Μεταλλεία: Η εργατική τάξη στον παράδεισο των Κυκλάδων

 

Μεταλλωρύχοι από την Σέριφο

 

Το οχτάωρο, το πενθήμερο, η άδεια, τα επιδόματα και διάφορα άλλα τα θεωρούμε σήμερα αυτονόητα εργασιακά δικαιώματα. Στη σημερινή εποχή του Μνημονίου και της Τρόϊκας και τα δικαιώματα αυτά αμφισβητούνται, πετσοκόβονται ή καταργούνται. Στη σημερινή εποχή του χρέους και της χρεωκοπίας (για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους) η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας θεωρείται από πολλούς ότι θα μας βγάλει από την κρίση, αξιοποιώντας τα κοιτάσματα χρυσού, χαλκού, ουρανίου αλλά και πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Δεν έχουν περάσει ούτε τρεις γενιές, δηλαδή 60-70 χρόνια, που τα εργασιακά δικαιώματα ήταν κάτι άγνωστο και που η οικονομική σωτηρία της χώρας σχετιζόταν με την αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου. Από την εποχή εκείνη υπάρχουν μερικές μικρές και μεγάλες ιστορίες ξένων επενδυτών, εργατικών απεργιών και οικονομικοπολιτικών διαπλοκών.

-----------

Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Συνέβη στην Ελλάδα»

Μετά την Επανάσταση του 1821, το πρώτο ελληνικό κράτος που ιδρύθηκε το 1832 ήταν μικρό και φτωχό. Τα σύνορά του έφταναν μέχρι την Λαμία και την Άρτα και η οικονομία ήταν καθαρά αγροτική. Η οικονομική δύναμη του ελληνισμού βρισκόταν εκτός συνόρων, στην Κωνσταντινούπολη, την Τεργέστη, της Σμύρνη και τη Μαύρη Θάλασσα.

Μετά το 1850 αρχίζει μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού της οικονομίας, με προτεραιότητα την εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων. Το 1861 θεσπίζεται η πρώτη μεταλλευτική νομοθεσία, που τροποποιείται το 1867 και καθορίζει τους όρους παραχωρήσεων μεταλλεία σε ιδιώτες. Ένας «μεταλλευτικός πυρετός» καταλαμβάνει την μικρή Ελλάδα και επεκτείνεται στους Έλληνες κεφαλαιούχους του εξωτερικού και σε ξένους επενδυτές.

Χαρακτηριστική για τον «μεταλλευτικό πυρετό» είναι και η ακόλουθη είδηση του 1901:

«Μεγάλη κίνησις γίνεται δια την επικείμενην συνεδρίασιν του Μεταλλευτικού Συμβουλίου. Όλοι ζητούν μεταλλεία. Ο μετριόφρων μάλιστα επιχειρηματίας, ο οποίος υπέβαλεν αίτησιν να του παραχωρηθή προς εκμετάλλευσιν όλη η Αμοργός φαίνεται ότι δεν υποστηρίζεται από τον ελληνικόν στόλον αφού καταλαμβάνει τας νήσους του Αιγαίου. Ιδού επάνω κάτω ποία μέρη ζητούν εκμετάλλευσιν οι υποβαλόντες αιτήσεις: Την Αμοργόν, την Λέσβον, την Μυτιλήνην, την Σάμον, την Κρήτην και την Κύπρον. Το Μεταλλευτικόν Συμβούλιον απήντησεν εις τους δικαιούχους ότι δεν δύναται να δώση αδείας, σεβόμενον το δόγμα της Τουρκικής ακεραιότητος.» (Σκριπ, 20 Σεπτεμβρίου 1901)

Εθνική τράπεζα στα  1850

Η πρώτη εταιρία

Η σοβαρότερη προσπάθεια έγινε από την Εθνική Τράπεζα, που ίδρυσε την «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία», διαθέτοντας μεταλλεία σιδήρου στην Σέριφο, γαληνίτη στην Αντίπαρο, λιγνιτωρυχεία στην Κύμη, μεταλλεία στον Ωρωπό και την Τήνο κα παραχωρήσεις χαλκού στην επαρχία Τροιζηνίας.

