Το «Δουβλίνο» και η χωματερή ψυχών

Σταύρος Λυγερός

Σαν να μην έφθαναν τα δυσεπίλυτα προβλήματα από τη φιλοξενία δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στα διεσπαρμένα ανά την επικράτεια κέντρα, σαν να μην έφθανε το γεγονός ότι οι εισροές από την Τουρκία, έστω και με μικρότερους ρυθμούς, συνεχίζονται, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία νέα απειλή.

Την άνοιξη του 2016, ο Χριστιανοδημοκράτης Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Ντε Μεζιέρ είχε προειδοποιήσει ότι το Βερολίνο θα εφάρμοζε τον ευρωπαϊκό κανονισμό «Δουβλίνο». Σύμφωνα με αυτή τη συμφωνία, η Ελλάδα υποχρεώνεται να δεχθεί πίσω όσους πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στην ΕΕ μέσω των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και έχουν υποβάλει εδώ αίτηση για παροχή ασύλου, αλλά στη συνέχεια μετέβησαν σε άλλες χώρες-μέλη.

Το γεγονός ότι δεν επρόκειτο για μία έμπνευση της στιγμής, αλλά για προωθούμενο σχέδιο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι λίγο αργότερα στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί και η εκπρόσωπος της Κομισιόν. Ας σημειωθεί ότι ο κανονισμός «Δουβλίνο» είναι επισήμως υπό αναθεώρηση, επειδή ακριβώς έχει ακυρωθεί στην πράξη από τα ίδια τα γεγονότα. Ακόμα και γερμανικά δικαστήρια έχουν αποφανθεί και πριν το 2015 ότι δεν πρέπει να επιστρέφονται στην Ελλάδα πρόσφυγες και μετανάστες, επειδή δεν υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές για τη φιλοξενία τους.

«Εκτός τόπου και χρόνου»

Εάν εφαρμοζόταν μαζικά αυτό που έχει προαναγγείλει ο Γερμανός υπουργός, η Ελλάδα θα κατακλυζόταν από δεκάδες χιλιάδες πρόσθετων προσφύγων και μεταναστών. Με τις δομές φιλοξενίας γεμάτες, είναι προφανές πως μία τέτοια εξέλιξη θα ισοδυναμούσε με δραματική επιδείνωση της κατάστασης και για τους ίδιους τους πρόσφυγες-μετανάστες και για την Ελλάδα.

Γι’ αυτό και ο αρμόδιος υπουργός Μουζάλας είχε σπεύσει να απαντήσει στον Ντε Μεζιέρ ότι είναι εκτός τόπου και χρόνου. Και είχε δίκιο. Παλαιότερα, η εφαρμογή του κανονισμού «Δουβλίνο» αφορούσε την επιστροφή στην Ελλάδα μερικών εκατοντάδων ατόμων ετησίως.

Αυτά τότε. Σήμερα, ο Μουζάλας επιβεβαιώνει πως η Ελλάδα θα αρχίσει (για πρώτη φορά από το 2011) να δέχεται πίσω πρόσφυγες από τη Γερμανία και άλλες χώρες-μέλη με βάση τον προαναφερθέντα κανονισμό. Θα επιστρέφονται άτομα που έφθασαν σε άλλες χώρες-μέλη από την Ελλάδα μετά την ευρωτουρκική συμφωνία του Μαρτίου 2017. Είχε προηγηθεί η σύσταση της Κομισιόν τον Δεκέμβριο του 2016, η οποία -υπό προϋποθέσεις- επέτρεψε την επιστροφή προσφύγων στην Ελλάδα.

Προς το παρόν θα επιστραφούν σχεδόν 400 πρόσφυγες, αλλά είναι προφανές πως πρόκειται μόνο για την αρχή. Ο δε Μουζάλας δήλωσε σε γερμανικό ΜΜΕ: «Κατανοώ ότι οι κυβερνήσεις (της Γερμανίας και άλλων χωρών-μελών) θέλουν να δείξουν στους πολίτες ότι κάνουν κάτι. Γι’ αυτό θέλω να τις βοηθήσω»! Άλλος ένας που θέλει να βοηθήσει με τις πλάτες της γονατισμένης Ελλάδας.

Μία εξαρχής ασταθής συμφωνία

Η ευρωτουρκική συμφωνία για το προσφυγικό-μεταναστευτικό του Μαρτίου 2016 είναι σχεδόν εξαρχής ασταθής. Κι αυτό, επειδή πολύ δύσκολα θα βρεθεί λύση στο ζήτημα της κατάργησης της βίζας στα διαβατήρια των Τούρκων που ταξιδεύουν στην Ευρώπη. Η ΕΕ προσπαθεί να αποτρέψει την κατάρρευση, αλλά είναι απρόθυμη να καταργήσει τη βίζα.

Όλο αυτό το διάστημα καταβάλλονται διπλωματικές προσπάθειες στο παρασκήνιο για την εξεύρεση ενός συμβιβασμού, αλλά οι προοπτικές δεν είναι θετικές. Στην πραγματικότητα, η συμφωνία αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Προς το παρόν, πάντως, ο Ερντογάν αποφεύγει να την καταγγείλει.

Ακόμα και εάν η ευρωτουρκική συμφωνία κατέρρεε δεν πρόκειται να προκληθεί το μεγάλο κύμα προσφύγων-μεταναστών του 2015 και των αρχών του 2016. Το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου έχει καταστήσει τον δρόμο προς τα ελληνικά νησιά όχι ελκυστικό. Οι πρόσφυγες και μετανάστες βλέπουν την Ελλάδα σαν χώρα-τράνζιτ και δεν θέλουν να εγκλωβιστούν εδώ. Γι’ αυτό και η μεγάλη πλειονότητα θα είναι απρόθυμη να μπει σ’ αυτή την περιπέτεια, ακόμα και εάν μέσω των διακινητών οι τουρκικές αρχές τους παρακινούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Αυτό, ωστόσο, δεν είναι παρήγορο, επειδή η Ελλάδα δεν είναι σήμερα σε θέση να δεχθεί ένα νέο κύμα, έστω και εάν αυτό είναι μικρό. Το σύστημα φιλοξενίας που έχει όλους τους προηγούμενους μήνες οικοδομηθεί έχει προβλήματα και δεν μπορεί να αντέξει μία σημαντική αύξηση των τωρινών εισροών. Πολύ περισσότερο εάν οι επιστροφές προσλάβουν μαζικό χαρακτήρα.

Πηγή : https://stavroslygeros.gr/