Που πας καραβάκι; Οι σκόπελοι στην ελληνική ακτοπλοΐα και τα απόνερα στην οικονομία της χώρας

Απαγορευτικό απόπλου και φέτος για πολλούς Έλληνες επιβάλλουν τα ακριβά ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Το υψηλό κόστος μετάβασης στα νησιά δρα ανασταλτικά στην ακτοπλοϊκή κίνηση,  ενώ σημαντικές είναι οι ζημιές, όχι μόνο για τις τοπικές κοινωνίες αλλά για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
Η εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας  εν μέσω οικονομικής κρίσης, σε συνδυασμό με το πολύ ακριβό εισιτήριο για επιβάτες και αυτοκίνητα, είχε σαν αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΠΕΝ) Μιχάλη Σακελή, την απώλεια 11.800.000 επιβατών για την περίοδο 2009 – 2013.
«Το ζήτημα της ακτοπλοΐας είναι ένα από τα κορυφαία ζητήματα και η διατήρηση της ακτοπλοϊκής σύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα αποτελεί συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας, καθώς όπως ορίζει το Σύνταγμα, η πολιτεία πρέπει να διατηρεί τη συνέχεια του ελλαδικού χώρου ακόμη και στα νησιά», δηλώνει στη HuffPost Greece o κ. Άλκης Κορρές, καθηγητής στο τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και πρόεδρος της Ένωσης Ναυτιλιακών Οικονομολόγων Ελλάδος.
Όμως πώς το κράτος μπορεί να μεταφέρει την συνταγματική του υποχρέωση σε ένα χώρο ιδιωτικό, όταν μάλιστα αυτός ο χώρος εκ των πραγμάτων έχει δικές του προτεραιότητες; «Τα διοικητικά συμβούλια των ακτοπλοϊκών εταιρειών έχουν υποχρέωση από το Νόμο να φροντίζουν το συμφέρον των μετόχων. Εάν δεν το κάνουν, κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για απιστία. Οπότε δεν μπορείς να υποχρεώσεις μια εταιρεία να υποκαταστήσει το κράτος, αγνοώντας το συμφέρον των μετόχων» αναφέρει ο κ. Κορρές και εξηγεί πως έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη για τις επιδοτήσεις.
Ωστόσο οι επιδοτήσεις δεν έλυσαν το πρόβλημα, ενώ, όπως αναφέρει ο κ. Σακελής  και βάσει των  στοιχείων που παραθέτει, η ελληνική ακτοπλοΐα είναι αδικημένη σε σχέση με άλλους κλάδους.
Παρά τις όποιες προσπάθειες το πρόβλημα με το κόστος των εισιτηρίων παραμένει, όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά και το χειμώνα.

«Εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι στις λεγόμενες άγονες γραμμές. Το κόστος μεταφοράς ενός επιβάτη το χειμώνα είναι 12 φορές μεγαλύτερο απ΄ ότι το καλοκαίρι και αυτό γιατί ένα βαπόρι με τα ίδια λειτουργικά έξοδα, τη μια έχει 80 άτομα και την άλλη 1400» αναφέρει ο κ. Κορρές και εκτιμά πως η κρίση είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση των επιβατών κατά 20 με 30%.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ακτοπλοΐα αντέδρασε συρρικνούμενη, με  πώληση πλοίων και με αραιότερα δρομολόγια που σκοπό είχαν να αυξήσουν την πληρότητα και να μειώσουν το κόστος του πετρελαίου, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν το 50% του κόστους.
Οι συνολικές ζημιές του κλάδου αθροιστικά υπολογίζεται ότι έφτασαν το 1 δισ. ευρώ.
Επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι οι ακτοπλοϊκές εταιρείες που επιβίωσαν έχουν μεγάλα χρέη από δάνεια στις τράπεζες πολλές εκ των οποίων έχουν πάρει ποσοστό από το μετοχικό τους κεφάλαιο.

Υπάρχει λοιπόν το παράδοξο να έχουμε ακριβά εισιτήρια και ζημιογόνες εταιρείες.

