Φύκια: Δείκτες καθαρότητας της θάλασσας και αντικαρκινικά!

Στοίβες από καφετιές κορδέλες στην άμμο. Γεμάτη η θάλασσα με σκούρα φύκια. Πάει το μπάνιο,......

σκέφτεσαι. Χάλια η παραλία, βρόμικη η θάλασσα… Πριν ετοιμαστείς να αποχωρήσεις απογοητευμένος/η, διάβασε παρακάτω πόσο καθαρή είναι η θάλασσα που διαθέτει σκουρόχρωμα φύκια, ποια είναι αυτά που δείχνουν ρύπανση, καθώς και τι πολύτιμο μας προσφέρουν κάποια είδη των θαλάσσιων αυτών φυτών.

Τα φυτά του Ποσειδώνα

Στην πραγματικότητα οι μακριές καφετιές κορδέλες που συναντάμε συχνά στις παραλίες δεν είναι φύκια – ή πιο σωστά φύκη – αλλά εξελικτικά ανώτερα θαλάσσια φυτά, τα οποία ονομάζονται φυτά του Ποσειδώνα ή Ποσειδώνια.

Η Ποσειδώνια συγγενεύει με τα φυτά της ξηράς και ως εκ τούτου διαθέτει ρίζες, βλαστούς, φύλλα, άνθη και καρπούς. Οι καφετιές κορδέλες είναι τα γερασμένα φύλλα που πέφτουν, παρασύρονται από το κύμα και εκβράζονται στην αμμουδιά. 

Αν και σε πολλούς προκαλούν απέχθεια, τα φυτά αυτά πιστοποιούν την καθαρότητα των νερών. Έτσι, όποτε τα συναντάς, να χαίρεσαι, γιατί στη συγκεκριμένη θάλασσα μπορείς να κολυμπήσεις άφοβα.

Βιοδείκτες οικολογικής ποιότητας
Η Ποσειδώνια λοιπόν δεν είναι φύκος. Τα φύκη είναι εξελικτικά κατώτερα θαλάσσια φυτά, που δεν έχουν ρίζες, βλαστούς, φύλλα, άνθη και καρπούς. Σε αντίθεση με την Ποσειδώνια που αναπτύσσεται στον βυθό, τα περισσότερα βρίσκονται κολλημένα επάνω στα βράχια της θάλασσας. Διαθέτουν μία τεράστια ποικιλία χρωμάτων – καφέ, πράσινα, κόκκινα, κίτρινα, άσπρα κλπ. 

Οι μορφές τους επίσης ποικίλουν. Το σημαντικό όμως είναι ότι τα φύκη αποτελούν πολύ καλούς δείκτες καθαρότητας των νερών και χρησιμοποιούνται από τους επιστήμονες ως βιοδείκτες για τον έλεγχο της ποιότητας της θάλασσας.

 Αυτή η χρήση των φυκών βασίζεται στο γεγονός ότι υπάρχουν κάποια είδη τα οποία συναντώνται μόνο σε καθαρά νερά, όπως αυτά του γένους Cystoseira που μοιάζουν με μικρούς θάμνους ή δεντράκια και έχουν σκληρή υφή. Τα φύκη που προτιμούν ρυπασμένα νερά είναι συνήθως πράσινα και έχουν μαλακή υφή. Στην ομάδα αυτή πολύ γνωστό είναι το πράσινο φύκος Ulva, το οποίο λέγεται και μαρούλι της θάλασσας εξαιτίας της ομοιότητας του με το γνωστό μας λαχανικό. 

Αυτό αναπτύσσεται σε μεγάλες ποσότητες σε λιμάνια, μώλους, μαρίνες, κοντά σε αγωγούς εκβολής λυμάτων καλύπτοντας την επιφάνεια βράχων σε πολύ μικρά βάθη – συνήθως στο σημείο όπου σκάνε τα κύματα. Συνεπώς, όταν εντοπιστούν σε μία παραλία, δηλώνουν ότι τα νερά δεν είναι καθαρά.

Κόκκινη θάλασσα
Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν υπάρξουν οι κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες – έντονη ηλιοφάνεια, θερμοκρασία, θρεπτικά συστατικά κλπ., κάποια μικροφύκη (αυτά που αποτελούν το λεγόμενο φυτοπλαγκτό) πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα συχνά να χρωματίζεται η επιφάνεια του νερού. 

Το συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο, που χαρακτηρίζεται ως «άνθιση του φυτοπλαγκτού», είναι αρκετά σύνηθες, κυρίως σε κλειστούς κόλπους. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι πληθυσμιακές εξάρσεις του φυτοπλαγκτού δε δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Μπορεί μάλιστα να είναι και ωφέλιμες στις υδατοκαλλιέργειες και την αλιεία, δεδομένου ότι το φυτοπλαγκτό είναι απαραίτητη τροφή για κάποιους ζωικούς οργανισμούς. Όμως υπάρχει το ενδεχόμενο κάποια μικροφύκη να παραγάγουν τοξίνες, οι οποίες μπορεί να καταλήξουν στον άνθρωπο με την κατανάλωση ψαριών.

Ο σημαντικός οικολογικός ρόλος τους
Εκτός από τη χρήση τους ως βιοδείκτες, η Ποσειδώνια και τα φύκη παίζουν και έναν σημαντικότατο οικολογικό ρόλο: Όπως τα φυτά στην ξηρά, παράγουν τεράστιες ποσότητες οξυγόνου που είναι απαραίτητο για τη ζωή στον πλανήτη (το 60% του οξυγόνου που χρησιμοποιείται από όλους τους οργανισμούς της γης ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τα φύκη μέσω της φωτοσύνθεσης). Επιπλέον, η ικανότητά τους να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα αναβαθμίζει ακόμη περισσότερο τον ρόλο τους στο οικοσύστημα. 

Επίσης η Ποσειδώνια σχηματίζει θαλάσσια λιβάδια σε αμμώδεις πυθμένες αποτελώντας καταφύγιο για εκατοντάδες είδη θαλάσσιων ζώων. Ομοίως, τα μεγάλα φύκη (μακροφύκη) συνιστούν υποθαλάσσιους κήπους – δάση σε βραχώδεις πυθμένες με παρόμοιο οικολογικό ρόλο.

Από τη θάλασσα στο πιάτο
Τα φύκη καλλιεργούνται πλέον και στη στεριά για ποικίλους σκοπούς. Στην Κίνα υπάρχουν γραπτές αναφορές ότι οι άνθρωποι συνήθιζαν να συλλέγουν μακροφύκη για να τα χρησιμοποιούν ως τροφή εδώ και 2000 χρόνια. Επίσης οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν θαλάσσια φύκη ως ζωοτροφές.

Η θρεπτική αξία πολλών εδώδιμων φυκών είναι κατά πολύ ανώτερη από την αντίστοιχη άλλων συνηθισμένων τροφών του ανθρώπου όσον αφορά την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία κλπ. 

Τα τελευταία χρόνια η χρήση φυκών στη διατροφή έχει επεκταθεί σε όλο τον κόσμο. Πολύ γνωστό είναι το sushi, στο οποίο χρησιμοποιείται το ροδοφύκος Porphyra που καλλιεργείται σε τεράστιες ποσότητες σε χώρες της ανατολής, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, και εξάγεται συνήθως αποξηραμένο με το κοινό όνομα Nori. 

Επιπλέον, ένας αριθμός μικροφυκών καλλιεργείται για την παρασκευή συμπληρωμάτων διατροφής για τον άνθρωπο. Πρωτοπόρο σε αυτές τις καλλιέργειες είναι το κυανοφύκος Spirulina, το οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες αλλά και σε άλλα ευεργετικά στοιχεία, όπως βιταμίνες, μέταλλα και αρκετά σπάνια ιχνοστοιχεία.

Και με αντικαρκινική δράση
Από φύκη εξάγονται επίσης ουσίες που χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική – το γνωστό ζελέ, στη βιομηχανία καλλυντικών, τη φαρμακευτική κ.α. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι υπάρχουν φύκη που έχουν αντιβιοτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. 

Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι κάποια φύκη παράγουν ουσίες δραστικές εναντίον ιών όπως του έρπη, της πνευμονίας και του AIDS, ενώ άλλα παρουσιάζουν και αντικαρκινική δράση.
Πληροφορίες: phycology.gr
Φωτό:parks.it

Πηγή :