Στο φως τα άγνωστα αριστουργήματα της Σαντορίνης

Τίποτα δεν προοιωνιζόταν ότι η προϊστορική Θήρα και ιδιαίτερα η πόλη του Ακρωτηρίου, της οποίας οι πρώτοι κάτοικοι ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι, θα εξελισσόταν σε κοσμοπολίτισσα. Σύντομα όμως, τα κοντινά και μακρινά ταξίδια ξεκίνησαν, η κατεργασία των μετάλλων έγινε γνωστή ως τεχνολογία και οι πρώην γεωργοκτηνοτρόφοι μετατράπηκαν σε καραβοκύρηδες και εμπόρους.

Ολα αυτά αποτυπώθηκαν στην ηφαιστειακή τέφρα και στη λάβα που κάλυψε το Ακρωτήρι τον 17ο αι. π.Χ. και έκρυψαν ίχνη ζωής από την 5η έως και τη 2η χιλιετία πριν από τη χρονολογία μας και θα έμεναν άγνωστα, αν ο Σπυρίδων Μαρινάτος δεν είχε ξεκινήσει την αποκάλυψή τους το 1967, έρευνα που συνέχισε μετά τον θάνατό του ο ομότιμος καθηγητής Χρίστος Ντούμας.
Ο κ. Ντούμας υπογράφει τον φετινό τόμο από τον «Κύκλο των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Τίτλος της έκδοσης, «Προϊστορική Θήρα». Περιλαμβάνει κείμενα για το Ακρωτήρι, τα κτίρια που έχουν ανασκαφεί (δύο δημόσια και δύο ιδιωτικές κατοικίες μόνο είναι ανεσκαμμένα πλήρως) και στο τέλος, σαν ένα «εικονικό» μουσείο περιέχει πολλές φωτογραφίες τοιχογραφιών που ήταν άγνωστες μέχρι σήμερα και δεν εκτίθενται στον στενό και ακατάλληλο χώρο του Μουσείου Φηρών όπου έχουν μεταφερθεί τα ευρήματα.
Εικονικό μουσείο
Το εντυπωσιακότερο στοιχείο του «εικονικού μουσείου» είναι μια μικρογραφική ζωφόρος, μήκους περίπου 4 μέτρων, από την ανώτερη ζώνη του νότιου τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση νηοπομπής.
Τα πλοία είναι πολεμικά, ιστιοφόρα, και παριστάνονται σε 2 σειρές. Ομοίωμα άγριου θηρίου (λιονταριού ή ερπετού) στην πρύμνη πιθανώς αποτελούσε το έμβλημα του σκάφους, ενώ η παράσταση ικρίου εικονίζει τον μικρό θάλαμο του κυβερνήτη.
Μπροστά στέκεται όρθιος ο τιμονιέρης, ρυθμίζοντας την κατεύθυνση του πλοίου. Η νηοπομπή φτάνει στον προορισμό της.
Η λοφοσειρά που εικονίζεται να προστατεύει το λιμάνι από αριστερά είναι σχεδόν ταυτόσημη με το τοπίο στα δυτικά της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου, γεγονός που προσέδωσε στη συγκεκριμένη τοιχογραφία τον χαρακτηρισμό του αρχαιότερου χάρτη στον κόσμο.

Νεαροί με ξυρισμένα κεφάλια σε τελετή ενηλικίωσης.

Τοιχογραφίες
Αλλη μικρογραφική ζωφόρος έχει παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον. Ο εξωτικός κόσμος της Ανατολής, με τον οποίο οι Θηραίοι ναυτικοί είχαν επαφές, υποδηλώνεται με την απεικόνιση φανταστικού γρύπα.
Ο κ. Ντούμας σημείωσε πως σε όλες τις παραστάσεις, η αφήγηση γίνεται από αριστερά προς τα δεξιά και αυτό επηρέασε τα συστήματα γραφής στον ελλαδικό χώρο όπως και σε ολόκληρη τη Δύση.
Ενδιαφέρον έχει και τοιχογραφία μύησης στην οποία οι εικονιζόμενοι νεαροί, με αρκετά ξυρισμένο το κεφάλι τους, απέχοντας πολύ από τη δική τους ενηλικίωση, απλώς βοηθούν στην τελετή ενός πιο ώριμου.
Δεν εκτίθενται επίσης οι «κροκοσυλλέκτριες». Σε ορεινό τοπίο κατάφυτο με κρόκους μια ώριμη γυναίκα που δείχνει σε μυούμενη νεαρή μορφή με ξυρισμένο κεφάλι τον τρόπο συλλογής των στημόνων του άνθους.
Η τελευταία μιμείται ατενίζοντας τη «δασκάλα», αγωνιώντας για την επιδοκιμασία της. Η κυρία Μαριάννα Λάτση, στον πρόλογο του τόμου, αναφέρει: «Το παγκοσμίου βεληνεκούς πολιτιστικό απόθεμα της Θήρας θα αποτελεί διαχρονικά πόλο έλξης για τους μυημένους λάτρεις της ιστορίας ενός πολιτισμού, που άνθησε και παρέμεινε σιωπηλός ανά τους αιώνες μέχρι να ξεκινήσει το αποκαλυπτικό ανασκαφικό έργο».

Πάνω, ζωφόρος 4 μέτρων με παράσταση νηοπομπής

Κάτω, ο εξωτικός κόσμος της Ανατολής, με τον οποίον είχαν επαφές οι θηραίοι ναυτικοί, αποτυπώνεται σε τοιχογραφία με ποτάμι σε υποτροπικό περιβάλλον

Η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου χαρακτήρισε «πρωτοπόρο» το εκδοτικό πρόγραμμα, που μετρά ήδη 18 τόμους. Στην ομιλία του ο κ. Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, σημείωσε: «Η τρέχουσα κοινωνική και οικονομική κρίση ασφαλώς επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας σήμερα των ιδρυμάτων. Ο πολιτισμός δεν μπορεί να απουσιάζει, ούτε να παίζει δευτερεύοντα ρόλο στην Ιστορία. Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρούμε πως το εκδοτικό πρόγραμμα ‘Ο Κύκλος των Μουσείων’ αποτελεί μια σημαντική του δραστηριότητα επιδιώκοντας να συνδυάσει την επιστημονική τεκμηρίωση με την υψηλή αισθητική». Ο τόμος «Προϊστορική Θήρα», όπως και όλοι οι προηγούμενοι του εκδοτικού προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων», δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα.
Το Ιδρυμα υλοποιεί ένα ευρύ πρόγραμμα δωρεάν διανομής σε φορείς έρευνας, εκπαίδευσης και πολιτισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό καθώς το βιβλίο εκδίδεται και στην αγγλική γλώσσα.
Παράλληλα, ο τόμος είναι αναρτημένος σε μορφή e-book και στις δύο γλώσσες στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Ιδρύματος, η οποία είναι ελεύθερα προσβάσιμη μέσω του ιστότοπου www.latsis-foundation.org.
Συντελεστές του τόμου: Η Ειρήνη Λούβρου των εκδόσεων ΟΛΚΟΣ είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό της έκδοσης, φωτογράφος (των εξαιρετικών όπως πάντοτε φωτογραφιών) ο Σωκράτης Μαυρομμάτης, η καλλιτεχνική επιμέλεια έγινε από τον Δημήτρη Καλοκύρη, και η μετάφραση στα αγγλικά από την Αλεξάνδρα Ντούμα.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
Πηγή : http://www.ethnos.gr/