ΑΪΤΗ: Τρία χρόνια μετά τον σεισμό. Διαμελισμός από τους ευεργέτες

Raffalli Céline , [Παπακριβόπουλος Βασίλης (μτφ)]

 

Στις 12 Ιανουαρίου του 2010, η Αϊτή επλήγη από έναν σεισμό μεγέθους 7 Ρίχτερ, ο οποίος προκάλεσε περισσότερους από 230.000 θανάτους. 

 

Τρία χρόνια αργότερα, παρά τις υποσχέσεις, τα μόνα αποτελέσματα της ανθρωπιστικής βοήθειας μπορούν να συνοψιστούν στην εισαγωγή στη χώρα του δονακίου της χολέρας και στην εγκατάσταση επιχειρήσεων που ελάχιστα ενδιαφέρονται για τα εργασιακά δικαιώματα.

Αρχίζει να σκοτεινιάζει πάνω από τα ερείπια του Πορτ-ο-Πρενς, τα οποία σε λίγο θα βυθιστούν στο σκοτάδι. Το μόνο που διακρίνεται είναι το κόκκινο χρώμα στο φανάρι της τροχαίας, σε μια διασταύρωση λίγο πιο κάτω. Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, το μόνο που θα δει είναι ερείπια. Οι σκύλοι είναι οι πραγματικοί κύριοι της νύχτας. Κάθε τόσο, τα αλυχτίσματά τους σκίζουν τη σιωπή.
Το πρωί, τα διαδέχεται ο βόμβος των κινητήρων.

 Με το σκληρό φως της αυγής, τα αυτοκίνητα προσπαθούν να προχωρήσουν μέσα στο χάος που βασιλεύει σε αυτήν την εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη πόλη. Τα ταπ-ταπ, τα ομαδικά ταξί, αγωνίζονται να παρακάμψουν τους κρατήρες που επιβάλλουν στο κυκλοφοριακό της πόλης διαδρομές γεμάτες μαιάνδρους.

 Όταν φυσάει, στον αέρα πλανάται η μυρωδιά του θανάτου ανακατεμένη με την δυσωδία των λυμάτων που κυλάνε σε έναν ανοιχτό οχετό και με τη σκόνη που αναδίδεται από τα ερείπια.

 Οι Αϊτινοί ζουν μέσα σε μια περίεργη, εξωπραγματική κατάσταση : οι αγνοούμενοι εξακολουθούν να είναι παρόντες. Εύκολα τους φαντάζεται κανείς σε κάθε σημείο της πόλης, παγιδευμένους κάτω από όγκους μπετόν.
7 Ρίχτερ : αυτό το μέγεθος σεισμού ισοδυναμεί με αρκετές πυρηνικές βόμβες, οι οποίες θα έσκαγαν ταυτόχρονα στο υπέδαφος.

Στις 12 Ιανουαρίου του 2010, άντεξε μονάχα ένα σπίτι στα τρία. Υπήρξαν σπίτια που άντεξαν σαν από θαύμα, χωρίς να σπάσει ούτε ένα τζάμι, ενώ το διπλανό τους ισοπεδώθηκε. Ο σεισμός προκάλεσε 230.000 νεκρούς, 300.000 τραυματίες και 1.300.000 άστεγους. Οι δε υλικές ζημίες ανήλθαν σε 7,8 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή στο 120% του ΑΕΠ του 2009.


Τρία χρόνια αργότερα, η ανοικοδόμηση δεν φαίνεται να έχει καν αρχίσει. Στους δρόμους, μερικοί άντρες με μπλουζάκια με το λογότυπο διάφορων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και με ένα φτυάρι στο χέρι, έχουν αντικαταστήσει τις μπουλντόζες και τα χωματουργικά μηχανήματα τα οποία εδώ και πολύ καιρό έχουν αποχωρήσει από το νησί. Με αυτόν τον ρυθμό, πόσα χρόνια θα απαιτηθούν για την ανοικοδόμηση ;