«Θέλουμε να έχουμε ανταγωνιστικές τιμές αλλά υπάρχουν συσσωρευμένες ζημιές... το 50% του ναύλου που εισπράττουμε πηγαίνει στο πετρέλαιο» τονίζει ο κ. Σακελής και διευκρινίζει πως υπάρχουν πακέτα προσφορών και ειδικές εκπτώσεις για τους νησιώτες.
Ωστόσο, υπογραμμίζει πως η λύση για να μειωθούν τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια είναι η μείωση των τελών και κυρίως του ΦΠΑ.
«13% ΦΠΑ ανά άτομο και 23% για το αυτοκίνητο είναι υπέρογκο» λέει ο ίδιος.
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία από τα παλιά

Ο κ. Κορρές μας ταξιδεύει περίπου μισό αιώνα στο παρελθόν, όταν τα νησιά δεν είχαν τις κατάλληλες προβλήτες και τα πλοία δεν μπορούσαν να δέσουν. Για την επιβίβαση και την αποβίβαση των επιβατών υπήρχαν οι λεμβούχοι. Το βαπόρι έριχνε άγκυρα, αφού δεν μπορούσε να προσεγγίσει, και οι βαρκάρηδες ήταν αυτοί που μετέφεραν τον κόσμο με τις αποσκευές τους.

«Στις τιμές των εισιτηρίων υπάρχουν χρεώσεις που ορισμένες έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα και άλλες έχουν ιστορικό χαρακτήρα» λέει ο κ. Κορρές και εξηγεί πως οι λεμβούχοι, που μετέφεραν πριν από τέσσερις δεκαετίες τους επιβάτες, λάμβαναν ένα επίδομα και με τα χρόνια θεμελίωσαν ένα δικαίωμα.
Το κράτος, πιθανότατα λόγω των πιέσεων από τους βουλευτές που εκλέγονταν από τους πληθυσμούς συγκεκριμένων νησιών, έδινε παρατάσεις και τελικά αυτό το επίδομα παραμένει και σήμερα, παρά το γεγονός ότι η ειδικότητα του λεμβούχου δεν υπάρχει πλέον. Το τέλος αυτό, έτσι όπως έχει ενσωματωθεί, δεν είναι διακριτό και η κατάργησή του είναι πάγιο αίτημα της Ένωσης Ακτοπλόων, μας εξηγεί ο κ. Κορρές.
Όμως το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο ΦΠΑ

Σύμφωνα με τον καθηγητή κ.Κορρέ, η μείωση στο κόστος μετάβασης στα νησιά θα είχε άμεσες ευεργετικές συνέπειες στην κίνηση από και προς αυτά, αλλά και στο κόστος παραμονής των τουριστών και κατ΄επέκταση στο δημόσιο, από την είσπραξη ΦΠΑ και φόρου επί των κερδών από αυτές τις περιοχές.

Γι’ αυτό, όπως τονίζει, είναι επιβεβλημένη η μείωση του κόστους στα εισιτήρια των επιβατών και των οχημάτων.
«Ο ΦΠΑ πρέπει να πέσει στη χαμηλότατη βαθμίδα και να κοπούν όλα τα μη ανταποδοτικά τέλη» λέει και υπογραμμίζει πως η είσπραξη υψηλού ΦΠΑ επί του εισιτηρίου καταλήγει στην μη είσπραξη μεγαλύτερων ποσών φόρου από τη μη προσέλευση τουριστών.
«Εκτιμάται ότι για κάθε ευρώ φόρου που κόβεται από το ΦΠΑ ακτοπλοϊκού εισιτήριου, το κράτος κερδίζει 10 ευρώ ΦΠΑ στις δαπάνες τουριστών, όχι μόνο επειδή θα ξοδέψουν περισσότερα, αλλά επειδή θα είναι περισσότεροι» τονίζει.
Επιπλέον, η αυξημένη προσέλευση μπορεί να οδηγήσει και στην αύξηση των θέσεων εργασίας.
Για το απαγορευτικό κόστος του εισιτηρίου και τις συνέπειες που έχει στην οικονομία ,  ο κ. Κορρές αναφέρει ως παράδειγμα την επιλογή μιας οικογένειας με τρία άτομα και αυτοκίνητο που θέλει να πάει διακοπές για δέκα ημέρες στις δυτικές Κυκλάδες ,και ειδικότερα στη Σίφνο.
Με πρόχειρους υπολογισμούς, η μετάβαση θα κοστίσει τουλάχιστον 500 ευρώ, όσο θα της κοστίσει  για να πάει σε ένα παράκτιο μέρος της Ελλάδας με το αυτοκίνητό της, μαζί με διαμονή.

