Οι εξελίξεις στο Ιράκ φέρνουν πιο κοντά από ποτέ ΗΠΑ – Ιράν

Του Μάρκο Πόλο

 17/6/2014
Οι ξένες πρεσβείες, αρχής γενομένης από των ΗΠΑ, έχουν αρχίσει να απομακρύνουν το μη απαραίτητο προσωπικό τους από την Βαγδάτη καθώς ο αχός των μαχών που συνοδεύουν την προέλαση των ισλαμιστών εξτρεμιστών της οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» έχουν, τα τελευταία 24ωρα, αρχίσει ν’ ακούγονται και στην πρωτεύουσα. Την ώρα που η ιρακινή ηγεσία διατείνεται ότι ο στρατός, ενισχυμένος από σιιτικές πολιτοφυλακές από τον νότο, από άλλους εθελοντές αλλά και από φυλάρχους που τάσσονται ενάντια στους ακραίους ισλαμιστές, έχει αρχίζει να ανακτά το χαμένο έδαφος απέναντι στους μαχητές, απομακρύνοντάς τους από τρεις πόλεις κοντά στη Βαγδάτη, η κινητικότητα σε διεθνές επίπεδο είναι ιδιαίτερα έντονη και μοιάζει να φέρνει «κοντά» δύο «αντιπάλους» προκαλώντας δυσφορία και γκρίνια μεταξύ «φίλων».

Η οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» υποστηρίζει ότι μετά από ολονύχτια μάχη κατέλαβε τη Δευτέρα και την πόλη Ταλ Αφάρ, που βρίσκεται ανάμεσα στην Μοσούλη και στη Συρία, και κατοικείται από σιίτες, σουνίτες και τουρκομάνους. Εντούτοις, τόσο ντόπιοι αξιωματούχοι όσο και πηγές προσκείμενες στην ιρακινή κυβέρνηση υποστήριζαν ότι η πόλη είναι ακόμη υπό διεκδίκηση και ότι οι ισλαμιστές μαχητές δεν έχουν καταλάβει παρά μόνο μερικές γειτονιές. Αντίθετα, φέρονται να κατέλαβαν μετά από σκληρές μάχες την Σακλαουίγια ενώ ο στρατός συγκεντρώνει δυνάμεις έξω από τη Σαμάρα και ετοιμάζεται για αντεπίθεση.
Η Ουάσινγκτον, δια του Τζον Κέρι, έθιξε, εκ νέου, το ενδεχόμενο εξαπόλυσης αεροπορικών επιδρομών, πιθανότατα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, υποστηρίζοντας ότι δεν αποτελούν «ολική απάντηση, αλλά είναι μία από τις υπάρχουσες επιλογές». Παράλληλα, το αεροπλανοφόρο USS George HW Bush έφτασε, ήδη, στον Περσικό Κόλπο συνοδευόμενο από δύο πολεμικά πλοία. Αξιωματούχοι του Πενταγώνου άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει άμεση συνεννόηση της Ουάσινγκτον με την Τεχεράνη για το ζήτημα της αντιμετώπισης του «Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στο Λεβάντε» παρά τις ανύπαρκτες, ακόμη, διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών.
Δύο «εχθροί» κοντά σε συντονισμένη δράση
Αν και το ενδεχόμενο αυτό ακούγεται σε πολλούς «ακραίο», δεν είναι η πρώτη φορά που ΗΠΑ και Ιράν, παρά τις κάκιστες μεταξύ τους σχέσεις, έχουν «ενωθεί» απέναντι σε ό,τι αντιλαμβάνονται, σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, ως «κοινό εχθρό». Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η αμερικανική επίθεση στο Αφγανιστάν μετά τις επιθέσεις της 11^ης Σεπτεμβρίου όταν η Τεχεράνη συνεργάστηκε στην παροχή κρίσιμων πληροφοριών αλλά και με το κλείσιμο των συνόρων της διευκολύνοντας τις ΗΠΑ προκειμένου να πληγούν τόσο οι Ταλιμπάν όσο και η αλ Κάιντα, τις οποίες κατατάσσει στις τρομοκρατικές οργανώσεις που απειλούν το Ιράν λόγω και της διαφοράς δόγματος: το Ιράν είναι σιιτές, οι Ταλιμπάν και η αλ Κάιντα σουνίτες, και μάλιστα στην πιο ακραία τους έκφραση, τον ουαχαμπιτισμό, και θεωρούν νούμερο ένα εχθρό, τους αποστάτες σιίτες, όπως άλλωστε και το «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε». Το ότι οι ΗΠΑ έφεραν σοβαρό μερίδιο ευθύνης για τη δημιουργία και την άνδρωση των Ταλιμπάν, πιο άμεσα, και της αλ Κάιντα, πιο έμμεσα, λόγω της στάσης και της δράσης τους στο Αφγανιστάν και σε σειρά άλλες μουσουλμανικές χώρες, είναι ένα άλλο θέμα.
Βέβαια, σε σχέση με το 2001 υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που διαφοροποιούν λίγο την κατάσταση. Τότε, το Ιράν ήταν απομονωμένο στην περιοχή και σίγουρα οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ δεν βρίσκονταν σε τροχιά εξομάλυνσης. Επίσης, το Ιράκ ήταν ενιαία χώρα, με στιβαρό κρατικό μηχανισμό και θεσμούς, και όχι ένα απέραντο ανεξέλεγκτο πεδίο μάχης. Τότε, η Τεχεράνη ασκούσε κάποια επιρροή στους σιίτες του νότου, όμως κυρίαρχος του παιχνιδιού, εντός Ιράκ, ήταν ο σουνίτης Σαντάμ Χουσεϊν. Επίσης, τότε οι ΗΠΑ εμφανίζονταν στην περιοχή με το προφίλ της μοναδικής υπερδύναμης της οποίας η ισχύ και η αποκλειστική παντοδυναμία δεν αμφισβητείται εύκολα.
Όλα αυτά δεν ισχύουν τώρα. Το Ιράκ βρίσκεται, από την εισβολή κατοχή και μετά, σε διαρκή αποσύνθεση, χωρίς ποτέ να έχει καταφέρει να ξαναγίνει χώρα. Οι πληγές που άνοιξαν σε επίπεδο υποδομών αλλά και στο επίπεδο του κοινωνικού ιστού και της εθνικής ενότητας, αντί να κλείνουν, γίνονται ολοένα μεγαλύτερες. Το Ιράν έχει αναδειχθεί σαφώς σε περιφερειακή δύναμη, της οποίας ο ρόλος εν δυνάμει θα είναι πολύ μεγαλύτερος σε περίπτωση που ευοδωθούν και οι συζητήσεις για το ιρανικό πυρηνικό οπλοστάσιο με τις ΗΠΑ και τις άλλες χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και τη Γερμανία. Επίσης, έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή εντός Ιράν επί της σιιτικής πλειοψηφίας, και της σιιτικής κυβέρνησης Μάλικι, γεγονός που αμέσως καθιστά τη δική του παρέμβαση πολύ σημαντικότερη από όλες τις πλευρές για τις εξελίξεις.
Δύο σύμμαχοι δυσφορούν
Οι συγκεκριμένες δυναμικές δεν ενθουσιάζουν διόλου την στενότερη σύμμαχο, των ΗΠΑ, στην περιοχή, τη Σ. Αραβία που, της οποίας τουλάχιστον ένα τμήμα του κρατικού της μηχανισμού και της δομής εξουσίας της στήριξε και ίσως στηρίζει το «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» τόσο απέναντι στον Άσαντ στη Συρία όσο και απέναντι στους σιίτες στο Ιράκ. Επιπλέον, ο ενισχυμένος ρόλος του Ιράν ουδόλως ενθουσιάζει τη Σ. Αραβία που «βλέπει» τον σταθερό της εχθρό στην μάχη για την δογματική κυριαρχία, καταρχήν, στον Περσικό Κόλπο, δηλαδή το σιιτικό Ιράν, να αναβαθμίζεται εν μία νυκτί. Ενθουσιασμός δεν επικρατεί ούτε στο Ισραήλ που αντιλαμβάνεται σε σχέση με τη δική του θέση την οποιαδήποτε αναβάθμιση του Ιράν.
Εντούτοις, ο χρόνος κυλά, οι εξτρεμιστές ισλαμιστές, ενισχυμένοι και με όπλα που παίρνουν από τον ιρακινό στρατό που υποχωρεί αλλά και εκατομμύρια δολάρια που «μάζεψαν» από τις τράπεζες της Μοσούλης προελαύνουν, και η αντίστροφη μέτρηση για την όποια δυναμική αντίδραση έχει αρχίσει. Και δεν φαίνεται να σταματά από αυτές τις γκρίνιες. Η πίεση δε γίνεται μέρα την ημέρα εντονότερη, ιδιαίτερα μετά την δημοσιοποίηση από τους ισλαμιστές εξτρεμιστές φωτογραφιών όπου διατείνονται ότι εκτελούν μαζικά 1.700 σιίτες στρατιώτες στην Μοσούλη. Η αυθεντικότητα των φωτογραφιών δεν έχει εξακριβωθεί, όμως, τόσο ο ΟΗΕ όσο και σειρά ανθρωπιστικών οργανώσεων εκφράζουν φόβους ότι ήδη διαπράττονται φρικτά εγκλήματα πολέμου από όπου περνούν οι μαυροφορεμένοι μαχητές, ανάλογα με όσα έχουν διαπράξει και στη γειτονική Συρία.
Πηγή: bbc, reuters, al Arabiya, al akhbar, Russia today

Πηγή :