Το εγχείρημα της Εθνικής Τράπεζας απέτυχε και η εκμετάλλευση των μεταλλείων Σερίφου πέρασε το 1880 στην εταιρεία «Σέριφος-Σπηλιαλέζα», που ίδρυσαν Έλληνες τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης, Γάλλοι κεφαλαιούχοι και η Οθωμανική Τράπεζα και η οποία συνδεόταν με την «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου». Η εκμετάλλευση των μεταλλείων της Σερίφου δόθηκε εξ αρχής στον Γερμανό μηχανικό Αιμίλιο Γκρόχμαν. Την εποχή εκείνη πήγαν στην Σέριφο για να δουλέψουν περίπου 2.000 άτομα από άλλα νησιά (Πάρος, Κάρπαθος, Αμοργός) και την Πελοπόννησο.

Το διοικητήριο της εταιρείας ΣΠΗΛΙΑΖΕΖΑ στο Μέγα Λιβάδι Σερίφου

Η αιματηρή απεργία στη Σέριφο

Οι συνθήκες εργασίας που είχε επιβάλει ο Γκρόχμαν ήταν απάνθρωπες και ανάγκασε τους εργάτες να εξεγερθούν. Η απεργία ξέσπασε στις 7 Αυγούστου 1916, όταν οι εργάτες αρνήθηκαν να φορτώσουν το μετάλλευμα σε ένα πλοίο.

Οι εργάτες ζητούσαν οχτάωρη εργασία, αύξηση των ημερομισθίων και λήψη μέτρων ασφαλείας. Ο Γκρόμαν ζήτησε βοήθεια από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία έστειλε στις 20 Αυγούστου 1916 ένα απόσπασμα χωροφυλάκων για να καταστείλει την απεργία. Οι χωροφύλακες έδωσαν στους εργάτες 5 λεπτά προθεσμία να λήξουν την απεργία και μετά την εκπνοή της άνοιξαν πυρ, σκοτώνοντας 4 εργάτες, τους Μιχάλη Ζωιλή, Θεμιστοκλή Κουζουπή, Μιχάλη Μητροφάνη και Γιάννη Πρωτόπαππα.

Εξέγερση στα μεταλλεία Δονούσας και Σχινούσας

Από αυτήν την περίφημη και σύμβολο για την ελληνική εργατική τάξη απεργία της Σερίφου, έχει προηγηθεί κατά δέκα χρόνια μία άλλη εργατική εξέγερση στην Αμοργό. Παραμένει άγνωστη, όπως άγνωστη είναι και η κατάληξη της. Την γνωρίζουμε από μία σύντομη είδηση που δημοσιεύτηκε στον Τύπο της εποχής και η οποία αναφέρει:

«Αναχωρεί σήμερον η θαλαμηγός του κ. Φ. Σερπιέρη «Αννέτα» εις Σύρον ίνα παραλάβη εκείθεν τον ανθυπομοίραρχον κ. Παπαδημητρόπουλον μετά 20 ανδρών και μεταβή εις Αμοργόν οπόθεν θα αποβιβάση την στρατιωτικήν δύναμιν εις τας νήσους Δονούσαν και Σχοινούσαν όπου εγένοντο απόπειραι ταραχών των εργατών των εκεί μεταλλείων Σερπιέρη-Βουγιουκλάκη». (Εμπρός, 13 Μαΐου 1907)

Για να ψάξουμε λίγο αυτούς τους Σερπιέρη και Βουγιουκλάκη, που έστελναν τους χωροφύλακες να λιανίσουν τους εξεγερμένους εργάτες των μεταλλείων Δονούσας και Σχινούσας.

το] μαρμάρινο άγαλμα του ιδρυτή της Γαλλικής εταιρείας, έργο του γλύπτη Γ. Βρούτου, που βρισκόταν στο τέλος της κεντρικής πλατείας από το 1899

Οι Σερπιέρι από την Ιταλία

Ο Τζιοβάνι Μπαπτίστα Σερπιέρι (Giovani Baptista Serpieri, 1815-1887) ήταν ένας Ιταλός επιχειρηματίας που είχε μεταλλευτικές επιχειρήσεις στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας. Όταν διάβασε τις μελέτες του μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα προς το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, με τις οποίες υποστήριζε επίμονα τη σκοπιμότητα επαναλειτουργίας των αρχαίων μεταλλείων του Λαυρίου, ήρθε το 1863 στην Ελλάδα σαν εκπρόσωπος ευρωπαϊκής εταιρείας.

