Τα φυτά, τα χόρτα... είναι η πρώτη ανάσα ζωής του ανθρώπου

Της Μαίρης Ρώτα Αρχαιολόγου
Ηπρώτη μορφή, η πρώτη ανάσα ζωής, η κοινή γεννήτρα των “όντων” ήταν ένα πρώτο κι αδύνατο φυτό, ένα χόρτο. Από την πανάρχαια εκείνη φυτική παρουσία, δημιουργήθηκε μέσα στους αιώνες, η τεράστια ποικιλία και αφθονία χλωρίδας, με κορυφαία παρουσία στη ζωική πυραμίδα εκείνου του σπουδαίου που ονόμασε τον εαυτό του “Homo sapiens” άνθρωπος των εμφραγμάτων. Τα φυτά, τα χόρτα, ήταν αναγκαία για την ύπαρξη και την προκοπή του πρώτου ανθρώπου πάνω στη γη, όταν ακόμα ήταν τροφοσυλλέκτης. 

Παράλληλα με το κυνήγι και το ψάρεμα ανακάλυψε ότι μπορούσε να συντηρείται και από τα φυτά. Στην αρχή ο πρωτόγονος άνθρωπος έτρωγε τα χόρτα ωμά, όπως φύτρωναν... και φυτρώνουν και σήμερα. Έτρωγε τα φύλλα, τις ρίζες και τους βλαστούς. Γρήγορα όμως, εκείνη την εποχή, ανακάλυψε εκατοντάδες τρόπους επεξεργασίας και συνδυασμών, ώστε να βελτιώσει αφάνταστα τη γεύση τους. Το θαύμα της ανάπτυξης, του πολλαπλασιασμού και της καθημερινής εμφάνισης των φυτών, όχι μόνο άφησε έκθαμβο τον άνθρωπο, αλλά τον έκανε να θεοποιήσει τη φύση. Έτσι λάτρεψε τη μητέρα γη και τους καρπούς της.

 “Εξημερώνοντας τα άγρια φυτά και τα χόρτα γίνεται γεωργός, καλλιεργεί τη γη και ανακαλύπτει ότι με τη δική του επέμβαση στη φύση μπορεί να έχει καρπούς όπως το στάρι, το κριθάρι, τη βρώμη, το αμπέλι, την ελιά...κ.α. Παράλληλα, ο άνθρωπος εκείνης της εποχής, δημιουργεί θεούς που προστατεύουν τους καρπούς του. Η καλοπροαίρετη θεά Δήμητρα φρόντιζε τα δημητριακά. Η Αριάδνη ήταν η θεά της βλάστησης και των δένδρων. Ο Διόνυσος γίνεται ο θεός της χαράς, της αμπέλου και του οίνου. Πολλοί θεοί δημιουργήθηκαν και λατρεύτηκαν στους αρχαίους πολιτισμούς, πριν η ανθρωπότητα ερμηνεύσει το θαύμα της βλάστησης και της αναπαραγωγής των φυτών. 

Αυτά τα φυτά, τα άγρια χόρτα, θεοποιήθηκαν και έγιναν θρησκευτικά σύμβολα και φιλοσοφία σε κάθε γωνιά της γης, από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του Χριστιανισμού, αλλά και μέχρι τις μέρες μας. Η άγρια άκανθος ενέπνευσε τον γλύπτη Καλλίμαχο και δημιούργησε το θαυμάσιο κορινθιακό τον ο αιώνα π.Χ. Η άμπελος, το κλήμα και ο καρπός του, το σταφύλι, κοσμούν χριστιανικό ναό και συμβολίζουν τον Χριστό! Άλλωστε Εκείνος είπε: “Εγώ ειμί η άμπελος και υμείς τα κλίματα”! Η χλωρίδα, το άγιο χόρτο, οι ρίζες του, τα καταπράσινα φύλλα έγιναν η μεγάλη ανεξάντλητη φαρμακαποθήκη για τόσους αιώνες. Είναι οι μεγάλοι, αθόρυβοι πρωταγωνιστές στη σκηνή της ανθρώπινης ζωής.

 Θα είναι πάντα σημαντικοί για την φροντίδα της υγείας. Οι φιλόσοφοι του Πυθαγόρα συμβούλευαν: “Ομολογουμένως τη φύση ζειν”. (δηλαδή: να ζείς σύμφωνα με τη φύση.) αφού η βλάστηση υπάρχει και είναι ζωντανή και αποτελεί μια πηγή σπουδαίας προσφοράς υλικών και άριστων αγαθών στον άνθρωπο.

Η φροντίδα των Ελλήνων

Όλοι αυτοί οι κάτοικοι της χώρας μας, ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν συστηματικά με τα βότανα και τα άγρια χόρτα. Ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 – 322 π.Χ.) ταξινόμησε τις φυτικές μορφές που γνώριζε και φρόντισε και κατόρθωσε να ιδρύσει ένα βοτανικό κήπο μαζί με τον μαθητή του Θεόφραστο (371 – 285 π. Χ.) με πολλά και διάφορα φυτά ελληνικά, αλλά και πολλά άλλα που του έστελνε από άλλες χώρες, όπως από την Ασία ο Μέγας Αλέξανδρος. Ο αξιόλογος επίσης Έλληνας, ο Διοσκουρίδης κατόρθωσε και έγραψε πέντε βιβλία “Περί ιατρικής ύλης”, τον 1ο αιώνα π.Χ. Σ’ αυτά τα γραπτά του κείμενα ανέφερε τις γνώσεις και τις παρατηρήσεις του για τα αρωματικά φυτά, τα χόρτα, τις ρίζες και την ευεργετική προσφορά τους στον άνθρωπο. Όπως ανέφεραν πολλοί ειδικοί της εποχής, είναι δικαιολογημένο να θεωρείται η “Περί φυτών Ιστορία”.

 Ο ειδικός ήταν ο Θεόφραστος, μαζί με την ομάδα του, που ιδιαίτερα ασχολήθηκαν, όπως θέλησαν, για την σχέση του ανθρώπου με το φυτό. Είχε ασχοληθεί με γεωργούς, χωρικούς και ξυλοκόπους. Έτσι δικαιολογείται η σπουδαία πληροφορία του για τα φυτά. Η επιστημονική ονομασία των φυτών οφείλεται στον σπουδαίο Σουηδό φυσιοδίφη Κάρολο Λιναίο (1707 – 1778) που καθιέρωσε την ονομασία στη λατινική γλώσσα για να είναι εύκολη η αναγνώρισή τους ανάμεσα στους βοτανολόγους... όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών.

Χόρτα – Χορταρικά – Το χορτάρι

Η λέξη χόρτος αρχικά σήμαινε το μέρος της αυλής, στο οποίο συντηρούνταν και εκτρέφονταν τα μικρά ζωάκια. Χόρτος στην αρχαιότητα ονομαζόταν ο περιφραγμένος χώρος, το περιβόλι όπου υπήρχαν φυτά που είχαν καλλιεργηθεί και πολλές φορές τα προσέφεραν και στα ζώα. Από το χόρτο (δηλαδή τροφή) προέρχεται το “χορταίνω” - χορτασμός – που σημαίνει ότι (είμαι πλήρης τροφής). Κατά το “Ομηρικόν Λεξικόν”, χορτάρι ή χόρτος, σημαίνει περίβολος, μάνδρα, τείχος και “αυλή εν χόρτω” (αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου)(Λ.774). Σήμερα, η λέξη χόρτο σημαίνει κάθε φυτό, ήρμο ή άγριο, χρήσιμο κ.α. Τη λέξη χόρτο την συναντάμε (ως συνθετικό) στα ονόματα φυτών... όπως Μελισσόχοστο, Φιδόχορτο, Χελωνόχορτο κ.α.

Πηγή : https://www.koinignomi.gr/