Ο Βαρώτσος, παρά τη μακρά πορεία του και τη διεθνή φήμη, κατορθώνει να μετουσιώνει τις κατακτήσεις του σε εντελώς καινούργιες προτάσεις. Κατεξοχήν Ευρωπαίος, όπως δηλώνει σε παλιότερη συνέντευξή του στη HuffPost Greece, ο Έλληνας δημιουργός έστησε για λογαριασμό της documenta στο Κάσελ, μια εγκατάσταση από τις 27 σημαίες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αραδιασμένες στο πάτωμα, οι σημαίες είναι σπασμένες, καθώς είναι φτιαγμένες από γυαλί.
Κώστας Βαρώτσος, Αποσύνθεση-Σύνθεση, Πινακοθήκη Κυκλάδων
Το ίδιο έργο σε άλλη εκδοχή, παρουσιάζεται στη Σύρο, ένα νησί με ξεχωριστό συμβολισμό για την αρμονική συνύπαρξη Καθολικών και Ορθοδόξων (οι δύο κοινότητες γιορτάζουν μαζί το Πάσχα). Εκεί, ο Βαρώτσος παρουσιάζει στην Πινακοθήκη Κυκλάδων δεκατέσσερα νέα γλυπτά, αλλά και τους εμβληματικούς «Ορίζοντες» στην προκυμαία του νησιού. Η ιστορικός τέχνης Χάρις Κανελλοπούλου, που ανέλαβε την επιμέλεια της έκθεσης, μας λέει χαρακτηριστικά: «Για τον Βαρώτσο έχει σημασία το πώς το έργο του συνομιλεί με την ιστορική και πολιτισμική διαστρωμάτωση κάθε τόπου. Ο ίδιος ενδιαφέρεται για την αντίληψη της ιστορίας, την κατανόηση των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος χώρου. Μέσα από αυτή την κριτική προσέγγιση της ιστορίας και της σύγχρονης πραγματικότητας, γεννήθηκε και το έργο Αποσύνθεση-Σύνθεση, με τις σημαίες της Ευρώπης συγκεντρωμένες μεν, αλλά θρυμματισμένες. Ένα έργο σκληρά πραγματικό, αλλά και αληθινά βιωμένο από όλους μας στο νόημά του, καθώς παρατηρούμε την ιστορία να εξελίσσεται απρόσμενα μπροστά μας».
Κώστας Βαρώτσος, Αποσύνθεση-Σύνθεση, Πινακοθήκη Κυκλάδων, Κατά τον κατακερματισμό των σημαιών
Για την εγκατάσταση Αποσύνθεση-Σύνθεση
Εκπέμπει διαφορετικά μηνύματα στις δύο χώρες;
Το έργο Αποσύνθεση-Σύνθεση σε Κάσελ και Σύρο ουσιαστικά είναι ένα, η μία εγκατάσταση είναι «παίκτης» της άλλης. Η εγκατάσταση πραγματοποιήθηκε και στη Σύρο, με τις σημαίες σπασμένες και δύο σπιράλ να αναδύονται ανάμεσά τους και να αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές «οντότητες», ακριβώς λόγω του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα του νησιού, γιατί πρόκειται για ένα πραγματικά ευρωπαϊκό μέρος. Η πρόθεση του έργου δεν είναι αισθητική ούτε συνιστά «προπαγάνδα». Το να ενώσω Κάσελ και Σύρο, ένα βόρειο και ένα νότιο μέρος, και να δημιουργήσω τη γέφυρα ενός μηνύματος είναι η συμβολική πρόθεσή μου. Και στις δύο άκρες ακούγεται το ίδιο μήνυμα: το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι οικονομικό. Είναι καταρχάς πολιτισμικό. Ένα από τα μεγάλα ελαττώματα της Ευρώπης είναι ότι δεν δούλεψε αρκετά στην κατανόηση και τη συνύπαρξη των διαφορετικών πολιτισμικών δεδομένων που υπάρχουν μέσα της, αντίθετα αύξησε τις πολιτισμικές διαφορές, αντί να τις μειώσει. Δεν μπορείς να εφαρμόζεις παντού τα ίδια προγράμματα, ενώ είναι διαφορετικά τα πολιτισμικά δεδομένα και οι συνήθειες. Αυτά είναι «ασκήσεις επί χάρτου» με κόστος να καταστρέφονται ολόκληρες περιοχές της Ευρώπης. Έτσι έχουν επιστρέψει οι εθνικισμοί. Από τη μία μιλάνε στην Ευρώπη για ένωση, από την άλλη όμως, από την Καταλονία μέχρι τη Σκωτία, υπάρχουν κινήσεις διαλυτικές.