Αγόρασε από τη μονή Πεντέλης και την κοινότητα Κερατέας κτήματα, συνολικής έκτασης 10.791 στρεμμάτων, στα οποία υπήρχαν σωροί σκωρίας από τα αρχαία μεταλλεία και προχώρησε τον Απρίλιο του 1864 στην ίδρυση της ιταλογαλλικής εταιρείας Roux- Serpieri- Fressynet C.E. στο Λαύριο. Η εταιρεία αποτελεί την πρώτη μεταλλουργική βιομηχανική μονάδα στην Ελλάδα.

Το 1873 τα δικαιώματά της εταιρίας του Σερπιέρι παραχωρούνται στην τράπεζα της Κωνσταντινούπολης, δίνοντας έτσι διέξοδο στο Λαυρεωτικό Ζήτημα που ταλαιπώρησε για πολλά χρόνια την τότε Ελλάδα.

Ο Σερπιέρι το 1876 ιδρύει τη Compagnie Francaise des Mines du Laurium πιο γνωστή ως «Γαλλική Εταιρία» και κατορθώνει να της παραχωρηθεί για εκμετάλλευση όλο το υπέδαφος της Λαυρεωτικής. Η εταιρεία λειτούργησε με μεταλλεύματα του Λαυρίου αλλά και άλλων περιοχών της χώρας μέχρι το 1982.

Η οικογένεια Σερπιέρι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, πλούτισε, εξελληνίστηκε και αποτέλεσε τμήμα του σκληρού βασιλικού κατεστημένου. Μία ιδέα για τα πλούτη που αποκόμισε η οικογένεια Σερπιέρι από την εκμετάλλευση των μεταλλείων (και των μεταλλωρύχων, βεβαίως, όπως της Δονούσας) μπορούμε να πάρουμε από τα ακίνητά της.

Η πολυτελής κατοικία των Σερπιέρηδων ήταν στο κέντρο της Αθήνας, στην συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Εδουάρδου Λω. Χτίστηκε το 1881 και σήμερα στεγάζει το μέγαρο της Αγροτικής Τράπεζας. Ο «Πύργος Βασιλίσσης», δηλαδή το πρώτο κτήμα και το θερινό ανάκτορο της βασίλισσας Αμαλίας, στους Αγίους Αναργύρους, έκτασης 2.500 στρεμμάτων, πέρασε μετά το 1880 στην ιδιοκτησία της οικογένειας Σερπιέρι. Σήμερα τα 1.000 στρέμματα αποτελούν το «πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης Αντώνης Τρίτσης».

Στο Λαύριο ο Σερπιέρι είχε την βίλα του, η οποία σήμερα αποτελεί τμήμα του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ιστορία του αγάλματος του Ιωάννη Βαπτιστή Σερπιέρι, που ο ίδια η οικογένειά του φρόντισε να στηθεί στην κεντρική πλατεία του Λαυρίου το 1899. Χαρακτηριστικό της ματαιοδοξίας τους είναι ότι στην βάση του μαρμάρινου αγάλματος είναι χαραγμένη μία τρίγλωσση επιγραφή.

Στα ελληνικά γράφει: Ιωάννης Βαπτιστής Σερπιέρης, ζώσαν εκ νεκράς ανέστησε πόλιν και πλούτον από σποδού αυτή εξανέτειλε.

Στα γαλλικά αναφέρει: Ο Ι. Β. Σερπιέρι από μια παραμελημένη τέφρα ανέσυρε τη λάμψη του μετάλλου και το ψωμί του εργάτη.

Και στα ιταλικά γράφει: Στον Ιταλό Ι. Β. Σερπιέρι, η πόλη θέλησε και ξαγρυπνά εδώ.

Για το στήσιμο του αγάλματος του Σερπιέρη υπάρχει και μια ωραία ιστορία με πρωταγωνιστή τον μεγαλύτερο νεοέλληνα σατυρικό ποιητή, τον κυκλαδίτη Γεώργιο Σουρή (γεννήθηκε στην Ερμούπολη το 1853).

