Αφρικανική σκόνη – Ήρθε για να μείνει;

Από τη Σαχάρα η μεταφορά σκόνης φτάνει στην Ελλάδα καθώς η έρημος μεγαλώνει κατά 50χλμ το χρόνο.

Κάποτε η πρόγνωση του καιρού ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με λέξεις και φράσεις σε σχέση με τη θερμοκρασία, τους ανέμους και την υγρασία. Εσχάτως η αφρικανική σκόνη απέκτησε τον δικό της χώρο και χρόνο στην πρόβλεψη των μετεωρολογικών συνθηκών, σε βαθμό που η καθημερινότητά μας να καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τους χάρτες πρόγνωσης μεταφοράς Αφρικανικής σκόνης!

 Το φαινόμενο θα μπορούσε να προσφέρεται κυρίως για μοναδικές φωτογραφίες, αν δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Πρόκειται για τη μεταφορά αφρικανικής σκόνης, η οποία αφού περάσει πάνω από τη Μεσόγειο, φτάνει στην Ελλάδα και αυξάνει σε δραματικό βαθμό τις επικίνδυνες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. 

Η ερημοποίηση της Σαχάρας είναι εκείνη που οφείλεται για τη συχνή μεταφορά της αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα της Ελλάδας. Το φαινόμενο σχετίζεται με την ραγδαία ερημοποίηση σε πολλές περιοχές του πλανήτη. 

 Τεράστιες εκτάσεις χάνουν τη βλάστησή τους με αποτέλεσμα το έδαφος να προσφέρεται για τη δημιουργία της σκόνης αλλά και τη μεταφορά της. Κατά τους επιστήμονες, η σκόνη αυτή που περιορίζει την ορατότητα και προκαλεί δύσπνοια κουβαλά και επικίνδυνα βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδο, ψευδάργυρο, χρώμιο, βανάδιο, αρσενικό και νικέλιο.

Το ταξίδι της αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα 

 Πώς γίνεται όμως κι έρχεται στην Ελλάδα η αφρικανική σκόνη; Η προέλευσή της είναι είτε από τη Βόρεια Αφρική (π.χ. Λιβύη), είτε από τη Βορειοδυτική Αφρική. Στην πρώτη περίπτωση, χαμηλά βαρομετρικά συστήματα πάνω από την έρημο της Σαχάρας ευνοούν έντονες ανοδικές κινήσεις και διασκορπισμό της σκόνης στην ανώτερη ατμόσφαιρα με μεταφορά της από νότιους ανέμους προς την Ελλάδα. Στην περίπτωση μεταφοράς σκόνης από τις περιοχές της Βορειοδυτικής Αφρικής, παρατηρείται ένα υψηλό βαρομετρικό σύστημα πάνω από τη ΒΔ Αφρική και τη Δυτική Μεσόγειο. Η σκόνη ανυψώνεται στην ανώτερη ατμόσφαιρα και με νοτιοδυτικούς ανέμους μεταφέρεται προς την Ανατολική Μεσόγειο.

 Λευκή και κόκκινη λασποβροχή

 «Ανάλογα με την περιοχή προέλευσης η σκόνη μπορεί να είναι λευκή ή ερυθρά. Στην πρώτη περίπτωση τα σωματίδια της σκόνης περιέχουν, σε μεγάλο ποσοστό, φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο. Στη δεύτερη, πυρίτιο, άργιλο και σίδηρο. Γι’ αυτό κι εμφανίζονται λευκές ή ερυθρωπές λασποβροχές. 

Ειδικοί επιστήμονες έχουν επισημάνει ότι σε αυτή την εναέρια διαδρομή, τα μεγαλύτερα και βαρύτερα σωματίδια σκόνης καθιζάνουν καθ’ οδόν. Στην Ελλάδα φθάνουν τα μικρότερα και ελαφρύτερα, τα οποία δυστυχώς είναι και τα πιο επικίνδυνα, καθώς όσο μικρότερα είναι τα σωματίδια τόσο πιο εύκολα εισπνέονται από τον άνθρωπο. 

Τα βλαβερά μικροσωματίδια 

 Σύμφωνα με ερευνητές του φαινομένου, τα σωματίδια της σκόνης δεν είναι αθώα. Καταρχάς, η εισχώρηση στο αναπνευστικό σύστημα ενός ξένου σωματιδίου αποτελεί πρόβλημα, ανεξάρτητα από τη σύστασή του. Πολύ περισσότερο που τα σωματίδια της αφρικανικής σκόνης μεταφέρουν ρυπαντικά στοιχεία από τον τόπο προέλευσής τους. Επιπλέον, στην ατμόσφαιρα των ελληνικών πόλεων και πριν τα αιωρούμενα σωματίδια κατέλθουν σε επίπεδα που μπορούν να προσληφθούν από τους ανθρώπους πραγματοποιείται η διαδικασία της «συσσωμάτωσης». 

