Η Βοστώνη ευκαιρία για προσέγγιση Ρωσίας-ΗΠΑ

Σεργκέι Μαρκεντόνοφ*

Η τρομοκρατική επίθεση στη διάρκεια του μαραθωνίου της Βοστώνης, με τη συμμετοχή δύο προσώπων καυκασιανής καταγωγής, τράβηξε και πάλι την προσοχή όλων στο θέμα της ασφάλειας, και υποχρέωσε τους αμερικανούς να ξαναφέρουν στη μνήμη τους τον Βόρειο Καύκασο. Τα προβλήματα αυτά ήταν και παραμένουν μια μικρή πτυχή των ρωσοαμερικανικών σχέσεων. 

Πρόκειται για τα προβλήματα της διεθνούς τρομοκρατίας, και της κατάστασης στην ευρεία Μέση Ανατολή. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η προετοιμασία για τη Χειμερινή Ολυμπιάδα στο Σότσι, το 2014, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες σκοπεύουν να στείλουν μια από τις πιο πολυάριθμες αθλητικές αποστολές.

Τα δημοσιεύματα στα αμερικανικά ΜΜΕ και τα μπλογκς, στον απόηχο της τραγωδίας, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Αντικείμενο ανάλυσης γίνεται ξανά ο «πόλεμος στην Τσετσενία». Ωστόσο, οι έντονες εχθροπραξίες στην περιοχή έχουν τελειώσει από το 2002, ενώ από πλευράς συχνότητας τρομοκρατικών ενεργειών, εδώ και πολλά χρόνια το πρόβλημα βρίσκεται στο Νταγκεστάν και στην Ινγκουσετία. Είναι ενδεικτικό ότι το 2012 στο Νταγκεστάν τα θύματα ήταν 695 (405 νεκροί), ενώ στην Τσετσενία 174 (82 νεκροί).

Στην Αμερική, λοιπόν, τώρα ξαναθυμήθηκαν τους «τσετσένους αυτονομιστές». Κι’ όμως, το 2004 είχαν προηγηθεί τα τραγικά γεγονότα στο Μπεσλάν, το 2011 η τρομοκρατική επίθεση στο αεροδρόμιο Ντομοντέντοβο της Μόσχας, και οι εκρήξεις στο μετρό της Μόσχας το 2010. Ενέργειες που δεν πραγματοποιήθηκαν υπό το σύνθημα της εθνικής και πολιτικής αυτοδιάθεσης, αλλά υπό τη σημαία του ριζοσπαστικού Ισλάμ, και παράλληλη αντιαμερικανική συνθηματολογία.

Καυκασιανό προηγούμενο στην Ευρώπη

Όταν αναφέρονται στη φύση των ριζοσπαστικών στοιχείων στο Καύκασο, οι αμερικανοί αναλυτές τον συνδέουν συνήθως με δύο λόγους: «Τη ρωσική πολιτική καταπίεσης και τη δυσμενή κοινωνική-οικονομική κατάσταση». 

Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει όσον αφορά το θλιβερό συμβάν στη Βοστώνη. Η οικογένεια Τσαρνάεφ είχε εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια την Τσετσενία και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στον Καύκασο δεν θα μπορούσαν να τους αγγίξουν. Εκτός αυτού, τα αδέρφια Ταμερλάν και Τζοχάρ ζούσαν αρκετά χρόνια μακριά από τη Ρωσία, όπου δεν τους επηρέαζε «η ρωσική κατασταλτική μηχανή», ούτε το χαμηλό επίπεδο κοινωνικής διαβίωσης.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι περιπτώσεις ανάλογες με την έκρηξη στη Βοστώνη, όπου δράστες ήταν μετανάστες με καταγωγή από τον Βόρειο Καύκασο, έχουν καταγραφεί ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες. Τον Σεπτέμβριο του 2010 συνελήφθη στην Κοπεγχάγη για προσπάθεια οργάνωσης τρομοκρατικού χτυπήματος κατά της δανέζικης εφημερίδας που είχε δημοσιεύσει σκίτσα με τον προφήτη Μωάμεθ, ο τσετσενικής καταγωγής Λορς Τζοκάεφ.