Ο Σερπιέρης ήταν γνωστός για την σκληρότητα του απέναντι στους εργάτες και τους μεταλλωρύχους. Παρ΄ όλα αυτά το 1899 οι διάδοχοι του ανάγκασαν τους μεταλλωρύχους με δικά τους χρήματα να φτιάξουν το άγαλμα του Σερπιέρη. Οι εργάτες πήγαν στον Σουρή για να τους γράψει ένα ποίημα. Την ημέρα των εγκαινίων οι επίσημοι τράβηξαν το σεντόνι και εμφανίστηκε το άγαλμα γεμάτο ακαθαρσίες και με το ακόλουθο ποίημα του Σουρή από κάτω:

Τι μας θωρείς ακίνητος

και δεν μας κατουράς

αφού και ανδριάντα

σε αξίωσε η Ελλάς

Δέξου λοιπόν ω Βαπτιστά

ευγνωμοσύνης δώρο

ξερό σκατό κοπανιστό

και από Λαυριώτη κώλο

Το 1982 όταν η τηλεόραση έπαιξε ένα σήριαλ για τα «Λαυρευωτικά» οι Λαυριώτες περιέλουσαν το άγαλμα με μπογιές. Το άγαλμα φυγαδεύτηκε στην Εθνική Πινακοθήκη και καθαρίστηκε. Ύστερα από καιρό ξανατοποθετήθηκε στην θέση του στην κεντρική πλατεία του Λαυρίου.

Ανεξάρτητα από τον βίο και την πολιτεία του Σερπιέρηδων, η χάρη των οποίων δια του Φ. Σερπιέρη έφτασε να στέλνει χωροφύλακες στην Αμοργό, την Δονούσα και την Σχινούσα, το γεγονός είναι ότι το Λαύριο είναι μία από τις δύο νέες πόλεις που ιδρύθηκαν μετά την δημιουργία του ελληνικού κράτους. Η δεύτερη είναι η Ερμούπολη στην Σύρο.

Πολλά είπαμε για τον Σερπιέρι. Ας δούμε τώρα τον συνεταίρο του, τον Βουγιουκλάκη, ο οποίος φαίνεται να έχει στενή σχέση με την Αμοργό.

Ο αυλάρχης και ο Σκουζές

Στις εκλογές του 1903 συγκρούστηκαν 5 υποψήφιοι για την βουλευτική έδρα της επαρχίας Θήρας. Από τα εκλογικά αποτελέσματα των δήμων Θήρας, Αμοργού και Ίου, («Εμπρός», 14 Απριλίου 1903) και επί 3.082 ψηφισάντων συνάγεται ότι θριαμβευτής αναδείχτηκε ο Μαρκεζίνης με 914 ψήφους. Την 4η θέση πήρε ο Βουγιουκλάκης με 432 ψήφους.

Από τις παραχωρήσεις μεταλλείων στην Αμοργό και τα νησιά της, που έκανε το Μεταλλευτικό Συμβούλιο πριν και μετά την εκλογή του 1903, συνάγεται ότι ο υποψήφιος βουλευτής ήταν ο Ιωάννης Βουγιουκλάκης. Συνεταίροι του αναφέρονται στις σχετικές αποφάσεις που δημοσιεύουν οι εφημερίδες ο Νικόλαος Θων και ο Παύλος Σκουζές.

Οι Θων ήταν βαυαρική (γερμανική) οικογένεια, που ήρθε στην Ελλάδα επί Όθωνος. Ο Νικόλαος Θων αναδείχτηκε σε αυλάρχη του βασιλιά Όθωνα. Εγγονός του υπασπιστή ήταν ο συνεταίρος του Βουγιουκλάκη. Η οικογένεια Θων απέκτησε μεγάλη κτηματική περιουσία στο Λεκανοπέδιο Αθηνών. Το σπίτι του Νικολάου Θων ήταν στο Χαϊδάρι και είναι το σημερινό «Παλατάκι», όπως το είχε ονομάσει ο λαός. Σε κτήμα του ίδιου χτίστηκε το κτίριο του Εθνικού Θεάτρου, επί την οδού Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια. Και της οικογένειας Θων ήταν το περίφημο «κτήμα Θων» με μία ωραιότατη έπαυλη σε σχέδια του Τσίλερ, στο τέρμα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στους Αμπελόκηπους.