Ενδεικτικά οι τιμές για ορισμένους δημοφιλείς προορισμούς που θα πραγματοποιηθούν μεταξύ 15 και 25 Ιουλίου έχουν ως εξής :


Πειραιάς – Πάρος: Το κόστος μετακίνησης προς το νησί με High Speed ανέρχεται σε 48 ευρώ ανά επιβάτη και 79 ευρώ για το αυτοκίνητο ή 22 ευρώ για μηχανή. Συνολικά η μετάβαση από και προς το νησί κοστίζει για έναν επιβάτη και ένα ΙΧ 254 ευρώ.
Για το ίδιο δρομολόγιο με το Blue Star το κόστος ανά άτομο διαμορφώνεται ως εξής: 38,5 ευρώ ανά άτομο,81, 5 ευρώ για αυτοκίνητο και 22,5 ευρώ για μηχανή.
Σημειώνεται ότι το εισιτήριο για παιδιά 4 έως δέκα ετών είναι μισό.
Πειραιάς – Μήλος: Το κόστος μετακίνησης προς το νησί με Speed Runner ανέρχεται σε 54 ευρώ ανά άτομο, 19 ευρώ κοστίζει η μηχανή και 62 ευρώ το αυτοκίνητο.
Με συμβατικό πλοίο (Ανδρέας Κάλβος) το κόστος των εισιτηρίων μόνο για να πας έχει ως εξής: 36 ευρώ το άτομο (κατάστρωμα) 62 ευρώ το αυτοκίνητο και 23 ευρώ η μηχανή.
Πειραιάς – Ηράκλειο: Το κόστος ταξιδιού με το Blue Horizon προς το Ηράκλειο Κρήτης ανέρχεται στα 36 ευρώ το άτομο με αριθμημένο κάθισμα, στα 82 ευρώ με εσωτερική καμπίνα, 85 ευρώ το αυτοκίνητο, 19 ευρώ η μηχανή, ενώ δίνεται έκπτωση εάν ο επιβάτης επιλέξει εισιτήριο με επιστροφή. Σε αυτή την περίπτωση, το κόστος της επιστροφής έχει ως εξής: 29 ευρώ το αριθμημένο κάθισμα, 66 ευρώ η καμπίνα, 68 ευρώ το αυτοκίνητο και 15 ευρώ η μηχανή.
Το ταξίδι ξεκινάει το βράδυ και η άφιξη υπολογίζεται στις 6:30 το πρωί.
Πειραιάς – Ηράκλειο πρωινό δρομολόγιο με Minoan Lines (11:00 – 18:00): 49 ευρώ το αριθμημένο κάθισμα, 43 ευρώ το κατάστρωμα, 65 ευρώ η δίκλινη καμπίνα, 63 ευρώ το αυτοκίνητο και 17 ευρώ η μηχανή.
Επιστροφή: 43 ευρώ το αριθμημένο κάθισμα, 35 ευρώ το κατάστρωμα, 65 ευρώ η δίκλινη καμπίνα, 63 ευρώ το αυτοκίνητο και 17 ευρώ η μηχανή.
Το ταξίδι για Ρόδο
Από τους πιο ακριβούς προορισμούς είναι το ταξίδι για Ρόδο καθώς το εισιτήριο με το Blue Star για την οικονομική θέση, μόνο για να πας κοστίζει 59,50 ευρώ το άτομο, η δίκλινη καμπίνα 80 ευρώ, 106,50 ευρώ το αυτοκίνητο και 29 ευρώ η μηχανή.
Τιμές εισιτηρίων από το Alice travel

Φυσικά, η διαφορά στο κόστος θα υπήρχε ακόμη και εάν το εισιτήριο ήταν φθηνότερο αλλά δεν θα ήταν τόσο δυσανάλογα υψηλό. Όμως για τον ξένο  τουρίστα, αυτό μπορεί να φανεί αποτρεπτικό και να επιλέξει άλλους προορισμούς,  όπως για παράδειγμα την Τουρκία .
Επίσης, η διατήρηση του υψηλού κόστους στην ακτοπλοΐα και λόγω του ότι τα περισσότερα νησιά εισάγουν σχεδόν τα πάντα,  ανεβάζει το κόστος σε πρώτες ύλες, τρόφιμα, αλλά  και στις προσφερόμενες υπηρεσίες, γεγονός που καθιστά τα προϊόντα του νησιού λιγότερα ανταγωνιστικά, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά  στην προσέλευση τουριστών.
Όσο λοιπόν το κόστος των ακτοπλοϊκών παραμένει υψηλό, όχι μόνο χάνονται έσοδα, αλλά μειώνεται και η ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος, υπάρχει υψηλή εξάρτηση από τον μαζικό τουρισμό, οι tour operators πιέζουν για χαμηλές τιμές, ενώ περιορίζεται χρονικά και η τουριστική σεζόν.
Υπάρχουν τρόποι Ένας άλλος τρόπος για την μείωση των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων είναι να υπάρχει κίνηση όλο τον χρόνο και μάλιστα με αυξημένη πληρότητα, έτσι ώστε να μη χρειάζεται η κάθε εταιρεία να προσπαθεί να καλύψει όλα τα έξοδά της μέσα σε τρεις μήνες και χωρίς μάλιστα να είναι βέβαιο ότι θα έχει και κέρδος.
Πρόκειται για μια πρόταση που έχει καταθέσει ο κ. Κορρές στο υπουργείο Ναυτιλίας.
Σήμερα το σύστημα που ακολουθείται στη χώρα μας είναι η απευθείας σύνδεση όλων των νησιών με τα μεγάλα λιμάνια και ιδιαίτερα αυτό του Πειραιά. Έτσι, κατά τους χειμερινούς μήνες το πλοίο αναγκάζεται να κάνει πολλά μίλια, να καίει πολύ πετρέλαιο και πολλές φορές το πλοίο αυτό, το οποίο μπορεί να λαμβάνει και επιδότηση, να επιστρέψει στον Πειραιά άδειο.

