«Μνημεία χάους, αρρώστιας και πόνου οι ΧΥΤΑ»

Του ΑΡΓΥΡΗ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Η έκθεση αναδεικνύει μεγάλες ευθύνες των υπουργείων Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης και της Περιφέρειας Αττικής, ενώ ρίχνει στο καναβάτσο τους έξι εργολαβικούς ομίλους, που έχουν πάρει θέση να μοιραστούν την πίτα των δισ. των σκουπιδιών. Ο ΧΥΤΑ Φυλής χαρακτηρίζεται «μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου»
Εκθεση-καταπέλτης της επιτροπής αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαπιστώνει περιβαλλοντικά εγκλήματα στο ΧΥΤΑ Γραμματικού, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το σκέλος της κοινοτικής χρηματοδότησης όχι μόνον του συγκεκριμένου έργου, αλλά συνολικά του περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής, συνολικού ύψους άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ, που προωθείται με συμβάσεις παραχώρησης.
Παράλληλα η έκθεση αναδεικνύει μεγάλες ευθύνες των υπουργείων Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης και της Περιφέρειας Αττικής, ενώ ρίχνει στο καναβάτσο τους έξι εργολαβικούς ομίλους, που έχουν πάρει θέση να μοιραστούν την πίτα των δισ. των σκουπιδιών.
Ο ΧΥΤΑ Φυλής χαρακτηρίζεται «μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου» στην ίδια έκθεση και καλείται η κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε τοξικολογικές και επιδημιολογικές μελέτες, από ανεξάρτητους διεθνείς οίκους, καθώς απειλείται η υγεία των ανθρώπων της ευρύτερης περιοχής μέχρι τρεις επόμενες γενιές!
Ανάλογες αυστηρές συστάσεις, για κακή χωροθέτηση, κατασκευαστικά λάθη και κακή λειτουργία, όπως αυτές για του Γραμματικού και της Φυλής, διατυπώνει η επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και για τη Μεγαλόπολη, το Καρβουνάρι Θεσπρωτίας και τη Λευκίμμη Κέρκυρας.
Με το οριστικό πόρισμά της, η επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέτει τις ελληνικές αρχές προ των ευθυνών τους, ενώ απευθυνόμενη με αυστηρό πνεύμα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την καλεί «να παρεμβαίνει σύμφωνα με την υποχρέωση που έχει, όταν υπάρχουν ενδείξεις για πρόδηλα σφάλματα στη μελέτη και κατασκευή συγχρηματοδοτούμενων έργων, πριν η υλοποίησή τους βλάψει το περιβάλλον και συμβάλει στην κατασπατάληση πόρων».

Αναλυτικά η έκθεση-καταπέλτης
Ειδικότερα με βάση την έκθεση της επιτροπής, η οποία δημοσιεύτηκε επισήμως χθες, προκύπτει ότι:
* Στον αέρα το έργο του ΧΥΤΑ Γραμματικού. Η έκθεση διαπιστώνει κακή διαχείριση και ακατάλληλη χωροθέτηση, που συνεπάγεται κινδύνους ρύπανσης των υδάτων (υπόγειων και επιφανειακών, σε κοιλάδες, ποτάμια και θάλασσα) στο έργο του ΧΥΤΑ Γραμματικού, ύψους 25 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «στον υπό κατασκευή ΧΥΤΑ Γραμματικού φαίνεται ότι τα γεωλογικά χαρακτηριστικά δεν είναι κατάλληλα λόγω αστάθειας και υδατοπερατότητας του εδάφους» και υποδεικνύει να διακοπεί η χρηματοδότηση του ΧΥΤΑ και των συνοδευτικών του έργων, αν δεν πραγματοποιηθεί αναθεώρηση της άδειας κατασκευής του, με τις πλέον αυστηρές προδιαγραφές (της κοινοτικής Οδηγίας 2008/1/ΕΚ της λεγόμενης IPPC), απαιτώντας τον επανέλεγχο του έργου από μηδενική βάση, με αυστηρότατους όρους της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και κατ’ επέκταση της Απόφασης Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων, που ισοδυναμεί με τον όρο άδειας κατασκευής.
Στο καναβάτσο οι εργολάβοι
Στην πραγματικότητα το έργο, που με την πρώτη βροχή πλημμυρίζει με κόκκινη λάσπη την ευρύτερη περιοχή, λένε οι ειδικοί ότι δεν μπορεί να περάσει το αυστηρό τεστ που επιβάλλει η απόφαση της επιτροπής αναφορών. Συνακόλουθα λένε οι ίδιες πηγές τίθεται ευθέως θέμα διακοπής της χρηματοδότησης του έργου ΧΥΤΑ, όπως επίσης των νέων εγκαταστάσεων διαχείρισης των απορριμμάτων βορειοανατολικής Αττικής στο Γραμματικό, ύψους άνω των 130 εκατομμυρίων ευρώ, που αποτελούν μέρος του περιφερειακού σχεδιασμού, μαζί με τα αντίστοιχα έργα ΣΔΙΤ διαχείρισης απορριμμάτων σε Κερατέα, Λιόσια και Φυλή. Χαρακτηριστικά, η έκθεση, θέτοντας συνολικό θέμα χρηματοδότησης των έργων, υπογραμμίζει «κάθε αναθεώρηση των ήδη δεσμευμένων (2007-2013) και των δυνητικά νέων (2014-2020) πόρων για χρηματοδότηση από την Ε.Ε. θα πρέπει να εκπληρώνει τις απαιτήσεις της ισχύουσας περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ε.Ε. και της νομοθεσίας για τη διαχείριση απορριμμάτων». Πάντως για το έργο του Γραμματικού ο διαγωνισμός ανάθεσης με ΣΔΙΤ βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο της επιλογής, με έξι υποψήφιους μνηστήρες, που πρωταγωνιστούν παράλληλα και στους άλλους τρεις ομοειδείς διαγωνισμούς, οι οποίοι είναι οι:
1. ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Ηλέκτωρ. 2. ARCHIRODON Group NV – Intrakat – Envitec. 3. ΜΕΤΚΑ – Χρ. Δ. Κωνσταντινίδης. 4. Novaera Ελλάς. 5. ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή – ΔΕΗ. 6. J&Ρ Αβαξ – Μεσόγειος.
Ταυτόχρονα, η επιτροπή αναφορών, παρεμβαίνοντας στο θέμα που έχει δημιουργηθεί με τις πολιτικές παρεμβάσεις που καταγγέλθηκε ότι έγιναν εις βάρος των επιθεωρητών Περιβάλλοντος, οι οποίοι με πόρισμά τους κατέδειξαν τα τεράστια σφάλματα στη χωροθέτηση του ΧΥΤΑ Γραμματικού, τονίζει ότι «είναι κρίσιμο να επιτραπεί στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος να ολοκληρώσουν τις εργασίες και το πόρισμά τους ανεξάρτητα και έγκαιρα, έτσι ώστε αποτελεσματικές αποφάσεις να ληφθούν χωρίς αδικαιολόγητες καθυστερήσεις».
* «Μνημείο περιβαλλοντικού χάους ο ΧΥΤΑ Φυλής». Η έκθεση της επιτροπής αναφορών σημειώνει ότι «λαμβάνοντας υπόψη ότι έχουν κατατεθεί αναφορές πολιτών για την απολύτως απαράδεκτη κατάσταση στη Φυλή, τις οποίες θα εξετάσουμε το συντομότερο δυνατό, και ότι η κατάσταση του περιβάλλοντος στη Φυλή είναι ένα μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, τουλάχιστον για τις επόμενες 3 γενιές. Στο μεταξύ, ζητάμε από τις ελληνικές αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσουν άμεσα την πραγματοποίηση Τοξικολογικής, Επιδημιολογικής μελέτης, από ανεξάρτητους διεθνείς φορείς στον πληθυσμό του Δήμου Φυλής».
* Σύσταση για το ΧΥΤΑ Λευκίμμης. «Λαμβάνοντας υπόψη -αναφέρει η έκθεση- τις σοβαρές ανησυχίες που εκφράστηκαν από ειδικευμένα γεωλογικά ινστιτούτα, για τον κίνδυνο ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Λευκίμμης, και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα στο πεδίο, επικαλούμαστε την αρχή της πρόληψης και ζητάμε να διεξαχθεί κατάλληλη τεχνική μελέτη στο πεδίο, από ανεξάρτητους ειδικευμένους επιστήμονες, πριν γίνει οποιαδήποτε άλλη ενέργεια»… «Σε σχέση με τη Λευκίμμη, που είναι επίσης τοποθετημένη στη μέση μιας αγροτικής περιοχής και συγκεκριμένα σε περιοχή με ελαιόδεντρα, και λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές δυσλειτουργίες σε εν λειτουργία ΧΥΤΑ και τον κίνδυνο για σοβαρά περιστατικά και τους κινδύνους που περιγράφονται σε μελέτη γεωλογικού ινστιτούτου, προτείνουμε την εφαρμογή της αρχής της πρόληψης και τη μη λειτουργία του έργου».
* Διαρροές στα υπόγεια ύδατα από ΧΥΤΑ Καρβουναρίου. «Στο Γραμματικό και στο Καρβουνάρι γεωτρήσεις για τη συλλογή δειγμάτων υδάτων πρέπει να διανοιχτούν -σημειώνει η έκθεση- για να προσδιοριστεί αν υπάρχουν διαρροές στα υπόγεια ύδατα και άρα κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Τα αποτελέσματα των δειγμάτων πρέπει να γίνουν διαθέσιμα στο κοινό. Πρέπει να γίνει παύση και να προσδιοριστεί η έκταση της ρύπανσης των υπογείων υδάτων. Σε περίπτωση που ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία γίνει φανερός, τα έργα θα πρέπει να κλείσουν αμέσως».
* Διαβούλευση για τα μάτια στη Μεγαλόπολη. Στα συμπεράσματα της έκθεσης, σημειώνεται ότι «το έργο στη Μεγαλόπολη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της κριτικής στάσης των πολιτών, καθώς η δημόσια διαβούλευση και οι μη αξιόπιστες εξηγήσεις δεν ήταν αρκετές για να πείσουν τους πολίτες να εγκαταλείψουν τις αμφιβολίες τους. Αυτό φυσικά μπορεί να αποδοθεί και στην αδιαφανή προσέγγιση των προηγούμενων δεκαετιών από τις κρατικές αρχές και τις πρακτικές που λήφθηκαν κεκλεισμένων των θυρών με Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων copy- paste, αφήνοντας το κοινό απληροφόρητο…».

