"Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΖΗΤΕΙ ΤΑ ΕΑΥΤΗΣ"

"Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΖΗΤΕΙ ΤΑ ΕΑΥΤΗΣ"

 Του Χρήστου Χ. Τζούλη*

 Η αγάπη δεν είναι μόνο λειτουργία, χάρη, αρετή, η οποία μεταβιβάζεται στον έξω κόσμο, στο αντικείμενο. Αυτός που αγαπά, είναι ο ίδιος πλούσιος σε δώρα πνευματικά και ηθικά και λαλεί και διαλέγεται και πράττει απ' το περίσσευμα της ψυχής του και των διαλογισμών του. Η αγάπη είναι περίσσευμα αγαθού βιώματος και γέννημα ωραίων σκέψεων. Ο Θεός αγάπησε τον κόσμο ως ποίημα των χειρών του και είδε πόσο ήταν καλός, καθώς λέει η Ιερή Βίβλος. Όλος ο πολιτισμός είναι έμπνευση και έργο αγάπης. Ο άνθρωπος χάρηκε για το μεγάλο δώρο της ζωής, για την ημέρα, η οποία ανέτειλε, για την έλευση της νύχτας, για την επιστροφή της άλλης ημέρας, για τον ατελεύτητο κύκλο των χρόνων. 

Είδε τη ζωή ως χώρο για σύνθεση, για δική του δημιουργία, για έρευνα, εξέλιξη και πρόοδο. Με την αγάπη ο άνθρωπος είδε το Θεό ως Δημιουργό και ως καλή συνείδηση όλου του κόσμου. Με την αγάπη αισθάνθηκε τον εαυτό του ως μέρος του όλου σύμπαντος, ισορρόπησε μέσα στην αλληλουχία της δημιουργίας και έψαλε τα έργα του Θεού και τα έργα τα δικά του.

 Πώς να δεχθεί διαφορετικά τη ζωή ο άνθρωπος, εάν δεν πιστεύει σ' αυτή και δεν την περιμένει όπως το καλό νερό, όπως την καλή τροφή ή όπως τη γόνιμη ιδέα και σκέψη για δική του δημιουργία; Η ζωή είναι γεμάτη από συντελεσμένες μορφές, αλλά και από αρχές, από καταβολές, από προθέσεις. Από αγάπη φερόμενος ο άνθρωπος, ημέρωσε περισσότερο τη φύση, εξευγένισε πολλά από τα δέντρα της, έφερε στην αυλή του τα άγρια ζώα και χάρισε σ' αυτά οικειότητα και θέρμη.

 Κι εκείνα, τα έως χθες ανήμερα και άγρια, γνώρισαν τον άνθρωπο, τον πλησίασαν και αφιέρωσαν τη δική τους ζωή στην υπηρεσία του. Ο άνθρωπος έχει τόση ανάγκη αγάπης, όση έχει και τροφής. Όλοι οι ψυχολόγοι και οι παιδαγωγοί θεωρούν την αγάπη προς τα παιδιά ως το μόνο χώρο άνετης ψυχοσωματικής ανάπτυξης. Οι ψυχίατροι τις νευρώσεις και τα συμπλέγματα κατωτερότητας τα αποδίδουν στην έλλειψη της αγάπης από το περιβάλλον ανατροφής του παιδιού. Η αγάπη στερεώνει τον άνθρωπο στην μικρή ηλικία για να αισθανθεί ότι περιβάλλεται από προστασία, την ώρα που τοποθετεί τον εαυτό του στο περιβάλλον και καταλαμβάνει έναν δικό του χώρο ζωής, σκέψης και δημιουργίας. 

Η οικογενειακή αγάπη ανοίγει όλους τους δρόμους προβληματισμού, σκέψης, ενέργειας. Κυρίως ανοίγει στο μικρό παιδί τον ουρανό των ονείρων και τον ήπιο προγραμματισμό της ζωής του. Γι' αυτό τα παιδιά πρέπει συνεχώς να εισπράττουν αγάπη, στοργή, αφοσίωση, αφού αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα κι εμείς ας τους την παρέχουμε αφειδώλευτα. Η αγάπη ενεργοποιεί τον άνθρωπο. Ο αγαπώμενος σε κάθε στιγμή θέλει να αποδίδει στην κοινωνία έργο, κατά το δυνατόν τέλειο, για να είναι άξιος αυτού του έξοχου βιώματος της αγάπης, το οποίο δέχεται από τους συνανθρώπους του. Πώς ήταν δυνατόν ο Ιωάννης, ο αγαπημένος του Ιησού μαθητής, να εγκαταλείψει το Δάσκαλο σε όλη την περιφορά του πάθους του; Ή πώς ήταν δυνατόν οι μαθητές του Σωκράτη να λείπουν την ώρα του δικού του μαρτυρίου και να μην ετοιμάσουν στο Δάσκαλο την έξοδο από το δεσμωτήριο, την οποία εκείνος επίμονα αρνήθηκε; 

Η αγάπη είναι ακόμη η προϋπόθεση της ευνομίας. Ενώ ο νόμος είναι η έξωθεν επιταγή και κατηγορική προσταγή, η αγάπη είναι το ευγενές βίωμα, το οποίο δέχεται τη ζωή ως κοινότητα συμβιωτική και ομότυχη. Η αγάπη αποτελεί επίσης προϋπόθεση επιτυχίας στη δραστηριότητα του ανθρώπου. Κάθε πράξη, κάθε απόπειρα δημιουργίας, πρέπει να είναι πλεόνασμα και απόρροια αγάπης. Τότε αυτός που ενεργεί εμπνέεται στα έργα του και η εργασία του απηχεί όλο τον κόσμο και όλο τον οραματισμό της ψυχής του, γιατί κάθε δημιουργία υπάρχει ως αντικείμενο στον κόσμο και ως υποκείμενο στην ψυχή του δημιουργού. Αλλά για να πλησιάσει και να κατακτήσει το χώρο και το επίπεδο της πραγματοποίησης, πρέπει να είναι απαύγασμα αγάπης.