Η πρόταση έχει ως έξης: Δημιουργία σταθμών μετεπιβίβασης (τέρμιναλ)  αυτοκινήτων και επιβατών σε κεντρικά νησιά. Σε αυτά θα πηγαίνουν μεγάλα πλοία της γραμμής και στη συνέχεια οι τοπικοί πλόες θα γίνονται με μικρότερα πλοία.
Με τέσσερα τέρμιναλς μπορεί να εξυπηρετηθεί όλο το Αιγαίο, δηλώνει ο κ. Κορρές και διευκρινίζει.

«Για παράδειγμα μπορεί στις Δυτικές Κυκλάδες να δημιουργηθεί ένα τέρμιναλ στη Μήλο και από εκεί στη συνέχεια θα εξυπηρετούνται καθημερινά η Σίκινος, η Φολέγανδρος, η Κίμωλος και η Ίος.

Το κόστος του σταθμού, σύμφωνα με τον κ. Κορρέ είναι μικρός, απλά χρειάζεται ένα κτίριο, μια αίθουσα αναμονής για τους επιβάτες και ένας χώρος πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα.
Όταν θα έρχεται το βαπόρι από τον Πειραιά στη Μήλο, για παράδειγμα, θα συμπίπτει με την άφιξη του φέρρυ μπόουτ το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει αυτοκίνητα, προϊόντα και ανθρώπους.
Το βαποράκι θα μπορεί να είναι δωρεάν, το κόστος στις πρώτες ύλες θα πέσει και θα είναι και μια αναγνώριση για τους ξεχασμένους κατοίκους αυτών των νησιών.
Επιπρόσθετα, οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την εφαρμογή αυτού του προγράμματος, το οποίο πολύ εύκολα θα μπορούσε να λειτουργήσει πιλοτικά με ένα σταθμό αρχικά, είναι ότι τα μεγάλα πλοία θα κινούνται στις κύριες γραμμές με ικανοποιητική πληρότητα και δεν θα χρειάζονται επιδότηση.
Ωστόσο, η επιδότηση αυτή, η οποία θα είναι σαφώς μικρότερη, θα μπορεί να δοθεί στα μικρότερα πλοία που θα κάνουν τις συνδέσεις.
Με αυτό τον τρόπο ίσως να μπορέσει να λυθεί το αίτημα των κατοίκων των νησιών που παραπονιούνται, και όχι αδίκως, ότι το χειμώνα είναι ξεχασμένοι, αφού θα υπάρχει καθημερινή τακτική σύνδεση όλο τον χρόνο.
Άλλοι τερματικοί σταθμοί που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν: Στην Παροναξία ένα τέρμιναλ θα μπορούσε να εξυπηρετεί την Αμοργό, την Ηρακλειά, τη Σχοινούσα, τη Δονούσα, τα Κουφονήσια, την Αστυπάλαια, την Ανάφη κοκ.
Στο Ανατολικό Αιγαίο, θα μπορούσε να υπάρχει ένα τέρμιναλ στη Σάμο, που θα εξυπηρετούσε Φούρνους, Αγαθονήσι, Λειψούς, Πάτμο και Λέρο.
Αντίστοιχοι τερματικοί σταθμοί θα μπορούσαν να υπάρχουν στη Γραμμή Ρόδου που θα εξυπηρετούν Νίσυρο, Τήλο, Σύμη, Χάλκη και Κάρπαθο.
Μείωση στις τιμές των ναύλων για πρώτη φορά

Και όμως φέτος υπήρξε για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια, με απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας, αρμόδιου για θέματα Ναυτιλίας Θεόδωρου Δρίτσα, αναπροσαρμογή των ανώτατων επιτρεπόμενων τιμών καθαρών ναύλων οικονομικής ή ενιαίας θέσης επιβατών στην ακτοπλοΐα.