Κώστας Βαρώτσος, Πόρτα, 2017, Πινακοθήκη Κυκλάδων, Σύρος
Για τη Σύρο
Πώς «διαβάζεται» η κοινωνική και ιστορική διαστρωμάτωση του νησιού; Υπάρχουν στοιχεία που συνομιλούν με το έργο σας;
Η δουλειά μου πάντα συνδέεται με την κουλτούρα της περιοχής που ζούμε –τη μεσογειακή, τη βυζαντινή κουλτούρα– όμως από την άλλη πλευρά έχει αναφορές και στον δυτικό αναγεννησιακό πολιτισμό. Αντίστοιχα βλέπω στη Σύρο μία πολυπολιτισμική κοινωνία, που αποτέλεσε ιστορικά σημείο αναφοράς για το Αιγαίο. Σε αυτό το νησί αντιλαμβάνεσαι παρούσα τόσο τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή όσο και την καθολική κουλτούρα, υπάρχει μία ειρηνική μείξη μεταξύ Βυζαντίου και Αναγέννησης. Το πόσο επηρεάζει η μία κουλτούρα την άλλη είναι σχετικό, όμως διαισθάνομαι ότι κάθε κοινότητα έχει απορροφήσει στοιχεία της άλλης. Χαρακτηριστικό στο νησί, παραδείγματος χάριν, είναι το στοιχείο της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, το οποίο δεν μοιάζει ιστορικά ξεκομμένο, αλλά ομοιόμορφα ενταγμένο μέσα στη σύγχρονη πόλη, και λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Κώστας Βαρώτσος, Ορίζοντας, Ερμούπολη, Σύρος
Για τον Ορίζοντα στην παραλία της Ερμούπολης
Πότε «πετυχαίνει» ένα έργο τέχνης στον δημόσιο χώρο;
Όταν τοποθετώ ένα έργο στο δημόσιο χώρο, πρόθεσή μου είναι ουσιαστικά να το κάνω να «εξαφανιστεί», να είναι μέρος του τοπίου, αν είναι δυνατόν να μοιάζει σαν να ήταν πάντα εκεί. Αυτό συμβαίνει όταν το έργο προκύπτει από τον ίδιο τον χώρο, όταν η εννοιολογική και φορμαλιστική διαμόρφωση του έργου ταυτίζεται με την πολιτισμική και «φορμαλιστική» διαστρωμάτωση του τόπου. Όταν, για παράδειγμα, βλέπεις το έργο που έχω δημιουργήσει στο βουνό της Μόρτζα, χωρίς να ξέρεις τίποτα γι’ αυτό, έχεις μία διπλή οπτική: μπορεί να βλέπεις το έργο, το ίδιο όμως φαντάζει και σαν φυσικό υλικό, σαν πέτρα, σαν παγωμένο νερό. Το έργο δεν μιλά για τον εαυτό του, είναι ενσωματωμένο μέρος ενός συνόλου και ενός χώρου.
Έτσι και με τον Ορίζοντα στη Σύρο: στην τοποθέτηση ευνόησε αρχικά η γενικά καλή και λειτουργική αρχιτεκτονική διαμόρφωση της παραλίας της Ερμούπολης. Κυρίως, όμως, συνέβη ένα μαγικό «πάντρεμα» και το έργο απορροφήθηκε από το περιβάλλον του. Είναι λογικό να συμβαίνει αυτό στη Σύρο γιατί το νησί είναι προβεβλημένο προς τον ορίζοντα, έχει σχέση με τη θάλασσα και την έννοια του ταξιδιού, με μεγάλη κατασκευαστική ναυπηγική παράδοση. Ο στόχος για το δημόσιο έργο είναι να λειτουργεί μέσα στον χώρο και αυτό συμβαίνει όταν γίνεται καθρέφτης του κόσμου, γιατί τότε ο κόσμος νιώθει ότι τον έχεις σεβαστεί, ότι μιλάς γι’ αυτόν και τις ιστορίες του. Έτσι λειτούργησε και ο Ορίζοντας για τους Συριανούς, σαν ένας καθρέφτης που είδαν τον εαυτό τους.
Κώστας Βαρώτσος, Λαβύρινθος, Πινακοθήκη Κυκλάδων
H έκθεση του Κώστα Βαρώτσου «Διαστρωματώσεις» παρουσιάζεται στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, Ερμούπολη Σύρου έως τις 31 Ιουλίου.
Πηγή : http://www.huffingtonpost.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου