ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΡΧΑΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ, ΕΝΑ ΠΗΓΑΔΙ ΜΕ ΑΓΓΕΙΑ καὶ ΜΙΑ …ΤΑΒΕΡΝΑ

Τὸ σπάνιο νόμισμα τοῦ 6ου π.Χ. αἰώνα ἀπὸ ἤλεκτρο μὲ παράσταση κεφαλῆς ταύρου στὴν μία ὄψη του.

 

Πολύτιμο νόμισμα ἀπὸ ἤλεκτρο ἦρθε στὸ φῶς στὴν Ἀρχαία Ἀγορά.
Ἡ γιορτὴ τῶν Παναθηναίων, ἕνα πηγάδι γεμάτο ἀγγεῖα καὶ μία ταβέρνα,
τὰ ἐπιπλέον εὑρήματα τῶν ἀνασκαφῶν

ΕΙΣ. ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Κάθε τόσο ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἀνακαλύπτει πολυτίμους θησαυροὺς ποὺ μουρμουρίζουν ἀρχαίους φθόγγους, πὼς αὐτὸς ὁ τόπος, γιὰ τὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ, ἀναμετρήθηκε μὲ τὴν Ἀλήθεια καὶ δημιούργησε ἕνα ἀξεπέραστο Πολιτισμό. Σ᾽ αὐτὸ τὸν ἑλληνικὸ τόπο στρώθηκε τὸ «χαλί», δηλ. «τὸ ἑλληνικὸ κοινωνιοκεντρικό “παράδειγμα”», πάνω στὸ ὁποῖο, «ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. δ´ 4), “περπάτησε” ἡ Αὐτοαλήθεια, ὁ Χριστός.
.         Οἱ μὲν Δυτικοὶ θὰ ἀνακαλύπτουν τοὺς  θησαυρούς ὡς «κωφοὶ» ἀνασκαφεῖς, γιατὶ δὲν μποροῦν νὰ ἀκούσουν τὸ μουρμουρητό! Τὸ ἀτομοκεντρικὸ «παράδειγμά» τους (ὁ πολιτισμὸς μὲ τὴν ἀκαταμάχητη δυναμικὴ τῶν ἐνστικτωδῶν ἐνορμήσεων αὐτοσυντήρησης, κυριαρχίας, ἡδονῆς) τοὺς τὸ ἀπαγορεύει. Οἱ δὲ μικροὶ φερώνυμοι τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἐπιλήσμονες καὶ ἀχάριστοι τοῦ προγονικοῦ μεγαλείου, ἐκτελωνίζουν τὶς δυτικὲς ὑπαγορεύσεις, ὡς ἄλλοι πίθηκοι, σπιθαμιαῖοι, καραγκιοζάκια τῆς ἀλλοτριώσεως, καὶ «συνωστίζονται» στὰ ἐφιαλτικὰ «πρακτορεῖα» τοῦ ἀνθελληνισμοῦ, στὰ “καλόσπιτα” τῆς αὐτομολίας καὶ τῆς ὕβρεως, στοὺς κοπρῶνες τῶν ἰδεολογικῶν ἀποβλήτων, στὰ καταγώγια τῆς ἐκκλησιομαχίας, στὰ ἰνστιτοῦτα τῆς νεοπατερικῆς πατροκτονίας καὶ στὰ χαλκεῖα τοῦ νεογενιτσαρισμοῦ.
.             Σωστὰ γράφτηκε ὅτι «Εἶναι τραγωδία γιὰ τὴν Εὐρώπη ὅτι δὲν ὑπάρχει πιὰ Ἑλλάδα» Ἀλλὰ δυστυχῶς οὔτε καὶ αὐτὸ γίνεται κατανοητό. Τόσο πολύ δυσνόητο εἶναι;

.             Πολύτιμο ὅσο τὸ χρυσάφι καὶ τ᾽ ἄλλα πολύτιμα μέταλλα, ἕνα τόσο δὰ νόμισμα ἀπὸ ἤλεκτρο, ποὺ βρέθηκε κατὰ τὴν τελευταία ἀνασκαφικὴ περίοδο στὴν Ἀρχαία Ἀγορὰ συνιστᾶ τὸ σπουδαῖο εὕρημα τῆς Ἀμερικανικῆς Σχολῆς Κλασικῶν Σπουδῶν, ποὺ δραστηριοποιεῖται στὸ τμῆμα αὐτὸ τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας.
.            

 Μὲ βάρος ποὺ δὲν ξεπερνᾶ τὰ 7 γραμμάρια, μὲ διάμετρο ποὺ δὲν φθάνει κἂν τὸ ἔνα ἑκατοστὸ  –στὴν πραγματικότητα εἶναι 6.05 – 7.05 χιλιοστὰ– μὲ μία κεφαλὴ ταύρου στὴν ὄψη του καὶ μὲ χρονολόγηση ποὺ πάει πίσω στὸν 6ο π.Χ. αἰώνα χαρακτηρίζεται ἤδη σπάνιο[…]. 

