ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΣ ΜΠΑΛΛΟΣ”...video...

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΠΗΛΙΑΚΟΣ, Ο αιγαιοπελαγίτικος μπάλλος, εκδόσεις Αντώνης Αναγνώστης

Επιμέλεια ανάρτησης Γιάννης Γούναρης

Ο Μπάλος είναι ένας χορός ελληνικής καταγωγής, με πανάρχαια ελληνικά στοιχεία κι ένας από τους πιο γνωστούς ελληνικούς λαϊκούς νησιώτικους χορούς στην Ελλάδα. Η λέξη μπάλος στα λατινικά, είναι δανεισμένη από την ελληνική γλώσσα, προερχόμενη από το ελληνικό ρήμα βαλλίζω


Η μελωδία του μπάλου είναι γενικά χαρούμενη και λυρική το οποίο είναι χαρακτηριστικό της μουσικής των νησιών του Αιγαίου. Αυτό ο χορός χορεύεται συνήθως από ζευγάρια κι ενσωματώνει όλα τα στοιχεία του φλερτ.
Οι άνδρες παλιότερα δεν μπορούσαν να πλησιάσουν εύκολα τις γυναίκες, με το μπάλο μπορούσαν να «φλερτάρουν» μαζί τους.

 Υπάρχουν διάφορες μορφές του μπάλου γύρω από τα νησιά. Η απλούστερη είναι εκείνη κατά την οποία ένα ζευγάρι περνά μέσα από μια σειρά από αυθόρμητες μορφές. Σε μιαν άλλη εκδοχή πολλά ζευγάρια χορεύουν ταυτόχρονα σαν μόνα τους επάνω στην πίστα. Μιαν άλλη εκδοχή είναι όταν εισάγεται κι ο Συρτός.

 Και τέλος, στην πιο περίπλοκη μορφή του, όταν ένας αριθμός ζευγαριών κάνουν συγχρονισμένα διάφορες έντονες χορευτικές φιγούρες.

Χορός προσωπικός και μοναχικός, χορός της ελεύθερης έκφρασης της ψυχής και του σώματος, χορός των συναισθημάτων, του έρωτα και της δύναμης, χορός χωρίς καλούπια, ταυτισμένος απόλυτα με την προσωπικότητα και την ψυχική διάθεση του χορευτή.

 Δεν μπορεί να έχει προέλευση φράγκικη ένας χορός που χορεύεται από Έλληνες νησιώτες, και όχι μόνο, που αντιστάθηκαν στους Φράγκους, ενώ παράλληλα κινήθηκαν στο χώρο του Αιγαίου, σε κάθετους και οριζόντιους άξονες: Κων/πολη-Μ. Ασία-Αίγυπτος.

Τον συναντάμε ήδη στις περιγραφές των περιηγητών στη φραγκοκρατία και τουρκοκρατία, οι οποίοι περιγράφουν χορούς ζευγαρωτούς με διάφορα ονόματα. Στα δύσκολα χρόνια της φράγκικης καταπίεσης και φεουδαρχίας, οι χωρικοί-δουλοπάροικοι, ιδιαίτερα των ορεινών χωριών, αντιστέκονται με τους χορούς και τα τραγούδια τους. Γι’ αυτό και τότε οι Φράγκοι επιτέθηκαν στην πολιτιστική μας παράδοση, στις Κυκλάδες.

 Οι ιεραπόστολοι τους, που προσπαθούσαν να κάνουν προσηλυτισμό ακόμη και μέσα στις ορθόδοξες εκκλησιές, έβαλαν στο στόχαστρο τους και τα πανηγύρια που έστηναν οι χωρικοί στις αυλές των εκκλησιών σταυροδρόμι θαλάσσιο στο κέντρο του Αιγαίου, δέχτηκε στο έδαφός της κατακτητές, πειρατές, ναυτικούς, μετανάστες, καθώς ήταν πέρασμα ανθρώπων και πολιτισμών, αλλά τον αποφασιστικό ρόλο, κατά τον Σπηλιάκο, στην πολιτική προσωπογραφία του νησιού τον έπαιξε ο ξενιτεμός των Νησιωτών στην Πόλη, τα Μικρασιατικά παράλια, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα αργότερα.

Η πρωτεύουσα του νησιού, η Χώρα, κέντρο των φράγκων αρχόντων ολόκληρο τον μεσαίωνα και μέχρι την επανάσταση του 1821, δεν είχε σχέση με το παραδοσιακό κυκλαδίτικο τραγούδι. Ο τρόπος και το είδος διασκέδασης στη Χώρα είχε δυτικά χαρακτηριστικά.

Η κυκλαδίτικη μουσικοχορευτική παράδοση δημιουργείται και αναπτύσσεται κυρίως στην ορεινή περιοχή των νησιών, από τους ανθρώπους της αντίστασης στον εξωτερικό και εσωτερικό δυνάστη.

Οι ορεινοί κυκλαδίτες, από τα μέσα του 17ου αιώνα, λόγω της καταπίεσης, της βαριάς σκλαβιάς και του άγονου της περιοχής, ξενιτεύονται στην Πόλη, τη Σμύρνη, τα Βουρλά -τη Νάξο της Ανατολής-, την Αίγυπτο, ακόμη και τη Ρωσία.

Η σχέση αυτή με την Ανατολή επηρεάζει βαθειά τη μουσικοχορευτική παράδοση, φέρνει το βιολί και το λαούτο, φέρνει νέα ταξίμια. Το βιολί θα έλθει στο νησί προς το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Μέχρι το 1890, χρονιά που, κατά τον Σπηλιάκο, πρωτοεμφανίζεται το βιολί στίς κυκλάδες, κυριαρχούσαν τα τζαμπουνοντούμπακα και τά σουραυλότουμπα.

Το «φιλί» και το «μπαρντό» στον μπάλλο είναι ένα άλλο ενδιαφέρον θέμα που ερευνά ο Σπηλιάκος. Αν καταφέρει ο άντρας, αφενός να δώσει στη χορεύτρια φιλί, χωρίς αυτή να το αντιληφθεί, αλλά ούτε και οι θεατές, αποτελεί στοιχείο δεξιοτεχνίας.

Η αποφυγή πάλι του φιλιού από τη γυναίκα-χορεύτρια συνιστά επίσης δεξιοτεχνία. Κάθε χορευτής χορεύει κι ένα διαφορετικό μπάλλο, κάνει τα δικά του τσαλίμια, διαφορετικά από τους άλλους.Το «μπαρντό» στον μπάλλο είναι η παραχώρηση από τον χορευτή της ντάμας του σε άλλον, που το ζητεί ευγενικά, να τη χορέψει. Αυτό γίνεται στη διάρκεια του χορού.

 Πολλές φορές έγιναν παρεξηγήσεις και σοβαρά επεισόδια εξ αιτίας του «μπαρντό». Στο πανηγύρι της Αργοκοιλιώτισσας καταργήθηκαν τα βιολιά στις αρχές του 20ού αιώνα, εξ αιτίας ενός φονικού για το «μπαρντό» στον μπάλλο. Ήταν στο πανηγύρι του 1905 και έκτοτε δεν ξανάπαιξαν βιολιά.

Ανακαλύπτει το εύρος και την πολυπλοκότητα τού αυτοσχεδιασμού, τα μορφολογικά στοιχεία, όπως η κίνηση των χεριών και το μαντήλι ως εργαλείο πολλαπλών χρήσεων.

Καλός χορευτής είναι εκείνος που κλέβει φιλί από την ντάμα του, όσο κι αν εκείνη προσπαθεί να το αποφύγει, και της το δίνει χωρίς εκείνη να το καταλάβει.Όσο κι αν έχουμε απολαύσει αυτό το χορό, δύσκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε τα πανέμορφα μυστικά του.

Όποιος καταπιαστεί με το εν λόγω βιβλίο θα γνωρίσει και στην πράξη έναν άλλο μπάλλο, εκπληκτικό και μοναδικό. Θα βρει εκεί τον δικό του μπάλλο. Κατά τον Σπηλιάκο, ο χορός, ο χορευτής, ο ρυθμός, η μελωδία, ο στίχος, οι οργανοπαίχτες, αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, που βαδίζει στους δρόμους της μουσικοχορευτικής πανδαισίας με αρμονία και χάρη, που έχει για κάθε χορευτή και κάθε μουσικό, αλλά, και κάθε στιγμή, τα δικά του μοναδικά και ξεχωριστά χαρακτηριστικά.

 Ο μπάλος στην Σέριφο

Ο μπάλος στην Σέριφο χορεύεται με την προσθήκη και του συρτού και έχει επικρατήσει ένα αξιακό σύστημα το λεγόμενο ...τρία δύο... 3 άνδρες και 2 γυναίκες που χορεύουν ζευγάρια και ο τρίτος άνδρας κερνάει ,τούς άνδρες μπύρα η κρασί και τις γυναίκες λουκούμι.

Θυμάμαι μικρός ξεροστάλιαζα σε γάμους και βαφτίσια για να τρώω τα λουκούμια που μου άρεσαν πολύ .

Ο πρώτος άνδρας πληρώνει τα βιολιά και μετά αφού χορέψουν κάποια τραγούδια  κόβει μπάλο την κοπέλα που χορεύει μαζί του , εδώ μπαίνει και το Μπαρντό που αναφέρει ο Σπηλιάκος .Κατόπιν το ίδιο συμβαίνει και με το δεύτερο ζευγάρι .

Ο δε τρίτος της παρέας που κερνάει τα γλυκά και τα ποτά είναι αυτός που θα επιλέξει τα δύο επόμενα ζευγάρια δηλαδή ανήκει σε άλλη παρέα ,και έτσι κανείς δεν μένει παραπονεμένος άλλα ούτε και δημιουργούνται προστριβές όσον αφορά το ποιος θα χορέψει μετά > 

  Πηγή : http://xoroballomata.wordpress.com/