σύμβαση με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, καθώς η δημοτική μας αρχή στα πλαίσια της ανάδειξης της ιστορίας, ακόμα και της πιο πρόσφατης ιστορίας του τόπου μας, θεωρεί ότι η Ρήνεια ήταν ένα παραμελημένο κομμάτι. Βρίσκεται δίπλα στην φωτεινή Δήλο, και εμείς προσπαθούμε, να την αναδείξουμε, όπως έχουμε κάνει με τα μεταλλεία της Μυκόνου, και με άλλες πτυχές του νησιού. Κυρίως προσπαθούμε να αναδείξουμε την κοινωνία, η οποία έζησε στο νησί αυτό, την αγροτική κοινωνία του νησιού αυτού, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της κοινωνίας της Μυκόνου.»

Το σκεπτικό του ερευνητικού έργου

Αντικείμενο του έργου αποτελεί η διερεύνηση των αγροτών και των κτηνοτρόφων της Μυκόνου και  των  γειτονικών  νησιών  (Ρήνεια-Δήλος)  ως  προς  τον  τρόπο  που  συγκροτούνται  ως  επαγγελματικές κατηγορίες και διαμορφώνουν τις ταυτότητες στη συγχρονία και διαχρονία. Το  επίκεντρο της  έρευνας  αφορά  τον  19ο,  20ό και  21ο  αιώνα.  Οι  υπάρχουσες  ιστορικές,  κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές έρευνες έχουν καταδείξει ότι ο άλλοτε ανθηρός αγροτικός  κόσμος της Μυκόνου έχει υποστεί ραγδαίους κοινωνικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς  ενώ η συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα και η κυριαρχία της τουριστικής οικονομίας είχε πολύ  σημαντικές επιπτώσεις  στην κοινωνική διαστρωμάτωση της τοπικής κοινωνίας. Σημαντικό είναι ότι νέες οικονομικές και  κοινωνικές  ομάδες  αναδύθηκαν.

Οι κώδικες αξιών και οι υλικοί όσο και συμβολικοί πυλώνες του βίου των ανθρώπων που αφορούσαν τον προσδιορισμό της αίσθησης «εντοπιότητας», μεταβλήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από διαφορετικές αξίες.  Ωστόσο, ακόμη και σήμερα υπάρχουν μικρές ομάδες γεωργοκτηνοτρόφων που ασκώντας αγροτικές πρακτικές, βιοπορίζονται από αυτές  μέσα στο κυρίαρχο τουριστικό σύμπαν ενώ παράλληλα διατηρούν πολλά από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά και τις επαγγελματικές δεξιότητες των προηγούμενων γενεών καλλιεργητών και ζωοτρόφων. Η παρούσα έρευνα ειδικά επιθυμεί να ρίξει φως στον τρόπο που οι σύγχρονες ομάδες αγροτών επιβιώνουν  σε  συνθήκες  τουριστικής  ανάπτυξης,  διαμορφώνουν  στρατηγικές  επιβίωσης  και εμφανίζουν κοινωνική και οικονομική ανθεκτικότητα. 

Αντικείμενο του έργου

Το αντικείμενο του έργου έχει στον πυρήνα του τον συνδυασμό της διεπιστημονικής έρευνας στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες και της τεχνολογικής καινοτομίας με την επιστημονική  τεκμηρίωση  και  προβολή  των  εθνογραφικών  και  κοινωνιολογικο-ιστορικών  δεδομένων. Τα ερευνητικά αποτελέσματα θα διατεθούν μέσα από τη δημιουργία μιας πρωτότυπης ψηφιακής  πλατφόρμας/ιστοσελίδας,  ανοικτής  και  ελεύθερης  πρόσβασης,  στη  λογική  μιας «ψηφιακής έκθεσης» για τις αγροτοκτηνοτροφικές ταυτότητες αντρών και γυναικών και την συμβολή τους στην κοινωνική διαστρωμάτωση της Μυκόνου. Για το σκοπό αυτό απαιτείται πρωτότυπη  επιστημονική  έρευνα  (α)  πρωτογενούς  αρχειακού  υλικού.  Πιο  συγκεκριμένα, αποδελτίωση, τεκμηρίωση και μελέτη του Δημοτικού Αρχείου Μυκόνου (ΔΑΜ) που αποτελεί εξαιρετικά  πλούσια  πηγή  πληροφοριών  για  τους  τρόπους  με  τους  οποίους  έλαβε  χώρα  η συγκρότηση της κοινωνικο-οικονομικής κατηγορίας των αγροτο-κτηνοτρόφων από τον 19ο έως τον 21ο, (β) συλλογή/εθνογραφική έρευνα, καταγραφή και τεκμηρίωση προφορικών μαρτυριών και βιοιστοριών (γ) αποδελτίωση του τοπικού και κυκλαδικού τύπου σε θέματα που άπτονται του αντικειμένου  του  έργου. Επιπροσθέτως,  θα  καταγραφεί  νεότερο  οπτικό  υλικό,  ενώ  θα δημιουργηθεί  αρχείο  με  σύγχρονες  φωτογραφικές  αποτυπώσεις  της  σύγχρονης αγροτοκτηνοτροφικής πραγματικότητας.