Πρόκειται για ένωση σωματιδίων σε μεγαλύτερα ή επικάθιση άλλων στερεών, υγρών ή στερεών ουσιών, όπως για παράδειγμα αέριων ρύπων ή σταγονιδίων νερού μέσα στα νέφη, πάνω στα μόρια της σκόνης. Με τον τρόπο αυτό εμπλουτίζονται τα μικροσωματίδια της σκόνης με χημικούς ρύπους που βρίσκονται στον αθηναϊκό ουρανό. 

Οι μετρήσεις εκτός από τα φυσικά στοιχεία στη σκόνη της ερήμου, δείχνουν και ουσίες που παράγονται από ανθρωπογενή δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις έντονης παρουσίας της σκόνης, εντοπίζονται σε κάθε γραμμάριο: 173 μgr μολύβδου, 60 μgr ψευδαργύρου, 10 μgr χρωμίου, 6 μgr βαναδίου. Για τον λόγο αυτόν η αφρικανική σκόνη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ακόμα και στις γεωργικές καλλιέργειες καθώς περιέχει βαρέα μέταλλα τα οποία δεν ευνοούν και είναι βλαβερά. 

 Φαινόμενο που επαναλαμβάνεται 

 Η αφρικανική σκόνη που έχει … εγκατασταθεί το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας και «έβαψε κόκκινη» τη Μεγάλη Εβδομάδα, έχει καλύψει την ατμόσφαιρα αρκετέ φορές τα τελευταία χρόνια. Το 2016 εμφανίστηκε τουλάχιστον 4-5 φορές κυρίως στην Αθήνα και τη νότια Ελλάδα, μειώνοντας την ορατότητα και δημιουργώντας ένα πέπλο που σκέπασε τις πόλεις. Μάλιστα, το διήμερο 23-24 Μαρτίου 2016 είχαμε ακόμα πιο επιβαρυμένη ατμόσφαιρα με όλους τους σταθμούς της Αττικής να καταγράφουν τιμές ανώτερες των 250 μgr/m3 και πολλές φορές να φτάνουν τα 280-290 μgr/m3, πέντε και έξι φορές πάνω από το ευρωπαϊκό όριο! Ο πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών, περιβαλλοντολόγος, Μιχάλης Πετράκης, είχε εκφράσει τότε την ανησυχία του για το φαινόμενο της μεταφοράς της σκόνης και με δηλώσεις του είχε προαναγγείλει ότι το φαινόμενο θα είναι επαναλαμβανόμενο. 

Κατά τους ειδικούς το μόνο που μπορεί να γίνει, είναι να σταματήσει η ερημοποίηση στην περιοχή όπου εξάγεται η σκόνη, συγκεκριμένα, η περιοχή που επηρεάζει τη χώρα μας, η έρημος Σαχάρα, μεγαλώνει κατά 50 χιλιόμετρα το χρόνο!

Πώς τα μικροσωματίδια επηρεάζουν την υγεία μας

Οι επιπτώσεις στην υγεία 

 Ως προς τις επιπτώσεις στην υγεία ευπαθών ομάδων το μεγάλο πρόβλημα, είναι με τους ασθενείς που υποφέρουν από άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

 Η αφρικανική σκόνη στην πυκνότητα που εντοπίζεται στην ατμόσφαιρα, μπορεί να τους προκαλέσει βρογχοσπασμό με συνέπεια έντονο βήχα ή κρίση βρογχικού άσθματος. Για να προστατευθούν αυτές οι ομάδες του πληθυσμού, χρειάζεται αποφυγή της έκθεσης σε αυτή, κλειστά παράθυρα, αλλά και να συμβουλευτούν τον γιατρό τους για τυχόν ανάγκη εντατικοποίησης της αγωγής. Όπως έχουν επισημάνει ειδικοί πνευμονολόγοι, νέφος αυτό δεν έχει την τοξικότητα που έχει το νέφος της πόλης και το οποίο είναι βλαπτικό. Ωστόσο συνιστούν προσοχή σε άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, στους ηλικιωμένους και τα παιδιά. 

 Συστάσεις υπουργείου Υγείας 

 Το υπουργείο Υγείας, κατά το παρελθόν, είχε δώσει στη δημοσιότητα συστάσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας από τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων. 

Η χρήση μάσκας βοηθάει και στην αποφυγή εισπνοής αιωρούμενων μικροσωματιδίων – Photo by Rinke Dohmen on Unsplash

 Συγκεκριμένα, στις ευπαθείς ομάδες ανήκουν:

 – ενήλικες με αναπνευστικό πρόβλημα. 

– ενήλικες καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα, οι οποίοι θα πρέπει να περιορίσουν κάθε έντονη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους. – άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικών φαρμάκων.

 – άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να περιορίσουν τη σωματική τους δραστηριότητα. 

 Σύμφωνα με τις οδηγίες, κάθε άτομο που αισθάνεται ενόχληση στα μάτια ή εμφανίζει βήχα, ρινική συμφόρηση ή ενόχληση στο λαιμό θα πρέπει να περιορίσει τη σωματική του άσκηση – δραστηριότητα, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρου 

 Πηγή : https://cycladesopen.gr/