Ανασκόπηση ενός αιώνα χωρικού (μη) σχεδιασμού

Μία συνολική θεώρηση 100 χρόνων χωρικού σχεδιασμού επιχειρήθηκε σε επιστημονική ημερίδα που έλαβε χώρα την περασμένη Τρίτη στην αίθουσα εκδηλώσεων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Με τίτλο «Ένας αιώνας σχεδιασμού του χώρου: από το Διάταγμα του 1923 ‘Περί σχεδίων πόλεων…’ στον σύγχρονο χωρικό σχεδιασμό», η ημερίδα διοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) σε συνεργασία με το Σύλλογο Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) και το Σύλλογο Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΣΕΜΠΧΠΑ)Το πρώτο από τα τρία μέρη της ημερίδας περιλάμβανε μια ιστορική αναδρομή των στόχων του χωροταξικού σχεδιασμού και πώς αυτοί εξελίχθηκαν μαζί με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες πολεοδομικές ανάγκες της χώρας. Σύμφωνα και με τον αρχιτέκτονα, πολεοδόμο και χωροτάκτη Βασίλη Γκοιμίση, η συντριπτική πλειοψηφία των 87 άρθρων του 1923 εξακολουθεί να ισχύει αδιαλείπτως έως και σήμερα, καθόσον μόλις επτά έχουν καταργηθεί, ενώ 65 παραμένουν αναλλοίωτα και 22 έχουν υποστεί τροποποιήσεις.

Στη συνέχεια οι παρουσιάσεις εμβάθυναν στο χαρακτήρα του υφιστάμενου συστήματος χωρικού σχεδιασμού, που έχει αρκετά περιθώρια βελτίωσης. 

Όπως παρατηρεί ο Λουδοβίκος Βασενχόβεν, ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας και Χωροταξίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η διεθνής σύγκριση χωροταξικών σχεδιασμών μέσω του ερευνητικού προγράμματος ESPON COMPASS του 2019 φανερώνει ότι ιδίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, τα συμπτώματα διαφθοράς, η πολυνομία και η κακονομία είναι διαδεδομένα χαρακτηριστικά. «Είναι θλιβερό, αλλά αυτά τα χαρακτηριστικά προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πράξη του Ελληνικού συστήματος σχεδιασμού του χώρου, που διατηρεί και την καταδικαστέα πρακτική της εκτός σχεδίου δόμησης», σημείωσε ο καθηγητής Βασενχόβεν.

Στο φαινόμενο της εκτός σχεδίου δόμησης εστίασε και η Δρ. Χωροταξίας – Πολεοδομίας Μαίρη Ζίφου. Όπως τόνισε, το επίκεντρο της μεταρρύθμισης της χωροταξικής και πολεοδομικής πολιτικής στην υπαίθρο τα τελευταία 10 χρόνια περίπου «είναι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, που προωθείται μέσω της απορρύθμισης του χώρου και όχι της καθοδήγησης και κατεύθυνσης της αγοράς». Η πολιτική αυτή «επηρεάζει σημαντικά» την ύπαιθρο, ανέφερε, «που πλέον αποτελεί προνομιακό χώρο προσέλκυσης, κυρίως τουριστικών και real estate επενδύσεων λόγω των φυσικών και πολιτιστικών πόρων που ακόμη διαθέτει».

Προκειμένου να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, η Δρ. Ζίφου κατέθεσε σειρά προτάσεων, μεταξύ των οποίων την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, την χορήγηση κατευθύνσεων για την εκπόνηση της νέας γενιάς μελετών των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), την Κατάργηση του κατ’ εξαίρεση χαρακτήρα των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) και την προώθηση μοντέλου ήπιας οικο-τουριστικής ανάπτυξης για τις περιοχές Natura 2000.

Στο τελευταίο μέρος της ημερίδας, οι τρεις οργανωτικοί φορείς παρουσίασαν τις δικές τους προτάσεις και παρεμβάσεις για το μέλλον του χωρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Η ΕΛΛΕΤ, μέσω της εκπροσώπου της Μάρως Ευαγγελίδου, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στις δράσεις της στη Σαντορίνη με στόχο την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας στο νησί, όπως την μεθοδολογία διαμόρφωσης δεικτών και τον δεκάλογο με τις κρισιμότερες προτάσεις που πρέπει να συμπεριληφθούν στο ΕΠΣ. Επισήμανε επίσης τις πρώτες προσεγγίσεις που έχουν ήδη γίνει σε Σίφνο και Αμοργό. 

Η Σοφία Αυγερινού από το ΣΕΠΟΧ επικεντρώθηκε στα αδιέξοδα της εκτός σχεδίου δόμησης και στην ανάγκη προώθησης ενός ολοκληρωμένου χωρικού σχεδιασμού. Η Αιμιλία Αλεξανδροπούλου από το ΣΕΜΠΧΠΑ μίλησε για την ανάγκη εκσυγχρονισμού του πολεοδομικού σχεδιασμού των πόλεων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Πηγή : https://www.sustainablecyclades.gr/