Ἐπιπλέον ἡ ἠλικία του μπορεῖ νὰ τὸ καθιστᾶ τὸ ἀρχαιοτερο ποὺ ἔχει βρεθεῖ στὴν περιοχή, ἐνῶ ταυτόχρονα τὸ συνδέει μὲ μία ἰδιαίτερη ἱστορικὴ περίοδο γιὰ τὴν Ἀθήνα, αὐτὴν τῆς ἐπικρατήσεως τοὺ τυράννου Πεισιστράτου.
.           

  […] Οἱ ἀρχαιολόγοι «συνάντησαν» γιὰ πρώτη φορὰ τὸν ἀνατολικὸ τοῖχο τῆς Ποικίλης Στοᾶς, βρῆκαν νέα στοιχεῖα γιὰ τὴν ὁδὸ τῶν Παναθηναίων ἀλλά καὶ ἔνα πηγάδι γεμάτο μὲ κεραμική. Καὶ ἐπιπλέον τὸ πολύτιμο νόμισμα.
.           

  Νομίσματα ἀπὸ χρυσὸ ἢ ἤλεκτρο ἦταν ἑξαιρετικὰ σπάνια στὴν ἀρχαία Ἀθήνα, καθὼς τὸ δικό της ἰσχυρὸ νόμισμα ἦταν ἡ ἀσημένια γλαύκα, τὰ πρωιμότερα ὅμως μπορεῖ νὰ φτιάχνονταν καὶ ἀπὸ ἤλεκτρο μὲ τὴν γλαύκα τῆς Ἀθηνᾶς. Ἐπίσης ὁ Πλούταρχος ἀναφέρει πὼς ὁ Θησεὺς ἔκοψε νομίσματα μὲ ἀπεικόνιση ταύρου, κάτι ποὺ ἰσχυρίζεται καὶ ὁ Φιλόχωρος. Γεγονός εἶναι δηλαδή, ὅτι στὸν 6ο π.Χ. αἰώνα καὶ πρὶν ἡ Ἀθήνα καταλήξει ὁριστικὰ στὸ νόμισμά της ὑπῆρχαν ἀσημένια νομίσματα καὶ μὲ ταῦρο. Ὅσον ἀφορᾶ στὸ ἤλεκτρο, αὐτὸ ἐμφανίζεται πολὺ συχνὰ στὰ νομίσματα τῆς Λυδίας, ὄπου καὶ ἐφευρέθηκε τὸ νόμισμα, καθὼς καὶ στὶς γειτονικές της πόλεις κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπως ἡ Μίλητος, ἡ Ἔφεσος, ἡ Σάμος, Φώκαια, καὶ Κλαζομενές.
.              

Τὸ νόμισμα τῆς Ἀρχαίας Ἀγορᾶς εἶναι πολὺ πιθανὸν λοιπόν νὰ κόπηκε ἐπὶ Πεισιστράτου καὶ νὰ χρονολογεῖται κάπου μεταξὺ 546-518 π.Χ. Τὸ ὑλικό του, τὸ ἤλεκτρο, ἦρθε προφανῶς ἀπὸ τὴν Ἰωνία ἂν καὶ ὑπάρχει ἕνα ἀκόμη πιὸ σύνθετο ἐνδεχόμενο: Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐξορίας του ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, πρὶν ἀπὸ τὸ 546 π.Χ. ὁ Πεισίστρατος εἶχε πρόσβαση σὲ χρυσὸ καὶ ἀσήμι ἀπὸ τὴν Θράκη καὶ προσέλαβε μισθοφόρους γιὰ νὰ βοηθήσουν στὴν ἐπιστροφή του.
.             

Ὅσο γιὰ τὴν ἀπεικόνιση, τὴν ἐμπνεύστηκε ἀπὸ τὴν Ἐρέτρια ἀπὸ ὅπου εἶχε περάσει καὶ ἡ ὁποία ἀπεικόνιζε τὸν ταῦρο στὰ νομίσματά της. Ἐν τέλει τὸ νόμισμα μπορεῖ νὰ κόπηκε στὴν Θράκη καὶ νὰ χρησιμοποιήθηκε γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ Πεισιστράτου ἀπὸ τὴν Ἐρέτρια στὴν Ἀθήνα.
.           

  Ποιά μπορεῖ νὰ ἦταν ἡ ἀξία ὄμως αὐτοῦ τοῦ νομίσματος; Εἴναι δύσκολο νὰ ἀπαντηθεῖ καθώς ἡ σχέση χρυσοῦ καὶ ἀργύρου προς ἤλεκτρο ἄλλαζε μέσα στὸν χρόνο ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πόλη σὲ πόλη. Σὲ γενικές γραμμές ὅμως τὸ ἤλεκτρο σὲ σχέση μὲ τὸ ἀσήμι ἦταν 10:1 ἐνῶ χρυσὸς πρὸς ἀσήμι ἦταν 12:1. Πάντως ἀνάμεσα στὰ πρῶτα νομίσματα μὲ αὐτὸ τὸ βάρος, τὸ συνηθέστερο ἦταν τὸ δίδραχμο κι ἂν ὄντως συνέβαινε ἔτσι, αὐτὸ τὸ μικρούλι κέρμα ἀπὸ ἤλεκτρο θὰ ἀντιστοιχοῦσε στὴν ἀρχαιότητα μὲ μισθοὺς δύο ἡμερῶν .
.             

