Οι ανώνυμοι οικισμοί των νησιών του Αιγαίου Πελάγους προκαλούν τον θαυμασμό για τη σοφία της κατασκευής τους, για την ευφυΐα της οργάνωσης των όγκων τους, για την κλασική απλότητα της μορφής τους, δίνοντας ένα θαυμάσιο - για πολλούς το καλύτερο - δείγμα της παραδοσιακής Λαϊκής Αρχιτεκτονικής.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο επισκέπτης (Έλληνας ή ξένος, ειδήμονας ή μη) εντυπωσιάζεται, διαπιστώνοντας ότι μια κοινωνία σχετικά φτωχή, με ελάχιστες γνώσεις τεχνολογίας και πενιχρά μέσα κατόρθωσε να πετύχει αυτό που για τις σύγχρονες κοινωνίες είναι ακόμη το ζητούμενο: ένα ανθρώπινο βιώσιμο περιβάλλον.
Η πεμπτουσία της ανώνυμης αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής θα πρέπει να αναζητηθεί στην κατανόηση των σχέσεών της με την κοινωνία (κοινωνική οργάνωση, ήθη, έθιμα, καθημερινή ζωή, παραγωγικές διαδικασίες).
Στις σημερινές κοινωνίες υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους ανθρώπους-χρήστες των σπιτιών (συνήθως απληροφόρητοι για τις αρχιτεκτονικές μεθόδους), στους ειδικούς (που συνήθως δεν λαμβάνουν υπόψη τις επιθυμίες των πρώτων) και στους κατασκευαστές που ελάχιστη σχέση έχουν και με τους δύο.
Στο Αιγαίο, ο λαϊκός αρχιτέκτονας είναι ένας προικισμένος οικοδόμος, που ξεκινά τη μαθητεία του από τα παιδικά του χρόνια στον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε και όπου θα εργαστεί κάτω από τις συμβουλές και την άγρυπνη ματιά του αρχιτεχνίτη, που είναι και ο δάσκαλος του.
Κοντά σταεπαγγελματικά μυστικά, θα μάθει και για την ιστορία του τόπου του, για τις παραδόσεις και τα έθιμα, για τον τρόπο ζωής, γιαόλαεκείναπου συνθέτουν τιςσχέσεις ανάμεσα στον χρόνο, τον τόπο και τον άνθρωπο, και που αφορούν το έργο του.
Ταυτόχρονα,ο αρχιτέκτονας-τεχνίτης, που είναικαι αρχιμάστορας- οικοδόμος διαθέτει πλήρη ελευθερία κινήσεων, ώστε να χρησιμοποιεί τις γνώσεις του αλλά και να διαμορφώνει το αποτέλεσμα βρίσκοντας επιτόπου λύσεις, συμβατές τόσο με τις οικοδομικές όσο και με τις ανθρώπινες ανάγκες. Οι λαϊκοί πρωτομάστορες έχτισαν εκκλησίες, σχολεία, γεφύρια, αλλά προπάντων σπίτια. Το μονόσπιτο είναι το κύτταρο της ελληνικής λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Για την κατασκευή του χρησιμοποιούσαν πέτρα από τα λατομεία και ξύλα - ακριβά και δυσεύρετα, που πολλές φορές χρειαζόταν να έρθουν από μακριά - για τις οροφές και τα κουφώματα.
Το μεγάλο βάρος της στέγης δώματος (φτιαγμένης από δοκάρια, καλάμια ή μαδέρια, κλαδιά, φύκια, χώμα ή πλάκες, συνολικού πάχους 40 εκ.) σε συνδυασμό με το σχετικά μικρό μήκος των ξύλων της οροφής, διαμόρφωσαν έναν τυποποιημένο τρόπο δόμησης που έχει σαν στοιχείο οικοδομικής μονάδας τον κύβο 3 x 4 χ 2,5, με μικρά ανοίγματα για παράθυρα και πόρτα.
Το στοιχείο αυτό επαναλαμβανόμενο κατά πλάτος και ύψος σύμφωνα με τις κλίσεις του εδάφους δημιούργησε το οικιστικό αποτέλεσμα. Οι εχθρικές βλέψεις των επιδρομέων -κυρίως πειρατών - οδήγησαν τις πόλεις σε μια οχυρωματική οργάνωση. Τα εξωτερικά σπίτια βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο, έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα τείχος, αφήνοντας ελάχιστες εισόδους προς το εσωτερικό.
Οι δρόμοι των χωριών κινούνται σε στροφές περιφερειακά των λόφων όπου είναι χτισμένα, ακολουθώντας με εσοχές και εξοχές τη λογική των όγκων των σπιτιών. Το πλάτος των δρόμων είναι από ένα έως δυόμισι μέτρα, ενώ συναντάει κανείς πάντα στις στενές στροφές τους "αποτμίσεις", ώστε να μπορούν να περνούν τα ζώα με τα φορτώματα τους.
Αλλού οι δρόμοι είναι οριζόντιοι, πλακοστρωμένοι με μεγάλες πέτρες σε ακαθόριστα σχήματα, ασβεστωμένες στους αρμούς για λόγους καθαριότητας, αλλού με κλίση και σκαλοπάτια σε αποστάσεις βήματος φορτωμένου ζώου. Είναι δρόμοι γεμάτοι εκπλήξεις, με αδιέξοδα, διαφοροποιήσεις πλάτους, διαφορετικές θέες. Αλλού ο δρόμος περνάει κάτω από καμάρες, που γίνονται καταφύγιο στις νεροποντές ή τις καταιγίδες, αλλού στενεύει, αλλού συναντάει πλατείες, διασταυρώσεις, αλλού γίνεται ένα με τις αυλές των σπιτιών.
Τέλος ένα καίριο χαρακτηριστικό που διακρίνει τα αιγαιοπελαγίτικα σπίτια είναι ότι συχνά μπλέκονται μεταξύ τους, οι αυλές τους είναι η μία μέσα στην άλλη, υποδηλώνοντας με τον καλύτερο τρόπο το αίσθημα αλληλεγγύης που υπήρχε μεταξύ των κατοίκων, τη σιγουριά της κοινής πορείας και της κοινής τύχης σε μια σκληρή ζωή, που έπρεπε να τα βγάλει πέρα με τα στοιχεία της φύσης και την καθημερινή επιβίωση.
Πηγή: "Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίou
kyklades news
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου