Από την Ρουμπίνα Σπάθη
Μόνο πικρά χαμόγελα μπορεί να προκαλέσει στους Ελληνες η προεκλογική προειδοποίηση του Γιούχα Σίπιλα, νικητή των εκλογών στη Φινλανδία, πως η χώρα του κινδυνεύει να είναι «η επόμενη Ελλάδα», καθώς και η συχνότητα με την οποία έχει αναφέρει ο διεθνής Τύπος την Ελλάδα σε δημοσιεύματα για τις φινλανδικές εκλογές. Και αυτό όχι τόσο επειδή όλα τα πολιτικά κόμματα της Φινλανδίας έχουν συλλήβδην υιοθετήσει την ίδια κατηγορηματικά αρνητική στάση έναντι της Ελλάδας, αλλά επειδή τα περισσότερα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου έχουν με αρκετή δόση υπερβολής παρομοιάσει την τρέχουσα οικονομική κρίση της Φινλανδίας με εκείνη της Ελλάδας. Το Reuters σχολίασε κάπως πικρόχολα ότι η χώρα δοκιμάζει τη γεύση του πικρού φαρμάκου που συνταγογράφησε η ίδια για τους Ελληνες.
Ανεργία
Οσο υπερβολικός κι αν είναι ο παραλληλισμός με την Ελλάδα, η ύφεση στη Φινλανδία φαίνεται να αντικρούει τον ισχυρισμό πως η κρίση της Ευρωζώνης είναι απότοκος της σπάταλης ζωής των νοτίων. Η κατάρρευση πολλών χαρτοβιομηχανιών της χώρας, εν μέρει και ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας του Ιντερνετ, και η εξαγορά της ναυαρχίδας της βιομηχανίας της, της Nokia, από τη Microsoft οδήγησαν σε μαζική ανεργία πολλές βιομηχανικές περιοχές της Φινλανδίας, ειδικότερα όταν η Microsoft έκλεισε μη κερδοφόρες μονάδες της σε περιοχές που ζούσαν από την άλλοτε φινλανδική εταιρεία κινητών. Την κρίση επέτειναν, άλλωστε, τα δεινά της Ρωσίας, με την οποία η Φινλανδία έχει σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων και συνήθως εκτεταμένες συναλλαγές που σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησαν ως ανάχωμα ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση.
Στενή σύμμαχος της Γερμανίας και μέλος της τόσο περιορισμένης πλέον ελίτ των χωρών με βαθμολογία τριών Α –μολονότι η Standard & Poor’s την υποβάθμισε πέρυσι στο ΑΑ+– η υπέρμαχος της λιτότητας Φινλανδία τήρησε πραγματικά σκληρή στάση στο θέμα της Ελλάδας. Ποιος δεν θυμάται την άνευ προηγουμένου διμερή συμφωνία που συνήψε το 2011 όταν η τότε κυβέρνηση της Ελλάδας αναγκάστηκε να παραχωρήσει ενέχυρο αξίας ενός δισ. ευρώ προκειμένου να διασφαλίσει τη συναίνεση του Ελσίνκι στο πακέτο στήριξης της χώρας;
Η ύφεση που αντιμετωπίζει τα τελευταία τρία χρόνια ασφαλώς δεν είναι συγκρίσιμη σε βάθος με εκείνη της Ελλάδας όπως δεν είναι, άλλωστε, συγκρίσιμα και τα δημόσια οικονομικά της: το περασμένο έτος η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά μόλις 0,2%, το δημόσιο χρέος της μόλις φέτος αναμένεται να υπερβεί το 60% του ΑΕΠ και το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 3,4%, υπερβαίνει το όριο του 3% για πρώτη φορά, όμως, από το 1996. Η ανεργία υπολογίζεται σε επίπεδα γύρω στο 9%. Η κατάσταση αναμένεται, όμως, να επιδεινωθεί και παρά τα οφέλη από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και από την πτώση της τιμής του πετρελαίου, εκτιμάται πως η φινλανδική οικονομία δεν θα αναπτυχθεί περισσότερο από 0,8% το 2015. Ανεξάρτητα, όμως, από το πόσο μικρό μπορεί να είναι το βάθος της ύφεσης στην περίπτωση της Φινλανδίας, εκείνο που φαίνεται να έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι επιχειρηματικοί και πολιτικοί κύκλοι στη χώρα αντιλαμβάνονται την τρέχουσα κρίση ως χειρότερη από εκείνη της δεκαετίας του 1990, όταν είχε επηρεαστεί δραματικά και από την οικονομική κρίση του σημαντικότατου οικονομικού της εταίρου, της Ρωσίας.
Οι απόψεις διίστανται ως προς το ποια είναι η γενεσιουργός αιτία της κρίσης στην πλούσια χώρα του ευρωπαϊκού Βορρά και έχουν σαφώς ιδεολογικό και πολιτικό χαρακτήρα. Για τους οπαδούς της επικρατούσας νεοφιλελεύθερης προσέγγισης, η χώρα έχει πληγεί από ραγδαία υποβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς της εξαιτίας μιας θεαματικής ανόδου των μισθών. Σύμφωνα με στοιχεία της ING, αυξήθηκαν κατά 20% από το 2008 έως σήμερα, το χρονικό διάστημα δηλαδή που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μειώνονταν με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου. Στον αντίποδα, η άποψη του κατόχου Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν, γνωστού για τις κεϊνσιανής κατεύθυνσης απόψεις του, καθώς έχει αποδώσει την ύφεση της Φινλανδίας στις πολιτικές λιτότητας.
Πρόβλημα υπερδανεισμού στη Σουηδία
Μία ακόμη είδηση που δεν έχουμε συνηθίσει να ακούμε για τις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά αφορά τη Σουηδία και τα προβλήματα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν οι σουηδικές τράπεζες εξαιτίας του εκτεταμένου δανεισμού των νοικοκυριών και της εκτίναξης των τιμών των ακινήτων. Μολονότι οι τράπεζες συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών με τη μεγαλύτερη κεφαλαιακή επάρκεια στον κόσμο, η εποπτική αρχή των σουηδικών τραπεζών ενδέχεται να αυξήσει το ύψος των κεφαλαίων που οφείλουν να διατηρούν ως απόθεμα, για να αποθερμάνει την αγορά στέγης. Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια έχουν οδηγήσει στα ύψη τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια και οι ρυθμίσεις, όπως όριο δανεισμού στο 85% της αξίας του ακινήτου, δεν έχουν έως τώρα φέρει αποτελέσματα. Τον Φεβρουάριο ο δανεισμός αυξήθηκε κατά 6,2% σε ετήσια βάση. Τα σουηδικά νοικοκυριά είναι από τα πλέον υπερχρεωμένα στην Ευρώπη και η οικονομία θα γίνει ευάλωτη εάν καταρρεύσουν οι τιμές των ακινήτων. Τον Αύγουστο η εποπτική αρχή τραπεζών σκοπεύει να υιοθετήσει κανόνες που θα υποχρεώνουν τους δανειολήπτες να αποπληρώνουν τμήμα του στεγαστικού τους. Από το 2013, άλλωστε, το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει πως τα ακίνητα στη Σουηδία είναι υπερτιμημένα κατά 15%.