Σκοτεινές γαλαρίες, σκάλες
φόρτωσης, πυλώνες και σκουριασμένες σιδηροτροχιές σημαδεύουν πολλά από
τα νησιά. Απομεινάρια μιας εποχής κατά την οποία μεταλλωρύχοι και
επιχειρηματίες αναζητούσαν στο υπέδαφος βιομηχανικά ορυκτά.
«Δύο
δυναμικοί κλάδοι, ένας φθίνων, της βιομηχανίας, και ένας ανερχόμενος,
του τουρισμού, διεκδικούν τη γη με τους ίδιους όρους, την κατασπατάληση
των αποθεμάτων» Ν. Μ.
Εκατοντάδες ορυχεία αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο, περισσότερες από
130 ευρωπαϊκές και ελληνικές μεταλλευτικές επιχειρήσεις
δραστηριοποιήθηκαν για έναν αιώνα, από τη δεκαετία του 1860. Ανάμεσά
τους, η Ανδρος, η Κέα, η Τήνος, η Πάρος, η Νάξος, η Σύρος, η Σέριφος, η
Σίφνος, η Κύθνος, η Μήλος, η Νάξος, η Σαντορίνη και η Θηρασιά, η Ανάφη, η
Αμοργός, η Σκύρος, η Θάσος, η Μυτιλήνη, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία, η
Νίσυρος και το Γυαλί, η Ρόδος, η Κως. Στην εποχή μας, με εξαίρεση τα εν
λειτουργία ορυχεία της Μήλου, της Κιμώλου, του Γυαλιού, όπως και τα
ενεργά λατομεία μαρμάρου, ο λαμπρός εκείνος βιομηχανικός κόσμος,
κείτεται σε ερείπια. Για τον βιομηχανικό πλούτο των νησιών μας μιλάμε με
τον Νίκο Μπελαβίλα, αναπληρωτή καθηγητή Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
του ΕΜΠ.
- Ερείπια σήμερα;
«Ναι, στις περισσότερες περιπτώσεις. Βυρσοδεψεία και καπναποθήκες στη Σάμο, ατμόμυλοι στη Ρόδο και τη Μυτιλήνη, μηχανουργεία, υφαντουργίες, μικρές βιομηχανικές μονάδες παντός τύπου, αλλά και σημαντικά ναυτικά-τεχνικά μνημεία όπως φάροι, λιμενικές αποθήκες, ταρσανάδες, ο πλούτος της εποχής του ατμού και της βιομηχανικής ανάπτυξης δεν προστατεύεται, δεν συντηρείται, δεν αναδεικνύεται και βέβαια δεν συγκροτεί παρά μία μελαγχολική φευγαλέα ιστορική ξεχασμένη εικόνα του σύγχρονου κόσμου των νησιών. Μέσα σε αυτό τον πλούτο, οι τεράστιες εκτάσεις των νησιωτικών ορυχείων, τοπία του τεχνικού πολιτισμού και της ιδιόμορφης τοπικής βιομηχανικής ανάπτυξης του αρχιπελάγους κατά τον 19ο αιώνα και τον Μεσοπόλεμο παραμένουν σε μία μετέωρη κατάσταση».
«Είναι ένα ερώτημα που θα μπορούσαν να απαντήσουν καλύτερα οι ιστορικοί της οικονομίας. Ομως σίγουρα μπορούμε να πούμε πως αυτό που συμπυκνώνεται στη Σέριφο του 1916 εξαπλώνεται σε όλες τις μεταλλευτικές περιοχές κατά τον Μεσοπόλεμο και αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα οφέλη ήσαν λίγα ή μηδενικά για τις τοπικές κοινωνίες. Τα κέρδη δεν επανεπενδύονταν, τα ορυχεία δεν εκσυγχρονίζονταν. Ο διεθνής ανταγωνισμός έριχνε τις τιμές των ορυκτών. Οι τυχοδιώκτες καραδοκούσαν, η αμερικανική βοήθεια μετά τον πόλεμο σπαταλήθηκε σε πολλές περιπτώσεις. Από τη δεκαετία του '70 το νέο μοντέλο ανάπτυξης του Αιγαίου, το τουριστικό μοντέλο, άρχισε να είναι ανταγωνιστικό προς τη βιομηχανία. Και είναι λογικό! Ποιος θα πήγαινε για διακοπές σε μια αμμουδιά όπου δίπλα θα κάπνιζαν φουγάρα ή θα έσκαβαν στοές;»
- Συνιστούν δίκτυο;
«Τα σημαντικότερα νησιά που μπορούν να αποτελέσουν πυλώνες μιας ανάπτυξης γύρω από τη μεταλλευτική ιστορία των τοπίων αυτών είναι η Νάξος, με το εναέριο δίκτυο μεταφοράς και τις προβιομηχανικές στοές των σμυριδωρυχείων, η Σέριφος, με τις δύο μοναδικές μεταλλευτικές αποικίες του Μεγάλου Λειβαδιού και του Κουταλά, η Μήλος, με το εργοστάσιο των θειωρυχείων του Παλιορέματος, και η Θάσος, με το "Παλατάκι", τις επαύλεις, τους φούρνους των Λιμεναρίων Θάσου. Με οικοπάρκα, περιηγητικές διαδρομές, πρότυπες μονάδες μικρής κλίμακας εναλλακτικού τουρισμού και ελκυστικά σύγχρονα μουσεία ή τόπους εργαστηρίων και έρευνας. Σε ένα ενιαίο διανησιωτικό αλληλοστηριζόμενο δίκτυο με ενότητες μεγάλων και μικρών τέτοιων πόλων».
- Η εικόνα των νησιών;
«Κανέναν δεν ικανοποιεί η άναρχη ανάπτυξη του τουρισμού, η έλλειψη σχεδιασμού και ισόρροπης, χαμηλής έντασης λειτουργίας των τουριστικών και των βιομηχανικών περιοχών εις όφελος των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον του νησιωτικού Αιγαίου είναι πολύτιμο και ευαίσθητο για να το αντιμετωπίζουμε ως ευκαιριακή πηγή πλούτου. Αυτό μαθαίνουμε από την ιστορία των μεταλλείων».
Πηγή :
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου