Η Σέριφος της «σιδερένιας» ψυχής

 Η Σέριφος της «σιδερένιας» ψυχής Τόπος άγονος, µε πανέµορφη χώρα και ωραίες παραλίες, όπως όλες οι Κυκλάδες. Η Σέριφος όµως έχει κάτι δικό της να δώσει. Την κληρονοµιά των σιδηροµεταλλείων, αλλά και το ατµοσφαιρικό ειδικό βάρος της, το οποίο, όπως λένε, πηγάζει από τα γεµάτα σίδηρο σπλάχνα της.

ΟΡΥΧΕΙΑ

 ΜΕΤΑΛΟΡΥΧΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΡΙΦΟ

Στη Σέριφο μαρτυρούνται δραστηριότητες εξόρυξης σιδηρομεταλλευμάτων ήδη από την Αρχαιότητα, οι οποίες συνεχίστηκαν στη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων και της Ενετοκρατίας. Έτσι, έχουν εντοπιστεί προϊστορικά πήλινα καμίνια στα Mούτουλα, στη βόρεια πλαγιά του λόφου Bίγλα, στον Aβεσσαλό και στη χερσόνησο της Kεφάλας, που μαρτυρούν εξόρυξη και κατεργασία μεταλλεύματος στα πρώτα στάδια. Στους ιστορικούς χρόνους η παρουσία κυκλικών πύργων, όπως ο Ασπρόπυργος στον όρμο του Κουταλά, και άλλων οικοδομημάτων ενδέχεται να συνδέεται με τη μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα στο νησί.

 ΑΙΜΑΤΙΤΗΣ 

Ύστερα από ένα μεγάλο διάστημα παύσης των μεταλλευτικών εργασιών, η κατάληψη της Σερίφου από τη Βενετία σηματοδότησε την επαναλειτουργία των μεταλλείων του νησιού για τις ανάγκες της μεγάλης ναυτικής δύναμης της εποχής. Οι περιηγητές του 14ου αιώνα κάνουν λόγο για τη μεταφορά σκλάβων στις υπόγειες στοές και για την ύπαρξη τεσσάρων φέουδων χωρισμένων βάσει των μεταλλοφόρων ζωνών.

 ΓΡΑΝΑΤΗΣ

Με την κατάλυση του δουκάτου του Αιγαίου από τους Οθωμανούς το 16ο αιώνα η εξόρυξη διακόπηκε ως το 19ο αιώνα, όταν ξεκίνησε στο Μέγα Λιβάδι και στον Κουταλά της Σερίφου η μακροβιότερη μεταλλευτική εγκατάσταση στο νησιωτικό χώρο. Από το 1861, και συστηματικά από το 1869, άρχισε η εξόρυξη σιδηρομεταλλευμάτων από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία, η οποία έμεινε εκεί ως το 1875.

Μετά το 1880 η γαλλική εταιρεία Σέριφος-Σπηλιαζέζα, προχώρησε σε εντατική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Σερίφου. Στη λειτουργία της αναμείχθηκαν οι Ανδρέας Συγγρός και Giovanni Baptista Serpieri, κορυφαία ονόματα της μεταλλευτικής βιομηχανίας της εποχής. Η τρίτη εταιρεία ελληνογαλλικών συμφερόντων, η οποία δραστηριοποιήθηκε στη Σέριφο από το 1887, ήταν η Βιάρ-Σγούτας-Ντυφούρ.

 ΛΕΥΚΟΣ ΧΑΛΑΖΙΑΣ

Το 1886 ο Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γκρώμαν ανέλαβε τη διεύθυνση της εταιρείας Σέριφος-Σπηλιαζέζα και ουσιαστικά του συνόλου των μεταλλείων της Σερίφου. Οι Γκρώμαν ουσιαστικά έλεγχαν το νησί, κατασκευάζοντας παράλληλα εκτεταμένα έργα υποδομής για την εξόρυξη, μεταφορά και φόρτωση του μεταλλεύματος στα πλοία. Το μετάλλευμα εξαγόταν σε ΗΠΑ, Αγγλία, Σουηδία και Βέλγιο.

 ΣΙΔΗΡΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ

Μετά το θάνατο του Αιμίλιου, το 1906, τη διεύθυνση της εταιρείας ανέλαβε ο γιος του Γεώργιος Γκρώμαν. Οι υπόλοιπες εταιρείες του νησιού απορροφήθηκαν σιγά σιγά από τη Σέριφος-Σπηλιαζέζα. Εργάτες από τη ΜΥΚΟΝΟ ΠΑΡΟ ΚΑΡΠΑΘΟ ΑΜΟΡΓΟ  κ.α. μετανάστευσαν στο νησί για να εργαστούν στα μεταλλεία. Το 1912 ο πληθυσμός του νησιού έφτασε στους 4.400 (από τους οποίους 2.000 εργάζονταν στα μεταλλεία). Τον Αύγουστο του 1916 έγινε η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου, οπότε σε συγκρούσεις με την αστυνομία στο Μεγάλο Λιβάδι σκοτώθηκαν 8 άτομα.Από το 1933 την εταιρεία διοίκησε ο Αιμίλιος Γκρώμαν, γιος του Γεωργίου. Μετά τον πόλεμο οι Γκρώμαν εκδιώχθηκαν από τη Σέριφο ως συνεργάτες των Γερμανών. Το 1951 η Σέριφος-Σπηλιαζέζα διέκοψε τις εργασίες της.

 ΣΙΔΗΡΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ

 Τα μεταλλεία έκλεισαν οριστικά το 1965.

Διατηρητέα μνημεία έχουν κηρυχθεί από το υπουργείο Πολιτισμού οι σκάλες φόρτωσης του μεταλλεύματος στον Κουταλά και στο Μεγάλο Λιβάδι, το Διοικητήριο στο Μεγάλο Λιβάδι, οι εργατικές κατοικίες και οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις με το σωζόμενο εξοπλισμό (μηχανήματα, αντικείμενα).

 ΣΙΔΗΡΟΣ ΤΥΠΟΥ

  skarns

Στη Σέριφο απαντάται η πιο εντυπωσιακή εμφάνιση μεταλλοφορίας τύπου skarn στην Ελλάδα. Η σημαντική αυτή εμφάνιση σχηματίστηκε κατά τη διείσδυση ενός μαγματικού σώματος (γρανοδιορίτη) μέσα σε μια σειρά μεταμορφωμένων ιζημάτων (μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι, μάρμαρα και γνεύσιοι), προκαλώντας έντονη μεταμόρφωση επαφής. Τα κυριότερα ορυκτά που παρατηρούνται στο skarn της Σερίφου είναι γρανάτες, διοψίδιος, μαγνητίτης, βολλαστονίτης και σκαπόλιθος. Από τα μεταλλικά ορυκτά των skarns της Σερίφου οικονομικό ενδιαφέρον παρουσίαζε στο παρελθόν ο μαγνητίτης. Χαρακτηριστική επίσης είναι η ύπαρξη μιας μορφής χαλαζία, του πράσινου χαλαζία (πράσιος), η οποία είναι μοναδική στην Ελλάδα.

Αντιμονίτης έχει εντοπιστεί σε περιοχές της Χίου – πιο συγκεκριμένα στην περιοχή του χωριού Κέραμος υπάρχουν εμφανίσεις οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο εκμετάλλευσης στο παρελθόν. Πρόκειται για φλεβικής μορφής μετάλλευμα το οποίο συνίσταται από αντιμονίτη και χαλαζία

 Ο  ΠΑΣΙΓΝΩΣΤΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΧΑΛΑΖΙΑΣ ΣΕΡΙΦΟΥ

Θεραπεύει τις πληγωμένες μας καρδιές από προδοσία και εγκατάλειψη. Ζεσταίνει και μαλακώνει τις σκληρές μας καρδιές, χωρίς να τις αφήνει απογυμνωμένες. Μας φέρνει σε επαφή με το αγγελικό πεδίο καθώς μπορούμε με τη βοήθειά του να επικαλεστούμε τον κατάλληλο άγγελο για την περίπτωση που τον χρειαζόμαστε. Γι παράδειγμα, αν θέλετε να καθαρίσετε αρνητικές ενέργειες, καλέστε τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να ενσωματώσει την ενέργειά του στον πράσινο χαλαζία ή αν θέλετε ενέργεια θεραπείας καλέστε τον Αρχάγγελο Ραφαήλ. Δίνει νοητική εγρήγορση, δυνατότητα παρατήρησης του νου και σθένος για να πάρουμε αποφάσεις.

ΛΕΥΚΟΣ ΧΑΛΑΖΙΑΣ  ΜΕ ΑΝΔΡΑΝΙΤΗ

Αλλά αν θέλετε να γνωρίσετε τη σιδερένια καρδιά του νησιού από την οποία πηγάζει και σηµαντικό µέρος της ιστορίας του, πρέπει να πάτε στο Μεγάλο Λιβάδι. Εδώ δεν χρειάζεται να ψάξετε καθώς η µεταλλική σκάλα φόρτωσης του 1932 αλλά και οι εγκαταλελειµµένες εγκαταστάσεις των µεταλλείων θα σας θυµίσουν την ιστορία του νησιού. 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