 Ὣς τὸν ἀνατολικὸ τοῖχο τῆς Ποικίλης Στοᾶς ἔφθασε ἐξ ἄλλου ἡ ἀνασκαφὴ τοῦ περασμένου καλοκαιριοῦ. Ἕνα ἐξαιρετικῆς τέχνης κτίσμα τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας, στὸ ὁποῖο ἦταν «ἐκτεθειμένα» ἔργα τῶν μεγαλυτέρων ζωγράφων τῆς ἀρχαιότητας.
.             

Τουλάχιστον ἕξι ἀπὸ τοὺς ὀρθοστάτες της σώζονται στὴ θέση τους, τρεῖς ἀπὸ τὴν ἐξωτερικὴ σειρὰ καὶ τρεῖς ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ κι αὐτὸ ἐπέτρεψε τὸν προσδιορισμὸ τῶν διαστάσεών της, πού, ὅπως φαίνεται, ἦταν 48 μέτρα μῆκος καὶ 10 πλάτος στὸ ἐσωτερικὸ (στὸ ἐξωτερικὸ 51μῆκος ἐπὶ 12,5 πλάτος), μὲ 23 δωρικοὺς κίονες ἐξωτερικὰ καὶ 11 ἰωνικοὺς ἐσωτερικά.

.              Ἕνα εὕρημα στὴν ὁδὸ Παναθηναίων ἔδωσε στὸ μεταξύ, μιὰ ἄλλη διάσταση γιὰ τὴν τέλεση τῶν ἑορτῶν. Ἴχνη ἀπὸ ὀπὲς ὅπου στήνονταν πάσσαλοι γιὰ περισχοίνισμα σὲ χῶρο 12 ἐπὶ 15 μέτρων (ἀναφορὰ γίνεται καὶ στὸν Πλούταρχο) ἀποκαλύφθηκαν σὲ στρῶμα, ποὺ χρονολογεῖται στὴν Κλασικὴ καὶ στὴν Ἑλληνιστικὴ περίοδο.

.             Θεωρεῖται λοιπόν πιθανὸν νὰ στερεώνονταν στους πασσάλους αὐτοὺς ἰκρία ποὺ πιθανῶς συγκρατοῦσαν ὑφασμάτινες κατασκευὲς γιὰ σκίαση. Τὸ ἐνδεχόμενο ἔτσι, νὰ στήνονταν κερκίδες γιὰ τοὺς θεατὲς τὶς ἡμέρες τῶν ἑορτῶν. Ἡ συνέχεια τοῦ εὑρήματος πάντως βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὶς γραμμὲς τοῦ ΗΣΑΠ ὅπου ἔγιναν ἀνασκαφὲς κατὰ τὸ 2010 – 11 ἀπὸ τὴν Α´ Ἐφορεία Ἀρχαιοτήτων.

.              

Τὴν καθημερινότητα τέλος στὴν Ἀρχαία Ἀγορὰ ἀλλὰ καὶ ἕνα ἱστορικὸ γεγονὸς ἀποκάλυψε ἔνα πηγάδι, τὸ ὁποῖο βρέθηκε γεμάτο ἀπὸ κεραμικὰ σκεύη, μερικὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἀκέραια. Περισσότερα ἀπὸ 100 ἦταν αὐτὰ τὰ σκεύη, στὴν πλειονότητά τους μικρὲς στάμνες ἢ κοῦπες, ἀμφορεῖς, μαγειρικῆς χρήσης ἀλλὰ καὶ νομίσματα καὶ λυχνάρια.
.             Τὸ πηγάδι αὐτὸ εἶχε βάθος 12 μέτρα καὶ διάμετρο 73 ἑκατοστὰ καὶ ἦταν σὲ χρήση κατὰ τὸν 4ο καὶ 5ο αἰώνα μ.Χ. ἀλλά καὶ πολὺ ἀργότερα. 

 

Οἱ ἀρχαιολόγοι πιστεύουν ὅτι σχετίζεται μὲ τὴν εἰσβολὴ τῶν Βησιγότθων καὶ τοῦ Ἀλάριχου, τὸ 396 μ.Χ. ἡ δὲ ἀφθονία του σὲ κανάτες, κοῦπες καὶ ἀμφορεῖς –τόσο σὲ αὐτὸ τὸ πηγάδι ὅσο καὶ σὲ διπλανό του, ποὺ ἀνασκάφηκε πρόπερσι – δείχνει ὅτι τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὸ κτήριο ποὺ βρίσκεται ἀπὸ πάνω του ἦταν πιθανῶς μία ταβέρνα!

Πηγή :