Η υπουργική απόφαση ορίζει μειωμένες τιμές στα ακτοπλοϊκά δρομολόγια με σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας (επιδοτούμενες γραμμές). Η μείωση είναι της τάξης του 2,6%.
Οι μειώσεις αυτές αφορούν τις επιδοτούμενες γραμμές καθώς και ελεύθερες γραμμές μεταξύ λιμένων που η διακίνηση επιβατών δεν υπερβαίνει κατά περίπτωση τους 150.000 ή τους 300.000 επιβάτες. Για τις ελεύθερες γραμμές οι τιμές αυτές δεν είναι δεσμευτικές αλλά είναι ενδεικτικές και το υπουργείο παρεμβαίνει σε ειδικές περιπτώσεις.

Οι μειώσεις αυτές είναι πολύ μικρές, δηλαδή πρόκειται για μείωση της τάξεως των 5 ευρώ σε εισιτήρια που το κόστος ανέρχεται στα 200 ευρώ.

Δείτε εδώ αναλυτικά τον πίνακα όπως τις νέες ανώτατες επιτρεπόμενες τιμές στα ακτοπλοικά εισιτήρια όπως αυτές δημοσιεύονται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ο γενικός γραμματέας του υπουργείο Ναυτιλίας κ. Γιάννης Θεοτοκάς μιλώντας στη HuffPost Greece αναγνώρισε ότι η μείωση είναι μικρή αλλά επεσήμανε πως πρόκειται για κάτι που γίνεται για πρώτη φορά έπειτα από πάρα πολλά χρόνια, επισημαίνοντας παράλληλα τη συμβολική κίνηση της νέας κυβέρνησης και μάλιστα σε μια πολύ δύσκολη περίοδο.
Σημειώνεται ότι αποφάσεις που αφορούν στις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως κάθε χρόνο, με βάση τον ετήσιο δείκτη τιμών καταναλωτή.
Όμως πέρυσι ο ετήσιος δείκτης τιμών καταναλωτή ήταν μειωμένος κατά 1,7%, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε καμία μείωση.
Ο ίδιος τόνισε ότι δεν μπορούν να υπάρξουν αλλαγές στις τιμές των ακτοπλοϊκών φέτος και τον χρόνου αφού έχουν ήδη υπάρξει οι συμφωνίες εκείνες που λειτουργούν δεσμευτικά.
Ωστόσο είπε πως οι παρεμβάσεις του υπουργείου είναι συνεχείς και ενθαρρύνει μεταξύ άλλων τις εταιρείες να προχωρούν σε προσφορές που θα διευκολύνουν τους επιβάτες και τους κατοίκους των νησιών.
Δεδομένου ότι το ακτοπλοϊκό δίκτυο ανήκει στο κράτος και στο γεγονός ότι η νησιωτική ιδιαιτερότητα της χώρας μας απαιτεί από τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες να ικανοποιούν τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες που προκύπτουν από αυτή την ιδιαιτερότητα της χώρας, ο κ. Θεοτοκάς αναφέρει πως δεν μπορεί να υπάρξει άμεσα παρέμβαση σε θεσμικό πλαίσιο και υπογράμμισε πως η όποια αλλαγή θα γίνει σε βάθος χρόνου.
Στόχος, είπε ο κ. Θεοτοκάς, είναι οι ακτοπλοϊκές εταιρείες να είναι καλύτερες και πιο ολοκληρωμένες οι υπηρεσίες τους, οι νησιώτες να είναι ικανοποιημένοι και φυσικά οι εργαζόμενοι στην ακτοπλοΐα να πληρώνονται σωστά και στην ώρα τους.

Ο κ. Θεοτοκάς, επανέλαβε μια από τις προγραμματικές θέσεις της κυβέρνησης που αφορά στη δημιουργία δημόσιου φορέα ακτοπλοΐας, έτσι ώστε μέσα από τον διάλογο και τις συνεργασίες με τις τοπικές κοινωνίες και τις εταιρείες να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων σε όλη τη νησιωτική επικράτεια ως αδιαπραγμάτευτο κοινωνικό αγαθό και κατά προτεραιότητα τη διασύνδεση των νησιωτικών περιοχών.
Ο ίδιος διευκρίνισε ότι θα πρόκειται για παρέμβαση του δημοσίου και όχι του κράτους.
Τέλος ο κ. Θεοτοκάς είπε πως η κυβέρνηση και το υπουργείο αναγνωρίζει πως υπάρχει ευρεία ανάγκη για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται πληρέστερα στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Πηγή : http://www.huffingtonpost.gr