Ο Παύλος Σκουζές ανήκε σε ιστορική οικογένεια των Αθηνών, η οποία ανέδειξε δημάρχους Αθηναίων, βουλευτές και επιφανείς προσωπικότητες. Ο ίδιος ο Παύλος Σκουζές ήταν ο ταμίας της οργανωτικής επιτροπής των πρώτων νεότερων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896.

Φ. Σερπιέρι, Ι. Βουγιουκλάκης, Ν. Θων και Π. Σκουζές ήταν λοιπόν συνεταίροι για την εκμετάλλευση μεταλλείων στις Κυκλάδες.

Μάκαρες Δονούσας

Οι Βουγιουκλάκηδες της Αμοργού

Κατά την διάρκεια των Κρητικών αγώνων για την ένωση της Μεγαλονήσου με το ελληνικό κράτος, τον 18ο αιώνα, αρκετές Κρητικές οικογένειες βρήκαν καταφύγιο στην Αμοργό και μερικές εγκαταστάθηκαν στο νησί. Σύντομα απορροφήθηκαν από τον ντόπιο πληθυσμό και σήμερα ελάχιστα ίχνη τους διατηρούνται. Μία από αυτές τις Κρητικές οικογένειες είναι και οι Βουγιουκλάκηδες.

Ας δούμε μερικές παραχωρήσεις μεταλλείων στην Αμοργό και τα νησιά της που εξασφάλισαν ο Ι. Βουγιουκλάκης και οι συνεταίροι του.

Το 1905 οι Σκουζές και Βουγιουκλάκης παίρνουν άδεια για ένα μεταλλείο σιδήρου και χαλκού στην Αμοργό. Οι Βουγιουκλάκης, Θων και Πεσμαζόγλου εξασφαλίζουν μεταλλείο στην Αμοργό και μόνος ο Βουγιουκλάκης ένα άλλο. Οι Σκουζές και Βουγιουκλάκης παίρνουν ένα μεταλλείο «εις την νησίσα Σχοινούσαν». Οι Θων, Σκουζές και Βουγιουκλάκης μεταλλεία στην Νικουριά και την Γραμβούσα.

Το 1906 με Βασιλικά Διατάγματα παραχωρούνται στον Ι. Βουγιουκλάκη δικαιώματα μεταλλεύσεως σιδήρου, χαλκού, μαγγανίου, ψευδαργύρου, αργυρούχου μολύβδου στον δήμο Αιγιάλης και στους Παύλο Σκουζέ, Ιωάννη Βουγιουκλάκη και Διονύσιο Καλύβα δικαιώματα μεταλλεύσεως σιδήρου, χαλκού, μαγγανίου, ψευδαργύρου, αργυρούχου μολύβδου στον δήμο Αμοργού.

Το 1907 έχουμε την εξέγερση των εργατών στα μεταλλεία των Σερπιέρι και Βουγιουκλάκη στην Δονούσα και την Σχινούσα και την αποστολή χωροφυλάκων με την θαλαμηγό του Σερπιέρι για την καταστολή της απεργίας.

Ο Ιωάννης Βουγιουκλάκης παρά τα τόσα μεταλλευτικά δικαιώματά του στην Αμοργό και την συνακόλουθή επιρροή του και παρά τις στενές σχέσεις του με την αθηναϊκή πλουτοκρατία, δεν κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής στην επαρχία Θήρας γιατί δεν είχε ερείσματα στην Σαντορίνη.

Ένας άλλος όμως, γέννημα θρέμμα Αμοργιανός αυτός, ο δικηγόρος Νικήτας Συνοδινός κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής, διότι είχε επιρροή στην Σαντορίνη αφού ήταν ιδιοκτήτης μεταλλείων στην Θηρασιά.

Ο Νικήτας Δ. Συνοδινός γεννήθηκε στην Λαγκάδα της Αμοργού το 1841. Σπούδασε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δικηγόρησε στην Αθήνα και τις Κυκλάδες. Παντρεύτηκε Σαντορινιά και η γυναίκα του η Πετρούλα είχε στην ιδιοκτησία της ορυχεία θηραϊκής γης (πορσελάνης) στην Θηρασιά. Για πρώτη φορά εκλέχτηκε βουλευτής το 1879 και τελευταία το 1905. Συνολικά εξελέγη 6 φορές βουλευτής.

