Σέριφος... Μοιάζει με αγκαλιά που διαφυλάσσει τον κρυμμένο χάρτη των επιθυμιών.

γράφει ο Άγης Μπράτσος

«Ένα ευτυχισμένο αίνιγμα που δεν μπορεί να παράγει αγωνία». Η σημαδιακή αυτή σκέψη του Λαμπεντούζα δεν υπονοεί κανέναν ταξιδιωτικό προορισμό.

Κι όμως οι περιπλανήσεις μπορούν να ακυρώσουν την αγωνία και ενδέχεται να καταλήξουν κάποτε σ’ ευτυχισμένα αινίγματα.

Σέριφος, τέλη Ιουνίου. Άνυδρο περιβάλλον, ξερολιθιές, αέρηδες. Τα τρία θεμελιώδη συστατικά των Κυκλάδων στο απόγειό τους.

Καθώς προσεγγίζεις το λιμάνι, η Χώρα, σ’ ένα ανάλαφρο ύψωμα, δεν δεσπόζει απλώς στο τοπίο. Μοιάζει με αγκαλιά που διαφυλάσσει τον κρυμμένο χάρτη των επιθυμιών.

Άραγε, κατά πού πέφτει το Λεπίδι, ο οικισμός που ονομάστηκε έτσι από ένα συμβάν του 1394, στην κατακτημένη τότε από τους Βενετούς Σέριφο. Ο δυνάστης της εποχής, Αδόλδος, ως αντίποινα για την απεργία των μεταλλωρύχων, γκρέμισε από τα τείχη του κάστρου τους προύχοντες και έξι κληρικούς, εξ ου και το Λεπίδι.

Και το Μεγάλο Λιβάδι πού βρίσκεται; Εκεί συγκεντρώνονται στις 21.8.1916 οι απεργοί μεταλλωρύχοι, οργανωμένοι από τον αναρχικό συνδικαλιστή Κωνσταντίνο Σπέρα, οι οποίοι διεκδικούν οκτάωρη εργασία, αύξηση ημερομισθίων και μέτρα ασφαλείας. Φαίνεται, υπάρχουν ορισμένα αιτήματα διαχρονικά. Τώρα ο σύγχρονος δυνάστης είναι ο Γερμανός Γεώργιος Γρόμαν. Ο πατέρας του, Αιμίλιος, εκμεταλλευόταν τα μεταλλεία και μέχρι το 1906 είχαν εξορυχθεί 2.800.000 τόνοι σιδηρομεταλλεύματος που εικάζουν ότι εξήχθησαν κυρίως στη Γερμανία για τις ανάγκες της πολεμικής της βιομηχανίας.

 Οι συνθήκες εργασίας των εργατών, απάνθρωπες. Δουλεύουν από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, σε στοές χωρίς υποστυλώματα. Αδύνατο να εξακριβωθεί πόσοι μεταλλωρύχοι βρήκαν το θάνατο στο κολαστήριο. Στις 21 Αυγούστου, λοιπόν, ένα απόσπασμα της χωροφυλακής αποβιβάζεται στο νησί και πυροβολεί αδιακρίτως το πλήθος των εργατών, ανάμεσά τους και πολλά γυναικόπαιδα.

Σκοτώνονται τέσσερις μεταλλωρύχοι. Το αιματοκύλισμα οδήγησε σε παραίτηση τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Ζαίμη, καθώς και στην εφαρμογή του οκτάωρου. Η δυναστεία Γρόμαν κυριάρχησε στο νησί ως το 1940. Τελευταία υπόμνηση: ο γιος του Γεωργίου, Αιμίλιος, έδρασε στην Κρήτη ως συνταγματάρχης των Ες Ες και εγκληματίας πολέμου.

Είναι γνωστά τα παιχνίδια της Ιστορίας. Ας μην είμαστε άβουλοι στα δάχτυλά της. Oι εποχές μπορεί να αλλάζουν όμως το ίδιο συμβαίνει και με τους δυνάστες, που βρίσκουν ποικιλώνυμα προσωπεία.