Πρωτοβουλία Νίκου Χουντή

Σημειώνεται ότι η επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δραστηριοποιήθηκε έπειτα από αίτημα-καταγγελία 2.250 πολιτών του Δήμου Μαραθώνα. Η επιτροπή είχε στείλει διερευνητική αποστολή στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2013, αποστέλλοντας στη συνέχεια κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων, το οποίο έκανε επιτόπιους ελέγχους στις γκρίζες περιοχές, ενώ παράλληλα συγκέντρωσε στοιχεία και απαντήσεις από τα αρμόδια υπουργεία.

Η επιτροπή προχώρησε χθες στην έκδοση του οριστικού πορίσματος-καταπέλτη. Σε σχετικές ανακοινώσεις προέβη από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Χουντής, ο οποίος είχε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις, αφού κίνησε το θέμα σε επίπεδο Ευρωβουλής, ενώ πολλές από τις διαπιστώσεις και προτάσεις του πορίσματος οφείλονται σε παρεμβάσεις και ερωτήσεις του Ελληνα ευρωβουλευτή σε συνεργασία με κινήσεις πολιτών.
Η αντίδραση του υπουργείου
Το υπουργείο Περιβάλλοντος αντέδρασε αργά το βράδυ στην έκθεση της επιτροπής αναφορών, σημειώνοντας ότι: «Αυτό που πρέπει να συνυπολογίζεται είναι εντέλει οι συνέπειες στο περιβαλλοντικό ισοζύγιο από την πιθανή ακύρωση υποδομών (π.χ. Γραμματικό, που θα αποσυμφορήσει τη Φυλή) που έχουν σχεδιαστεί να εξυπηρετήσουν υπαρκτές και επείγουσες ανάγκες στην αλυσίδα διαχείρισης των αποβλήτων των εξυπηρετούμενων περιοχών. Η ακύρωση αυτή επιδιώχθηκε αλλά δεν υιοθετήθηκε από την επιτροπή, που επίσης επικρίνει την πολιτική εκμετάλλευση τέτοιων ουσιωδών ζητημάτων. Δυστυχώς κάποιοι, με τη μηδενιστική αυτή λογική, καταστρέφουν κάθε υγιή προσπάθεια και την υπονομεύουν».
Υποστήριζε επίσης ότι: «Η ελληνική διοίκηση δεν είναι δυνατόν να σύρεται αενάως στην ανακύκλωση έωλων και ατεκμηρίωτων επιχειρημάτων συνεχούς αμφισβήτησης των πράξεών της, που υλοποιούνται με αυστηρή εφαρμογή όλων των προβλεπόμενων εθνικών και κοινοτικών κανονισμών και προϋποθέσεων. Οπου τα στοιχεία καταδεικνύουν αδιαμφισβήτητα προβλήματα, αυτά αντιμετωπίζονται, και υπάρχουν οι τρόποι, τα μέσα και η βούληση». Τέλος, το ΥΠΕΚΑ έδειξε για ευθύνες προς την αυτοδιοίκηση, τονίζοντας ότι «και στις πέντε αναφερόμενες περιπτώσεις ΧΥΤΑ, είναι οι τοπικοί και περιφερειακοί φορείς οι υπεύθυνοι για την κατασκευή, λειτουργία, παρακολούθηση, διαχείριση».
Πηγή: Ελευθεροτυπία