 Όλες οι αγαθές πραγματοποιήσεις της βούλησης του ανθρώπου είναι αγάπης προϊόντα. Η έλλειψη της αγάπης φανερώνει υποταγή στην ξερή ανάγκη, είναι εξαναγκασμός και δουλεία στον κόσμο των αντικειμένων. Η χωρίς αγάπη εργασία αποτελεί αντιγραφή ή έκφραση μυϊκών δυνάμεων χωρίς τη μέθεξη της ψυχής στο έργο και στην έκφρασή του. Ο εφευρέτης αγαπά τις πραγματοποιήσεις του ως κάτι πέραν του ύψους της δικής του ζωής, ως κάτι το αθάνατο.

 Γι' αυτό η φράση του Αρχιμήδη, "εύρηκα, εύρηκα", δημιούργησε ολόκληρους θρύλους και διηγήσεις για το μεγάλο φιλόσοφο και γεωμέτρη. Μήπως ο Επαμεινώνδας δε θεωρούσε ως κόρες του τις δύο μάχες του; Σε παραστάσεις σώζεται η Ιλιάδα και η Οδύσσεια προσωποποιημένες και καθήμενες κοντά στο δημιουργό τους, τον Όμηρο, ως αγαπημένες θυγατέρες του. Κυρίως η αγάπη του πνευματικού δημιουργού προς τα ενεργήματά του, προς τα έργα του, υπερβαίνει το δεσμό της βιολογικής συγγένειας, διότι πριν από τη συγκεκριμένη δημιουργία υπήρχε το ισχυρό βίωμα τη αγάπης.

 Χωρίς την αγάπη ο άνθρωπος και ο κόσμος θα πέθαινε, θα έμενε ακατασκεύαστος, ασχημάτιστος, νεκρός, ως άμορφο και χωρίς προορισμό νεκρό αντικείμενο. Υπάρχει τεράστια σχέση αγάπης του φυτικού κόσμου, των δένδρων και των ανθέων προς τα έντομα και τα ζώα. Τις σχέσεις αυτές αγάπης δεν τις επινοεί η ποίηση, αλλά τις δέχεται ως αποτέλεσμα της τελεολογίας της ζωής και η Φυσική Επιστήμη. Κυρίως, όμως, η αγάπη διασφαλίζει την ειρηνική συνεργασία όλων των ανθρώπων και έχει ισχύ διεθνική. Σήμερα η αγάπη τείνει να περιορισθεί στο υποκείμενο, ως αρετή έγκλειστη και ανέκφραστη. Όμως αυτά τα ορύγματα της ατομικής σωτηρίας δεν έχουν γενικότερη επίδραση και απήχηση. Οι άνθρωποι ζουν κάτω από την απειλή φοβερών κινδύνων, τους οποίους δημιούργησε η ανακάλυψη της ατομικής ενέργειας. Πόσο αυτό είναι αληθινό, διαφαίνεται και από τον τρόμο, τον οποίο έζησαν οι δημιουργοί αυτής της επιστήμης, ο ανθρωπιστής Αϊνστάιν και ο μεγάλος οραματιστής και Χριστιανός επιστήμονας Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ.

 "Πώς μπορώ να δημιουργήσω", γράφει Γάλλος συγγραφέας, "εάν σκέπτομαι ότι από στιγμή σε στιγμή μπορούν να με κάνουν κομματάκια"; Και ο ιστορικός και φιλόσοφος Τόϋμπι θεώρησε την εποχή μας ως το προβίωμα ενός νέου Πελοποννησιακού πολέμου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, όπως ο φιλόσοφος Σβάϊτσερ, οι οποίοι πεθαίνουν στη ζούγκλα για να σώσουν τους καθυστερημένους λαούς. Όμως τόσο άλας δεν αρκεί στη μεγάλη έρημο της ψυχής του σύγχρονου ανθρώπου.... Η αγάπη δεν είναι μόνο ο ουρανός για τα όνειρα, δεν είναι η προδιάθεση για το άσμα ή για τα τρυφερά δάκρυα σε ώρα ηθικής και πνευματικής ευφορίας.

 Είναι βαθειά εσωτερική μας ανάγκη. Ο ίδιος ο Θεός μήπως δε ρώτησε τον Πέτρο, αν τον αγαπά; Οπότε σήμερα,, φυλετικές διακρίσεις και άλλες διχογνωμίες μεταβάλλουν τους ανθρώπους σε μυλόπετρες. Η αγάπη είναι το κύριο βίωμα, το οποίο θα αποπλύνει το σκεπτικισμό του ανθρώπου για να τον καταστήσει ενεργό, δραστήριο, δημιουργικό, όπως εξήλθε από τη σκέψη του δημιουργού του. Η αγάπη είναι η καλύτερη επικύρωση του μεγάλου σκοπού της ζωής του ανθρώπου, δηλαδή της τελείωσής του κατά το ρήμα και το υπόδειγμα ζωής και έργου του Θεού του.

 Εάν λείπει αυτή, είναι σαν να έλειψε όλη η δημιουργία του Θεού και να κείτεται η γη ως νεκρός πολεμιστής. Διότι, όπως έγραψε ο θεόπνευστος ποιητής Παύλος, "εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί"

. [Προς Κορινθίους Α', Κεφ. ΙΓ', στιχ. 1 - 3].

 *ομότ. καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. πολιτιστικά δρωμενα 

 http://psaltiri.blogspot.gr/