 Αυτός προηγουμένως είχε διαμείνει έξι μήνες στο Βέλγιο. Τον Μάιο του 2011 η αστυνομία της Τσεχίας συνέλαβε μερικά μέλη του τρομοκρατικού δικτύου από το Νταγκεστάν «Τζαμαάτ Σαριάτ». Τον Μάρτιο του 2011 η Νορβηγία, η οποία έως τότε ήταν μια από τις πιο φιλελεύθερες χώρες όσον αφορά την υποδοχή προσώπων, καταγόμενων από τον Βόρειο Καύκασο, πραγματοποίησε μαζική απέλαση μεταναστών που είχαν προέλθει από την περιοχή αυτή.

Το προφίλ των νεαρών ισλαμιστών

Δυστυχώς, για μεγάλο χρονικό διάστημα, και για λόγους «πολιτικής ορθότητας», αγνοούταν το γεγονός ότι σε κοινότητες μεταναστών εμφανίζονται ριζοσπαστικές τάσεις οι οποίες πλέον δεν στρέφονται τόσο εναντίον της Ρωσίας, όσο εναντίον της Δύσης. Αναζητώντας την απάντηση στα ερωτήματα «Ποιοί είμαστε; Από που είμαστε; Που πηγαίνουμε;», οι νέοι αυτοί στρέφονται προς τους συνομηλίκους και φίλους τους από την ιστορική πατρίδα και παίρνουν από εκεί απαντήσεις, οι οποίες σίγουρα δεν θα ικανοποιούσαν τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες. 

Στο μεταξύ, το κίνημα αντίδρασης του Βορείου Καυκάσου εξισλαμίζεται με ταχείς ρυθμούς και αυτό βλέπει τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και το Ισραήλ ως εχθρούς οι οποίοι μάχονται κατά των πιστών μουσουλμάνων.

Και δεν είναι ανάγκη να είναι μέλη του «Εμιράτου Καυκάσου», του «Βιλαετίου του Νταγκεστάν», και της «Αλ Κάιντα».

 Είναι αρκετό να έχουν πρόσβαση στο Ιντερνετ και στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Τον φανατικό ισλαμιστή δεν τον διαμορφώνει η εξωτερική εμφάνιση, η δογματική προσήλωση στους θρησκευτικούς κανόνες, ή η εκπαίδευση του νεαρού μαχητή του Τζιχάντ στο Αφγανιστάν ή το Νταγκεστάν. Αρκεί απόλυτα μια αυτόνομη ιδεολογική αναζήτηση υπό τις συνθήκες της απογοήτευσης στη νέα του πατρίδα. Θα ήταν, λοιπόν, τουλάχιστον αφελές να υποστηριχθεί ότι η διαβίωση μακριά από τα «καυτά σημεία» εγγυάται αυτόματα τη δέσμευση και αφοσίωση στις Δυτικές αξίες.

Αναγκαία η συνεργασία

Μετά την τραγωδία στη Βοστώνη εμφανίστηκαν στα ΜΜΕ δημοσιεύματα, τα οποία αναφέρονται στην ανάγκη συνεργασίας μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον στον τομέα της ασφάλειας. Κάτι που είναι αναμφίβολα λογικό. Ωστόσο, θα ήταν λάθος η συνεργασία αυτή να περιοριστεί σε επίπεδο των υπηρεσιών δίωξης και των μυστικών υπηρεσιών. Δίχως μια θεμελιώδη αλλαγή στο πολιτικό υπόβαθρο και χωρίς την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, η συνεργασία αυτή δεν θα αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Οι ρωσικές δεξαμενές σκέψεις, όπως και οι πολιτικοί, θα πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να ξεκινήσουν μια ουσιαστική συνεργασία με μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου, με σημαντικά ΜΜΕ και Πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Διαφορετικά, θα είναι απλουστευτική η εικόνα των γεγονότων με τους «τσετσένους αυτονομιστές» που θα συνοδεύει την οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με τον Βόρειο Καύκασο.

 Η αμερικανική κοινή γνώμη δεν είναι λιγότερο σημαντική από τις αποφάσεις της κυβέρνησής της, του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ή του χώρου των μυστικών υπηρεσιών.

*μέλος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Ουάσιγκτον.

Πηγή: rbth.gr
inprecor