Ο Νικήτας Δ. Συνοδινός ίδρυσε το 1904 την εταιρία «Ήφαιστος Α.Ε.» με σκοπό «την εκμετάλλευσιν και καλλιέργειαν των εν Θηρασία κειμένων τριών ορυχείων θηραϊκής γης (πορσελάνης)» ιδιοκτησίας δικής του και της γυναίκας του Πετρούλας. Το 1907-1908 η εταιρία «Ήφαιστος» του Νικήτα Συνοδινού αγόρασε ορυχεία και στην Σαντορίνη, στους δήμους Θήρας, Καλλίστης και Εμπορειού.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 μπήκαν μέτοχοι στην «Ήφαιστος Α.Ε.» οι Γεώργιος Γκρόμαν (γιος του πρώτου ιδιοκτήτη των μεταλλείων Σερίφου Αιμίλιου Γκρόχμαν) και Νικόλαος Κανελλόπουλος (η οικογένεια του οποίου είναι σήματα βασικός μέτοχος της σπουδαίας ελληνικής εταιρίας τσιμέντων «Τιτάν»).

Η μεταλλευτική εταιρία που ίδρυσε ο Νικήτας Συνοδινός στην Σαντορίνη πέρασε τελικά στον έλεγχο των Γκρόχμαν και Κανελλόπουλου (κυρίως του πρώτου) ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα με εργοστάσια και άλλες εγκαταστάσεις στην Θήρα. Η εταιρία τέθηκε σε εκκαθάριση από την ΕΤΒΑ το 1978.

Την ίδια εποχή που άρχιζαν οι εξορύξεις στον Κρίκελο, λειτουργούσε κι ένα μεταλλείο στις νησίδες Μάκαρες, δίπλα στην Δονούσα. Ας τελειώσουμε με μια ανταπόκριση από την Αμοργό, που δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη (8 Απριλίου 1934) γι’ αυτό το μεταλλείο:

«Κοντά στην Αμοργό, σ’ ένα νησάκι που λέγεται Μάκαρες, είναι μεταλλείο που το εκμεταλλεύεται μια εταιρία Ρεπουζάκου, Σούλη, Παυλίδου.

Οι εργάτες ούτε γιατρό έχουν, ούτε σπίτι για να μένουν. Τους σηκώνουν κάθε πρωί από τις 4.30 τη νύχτα και δουλεύουν εξαντλητικά ως το βράδυ, 14 και 16 ώρες την ημέρα. Κι όλ’ αυτά για 4ο δραχμές μεροκάματο. Οι τσίγκοι στα καλύβια, που έχουν πρόχειρα κατασκευάσει, πέφτουν με τον αέρα.

Οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να τρώνε τα νεροζούμια και το βρώμικο κρέας, που μόνο κάθε 15 μέρες βλέπουν. Το νερό είναι δηλητηριασμένο γιατί το παίρνουν από μια στέρνα γεμάτη ποντίκια.

Ο διευθυντής Μπέης έχει εφαρμόσει ένα τρομοκρατικό καθεστώς. Όλ’ αυτά κάνουν τη ζωή των εργατών ανυπόφορη και πολλοί αναγκάζονται να φεύγουν. Έχουν όμως τη δύναμη να καλυτερέψουν τη ζωή τους όταν συσσωματωθούν και βγάλουν μια επιτροπή αγώνα για να διεκδικήσουν αύξηση μεροκάματου σε 100 δραχμές την ημέρα, οχτάωρο, κατάπαυση της τρομοκρατίας, ιατρική περίθαλψη, συντάξεις σε περίπτωση ατυχήματος κλπ.

Ανταποκριτής Αμοργού».

Πηγές

1. «Ιστορικά μεταλλεία στο Αιγαίο, 19ος-20ός αιώνας», Επιστημονικό Συνέδριο, Μήλος, 3-5 Οκτωβρίου 2003 Έκδοση: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
2. «Επιφανείς Αμοργίνοι», έκδοση Συνδέσμου Αμοργίνων, Αθήνα 1983.
3. Εφημερίδες «Σκριπ», «Εμπρός», «Ριζοσπάστης».
4. Εκλογικοί κατάλογοι Αμοργού 1963 και δήμου Αμοργού 1877.

Πηγή : http://nikitidis.blogspot.gr/2011/09/blog-post_29.html