Το αντικείμενο του έργου φωτίζει γενικότερα μια σειρά από ζητήματα για τις νησιωτικές κοινωνίες του Αιγαίου και τον αγροτικό/κτηνοτροφικό τομέα παραγωγής που τελεί υπό καθεστώς ριζικής κοινωνικής αλλαγής και μετασχηματισμού σε άλλου είδους παραγωγική δύναμη και ταυτοχρόνως προσπαθούν αυτές οι κοινωνίες να διατηρήσουν τις διακριτές ταυτότητές τους μέσα στην σύγχρονη τουριστική ανταγωνιστική αγορά.

Λίγα λόγια για το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών που ανέλαβε το έργο

Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), ένα από τα μεγαλύτερα Ερευνητικά Κέντρα στην Ελλάδα, είναι  νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το οποίο ιδρύθηκε το 1958 και από το 1989 εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Μεγάλο μέρος των επιστημονικών δραστηριοτήτων του 

Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών (ΙΙΕ)/ΕΙΕ αφορούν τη «νησιωτικότητα» του ελληνικού χώρου από  την  αρχαιότητα  μέχρι  τη  σύγχρονη  περίοδο,  και  τη  μελέτη,  διάσωση  και  ανάδειξη πολιτιστικών  υλικών  από  τα  νησιά  με  τη  χρήση  νέων  τεχνολογιών  στην  κατεύθυνση  των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών. 

Προγράμματα του ΙΙΕ όπως το «Τοπίο και κοινωνικές και οικονομικές  μεταβολές  κατά  την  αρχαιότητα»  και  «Νησιωτικές  κοινωνίες  και  οικονομίες» επικεντρώνονται  στη  μελέτη  των  αρχαίων  κοινωνιών  και  ειδικότερα στην  οργάνωση  του αγροτικού  χώρου σε  συνάρτηση  με  εθνογραφικά  παράλληλα  από  νεότερες  και  σύγχρονες κοινωνίες. Επιπλέον, ένα από τα βασικά προγράμματα του ΙΙΕ είναι η «Ιστορία των Οικισμών της Ελλάδας (15ος-20ός αι.)». Το Πρόγραμμα έχει ως αντικείμενο τη συστηματική συγκέντρωση τεκμηριωτικού υλικού σχετικού με τη γεωγραφία, τη δημογραφία, τη διοικητική ιστορία, τις οικονομικές  δραστηριότητες  και  τις  εθνοπολιτισμικές  ομάδες  του  ελλαδικού  χώρου,  για  τη  χρονική περίοδο που εκτείνεται από την κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έως τη  συγκρότηση και τη βαθμιαία επέκταση του ελληνικού κράτους στα σημερινά του όρια (15ος-20ός αι.). Στο πλαίσιο του προγράμματος έχουν υλοποιηθεί επιτυχημένες συνεργασίες και με το Δήμο Μυκόνου (ενδεικτικά: η ταξινόμηση του ιστορικού αρχείου του Δήμου) και έχουν υλοποιηθεί αρκετές επιστημονικές δράσεις (εκδηλώσεις, συνέδρια κ.ά.) με δημιουργικούς-πολιτιστικούς φορείς του νησιού.

Ενότητες εργασίας, διάρκεια και προϋπολογισμός

Το έργο αποτελείται από 3 ενότητες εργασίας, οι οποίες περιλαμβάνουν εξειδίκευση της μεθοδολογικής προσέγγισης του έργου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης θα πραγματοποιηθεί  βιβλιογραφική επισκόπηση των εξεταζόμενων ζητημάτων, θα εξειδικευτεί η μεθοδολογία του έργου και θα οριστικοποιηθούν οι επιστημονικές   κατευθύνσεις. Θα καταγραφούν οι πρωτογενείς   και οι δευτερογενείς διαθεσιμότητες πληροφοριακού υλικού, ενώ θα τεκμηριωθούν όλες οι μεθοδολογικές επιλογές.

Για την άρτια εκτέλεση του έργου, καθώς επίσης και για τη διάχυση των αποτελεσμάτων του 

Έργου θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις, ταξίδια, συμμετοχή σε σχετικά συνέδρια και ημερίδες 

κ.λπ., έτσι ο χρόνος υλοποίησης του αντικειμένου του προτεινόμενου έργου ορίζεται συνολικά σε 24 μήνες από την ημερομηνία υπογραφής της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Δήμου Μυκόνου και ΕΙΕ Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στο ποσό των 150.000 ευρώ.

Πηγή : https://www.koinignomi.gr/