Αιφνίδια αλλαγή σκέψεων. Ο οικισμός στο λιμάνι αποπνέει την αίσθηση του μέτρου. Με τη γλυκύτητα και την υπομονή που έχει ο φλοίσβος οι πρώτες εικόνες σε προιδεάζουν για ένα καίριο δώρο, την απλότητα. Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει κανείς για οτιδήποτε έχει μια διαβρωτική ικανότητα να παραμένει ανεξίτηλη. Με την πρώτη ματιά είναι φανερό ότι η Σέριφος δεν αρέσκεται σε παιχνίδια εντυπώσεων. Πρόκειται για μια σταθερή διαπίστωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Το φως εδώ διαστέλλει το χρόνο. Λες και ένα αόρατο, παμπάλαιο ρολόι τοίχου σημαίνει τις ώρες σαν να χαλαρώνουν σε αμέριμνους κυματισμούς. Διόλου παράδοξο το γαιδουράκι που ξεπροβάλλει στο στενοσόκακο, βγαλμένο, θαρρείς, από ασπρόμαυρο ντοκιμαντέρ της κρατικής τηλεόρασης. Για πόσα χρόνια ακόμα;

Από τα έγκατα του χρόνου ο μύθος του Περσέα και της Μέδουσας θέλει ξαφνικά να αναδυθεί. Ο τύραννος της Σερίφου Πολυδεύκης επιδιώκει να απαλλαγεί από τον Περσέα. Γι’ αυτό τον στέλνει να κόψει το κεφάλι της Μέδουσας που έκανε όσους το κοίταζαν να πετρώσουν. Μετά τον άθλο του ο Περσέας επιστρέφει στο νησί. 

Ο Πολυδεύκης αμφισβητεί το επίτευγμά του , τον προκαλεί να του δείξει το κομμένο κεφάλι, κι έτσι ο τύραννος πετρώνει.

Παρόμοια, αντικρίζοντας τις παραλίες της Σερίφου πετρώνεις στιγμιαία από την ακραία τους σαγήνη. Είναι εξαιρετικά πολυάριθμες, 72 συνολικά, και σε προκαλούν να ξαναγίνεις πρωτόπλαστος. Ν’ αφεθείς στην αθωότητα. Η Ψιλή Άμμος κι ο Άγιος Σώστης μπορεί να είναι διάσημες , αλλά οι αμμουδιές Λια, Καράβι, μαζί με τόσες άλλες, σχεδόν αχαρτογράφητες, είναι ολωσδιόλου αναπάντεχες. 

Αναμένουν φυσικά εκείνον που τολμά να νικήσει όποια Μέδουσα ρημάζει την καθημερινότητά του. 

Στην παραλία Συκαμιά , εκτός από τη δύση που αναβαπτίζεται στο πέλαγος η ταβέρνα με τις ιδιαίτερες γεύσεις φέρνει στο νου τον Παπαδιαμάντη.«Καλόν μαγαζείον», θα μας έλεγε.

Και οι νύχτες; Όχι, δεν υπάρχει φανταχτερή νυχτερινή ζωή. Ζητούμενο άλλωστε είναι οι εσωτερικοί κραδασμοί μέρα νύχτα, στοιχειώδες υλικό για ευφάνταστες αποδράσεις.

Από τα αξιοθέατα μπορεί να παραλείψει κανείς το μνημείο πεσόντων στα μεταλλεία. Είναι αρκετό να θυμάται τους στίχους του Νικηφόρου Βρεττάκου από τις «Επιτύμβιες στήλες»:

Δεν ξέρω γιατί πεθαίνουν οι ήρωες.
Άλλος τρόπος διακόσμησης του τοπίου δεν υπήρχε;
Τι λέτε γι’ αυτό εσείς που επιζήσατε;

Ποιος ξέρει, θα ξαναδώ τη Σέριφο; Δεν έχει καμιά σημασία. Η Σέριφος θα βρίσκει τρόπο να ξαναζεί. Αρκεί το δέρμα να θυμάται.

Πηγή : http://agisbratsos.gr/serifos/