Αν και οι περισσότερες ΜΚΟ έχουν εγκαταλείψει το νησί, στις ερειπωμένες συνοικίες ολόκληρης της πρωτεύουσας βλέπει κανείς χιλιάδες βρόμικες και σκισμένες μπλε σκηνές, τη μια δίπλα στην άλλη, στις οποίες εξακολουθούν να στοιβάζονται 370.000 άτομα. Οι ένοικοί τους έχουν ανοίξει με μαχαίρι παράθυρα και προσπαθούν να επιβιώσουν κάτω από τη φονική ζέστη. Το σούρουπο, μια γυναίκα πλένεται στην άκρη του δρόμου, ενώ ξυστά δίπλα της περνούν τα αυτοκίνητα ξερνώντας μαύρο καπνό.

Οι υποσχέσεις των διεθνών δωρητών παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό νεκρό γράμμα. Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2012, το γραφείο του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στην Αϊτή ανακοίνωσε ότι είχαν διανεμηθεί μόνο τα μισά από τα 5,37 δισ. δολάρια που οι δωρητές είχαν υποσχεθεί κατά τη διάρκεια της διάσκεψης της Νέας Υόρκης, τον Μάρτιο του 2010.

 Υποτίθεται ότι τα κονδύλια θα ήταν διαθέσιμα πριν από το φθινόπωρο του 2010, ωστόσο η εκταμίευση ενός μέρους τους έχει παγώσει λόγω της ανυπαρξίας συγκροτημένων και αξιόπιστων δημόσιων θεσμών. Η « διεθνής κοινότητα » -τι βολική ανώνυμη έκφραση, αλήθεια !- ανέλαβε τη διαδικασία της ανοικοδόμησης.

 Όμως, ο μεγάλος αριθμός των εμπλεκόμενων φορέων και οι αποκλίσεις των συμφερόντων καθιστούν αδύνατη κάθε πρόοδο. Και τα προγράμματα προσανατολίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην προώθηση της ξένης τεχνικής βοήθειας και των ξένων επενδύσεων, με λίγα λόγια των « ελεύθερων ανταλλαγών ». « Haiti is open for business » (« Η Αϊτή είναι ανοιχτή στις επιχειρήσεις ») : σε αυτό το σύνθημα συνοψίζονται οι απόψεις του νέου προέδρου, Μισέλ Μαρτελί, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία το 2011.

Η επιτροπή Κλίντον, ένα « μεγάλο ανέκδοτο »

Λίγο μετά τον σεισμό συγκροτήθηκε μια Προσωρινή Επιτροπή για την Ανοικοδόμηση της Αϊτής (CIRH), με επικεφαλής τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο, Ουίλιαμ Κλίντον και τον Αϊτινό πρώην πρωθυπουργό, Ζαν Μαξ Μπελρίβ. Αποστολή της η έγκριση των προγραμμάτων που θα χρηματοδοτούνταν από την Παγκόσμια Τράπεζα. Δύο χρόνια αργότερα, η επιτροπή θεωρείται ανέκδοτο. Σύμφωνα με τη βρετανική ΜΚΟ Oxfam, πρόκειται για « έναν βάλτο όπου τα πάντα κολλάνε μέσα στην αναποφασιστικότητα και στις καθυστερήσεις ».

Όταν τελείωσε η θητεία της CIRH, στα τέλη του 2011, τη σκυτάλη πήρε το Ταμείο για την Ανοικοδόμηση της Αϊτής (FRH). Διοικείται από την αϊτινή κυβέρνηση και από εκπροσώπους της τοπικής εργοδοσίας, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Παναμερικανικής Τράπεζας για την Ανάπτυξη (BID), καθώς και ορισμένων ΜΚΟ. Ωστόσο, η συγκεκριμένη δομή δεν κατορθώνει να συγκεντρώσει βοήθεια από τους διεθνείς δανειστές.

 Με τη σειρά του, το Ταμείο Κλίντον-Μπους, το οποίο δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2010 με πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου, Μπάρακ Ομπάμα, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τη χώρα, στις 31 Δεκεμβρίου του 2012. Τα 54 εκατομμύρια δολάρια που είχε κατορθώσει να συγκεντρώσει, δαπανήθηκαν. Χωρίς, ωστόσο, και να φανούν κάποια αποτελέσματα.

 Όπως υποστηρίζει ο δημοσιογράφος Ρόμπερσον Αλφόνς στην εφημερίδα Le Nouvelliste (7 Δεκεμβρίου 2012), « ορισμένοι θα στοιχημάτιζαν το κεφάλι τους ότι τα χρήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση των παραγωγικών τομέων της οικονομίας. Κάποιοι άλλοι θα υποστηρίξουν το αντίθετο. Εδώ, τίποτε δεν είναι άσπρο ή μαύρο ».

Καθώς η διεθνής οικονομική βοήθεια στερεύει, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Τζιμ Γιονγκ Κιμ, έκανε την εξής έκκληση φεύγοντας από το νησί, στις 7 Νοεμβρίου του 2012 : « Δεν είναι η ενδεδειγμένη στιγμή να αναστείλουμε την παροχή βοήθειας στην Αϊτή ».

Στην επιτροπή που αποφασίζει για το πού θα διατεθούν τα χρήματα των δωρητών, κάθε κράτος υπερασπίζεται τα συμφέροντα των δικών του επιχειρήσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτουν διάφορα διασκορπισμένα μικροπρογράμματα, τα οποία δεν εντάσσονται σε κανένα συνολικό όραμα ανοικοδόμησης. Ελλείψει χρηματοδότησης, τα μισά από τα προγράμματα αυτά τελικά δεν εγκρίνονται.

Για την ώρα, η Αϊτή έχει μετατραπεί σε ένα νέο Ελντοράντο για τις ξένες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την έκφραση του πρεσβευτή των ΗΠΑ, Κένεθ Μέρτεν, η οποία έγινε γνωστή όταν αποκαλύφθηκε η αμερικανική διπλωματική αλληλογραφία από τα WikiLeaks, βρισκόμαστε μπροστά σε « έναν πυρετό του χρυσού ».

Οι Αμερικανοί κατηγορούνται ότι ευνοούν τις δικές τους εθνικές επιχειρήσεις, τη στιγμή που οι αϊτινές μένουν εκτός παιχνιδιού. Από τα 267 εκατομμύρια δολάρια της CIRH προέκυψαν 1.500 συμβόλαια για αμερικανικές επιχειρήσεις και μόλις 20 για τις τοπικές.

Πριν από την έγκρισή τους από την Παγκόσμια Τράπεζα, όλα τα προγράμματα οφείλουν να έχουν λάβει την προέγκριση της επιτροπής Κλίντον. Και το γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς που δημιουργήθηκε στους κόλπους της CIRH, συγκροτήθηκε μονάχα τον Μάρτιο του 2011, όταν τα δύο τρίτα των προγραμμάτων είχαν ήδη εγκριθεί. Χωρίς να ξεχνάμε βέβαια, ότι τα προγράμματα των οποίων ο προϋπολογισμός δεν υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο δολάρια, δεν είναι υποχρεωτικό να λάβουν εγκρίσεις.

Άνθρωποι του δικτάτορα στο περιβάλλον του « Sweet Micky »

Κάθε τόσο, ξεσπάνε σκάνδαλα : τεράστιοι μισθοί των στελεχών των επιχειρήσεων που αναλαμβάνουν τα έργα, ανέγερση σχολείων φαντασμάτων κ.λπ.. Όταν ήταν πρωθυπουργός, ο Μπελρίβ υπέγραψε σε μία και μόνο ημέρα 8 συμβόλαια με τρεις επιχειρήσεις που ανήκαν στον Αμερικανό γερουσιαστή Φελίξ Μπαουτίστα.

Ο πρώην πρόεδρος της Αϊτής, Ρενέ Πρεβάλ, ολοκλήρωσε τη θητεία του μέσα σε μια ατμόσφαιρα δηλητηριασμένη από τα σκάνδαλα : κατηγορήθηκε ότι καταχράστηκε αρκετά εκατομμύρια δολάρια από τα κονδύλια του Petrocaribe [1]

Συμφωνία με τη Βενεζουέλα, η οποία επιτρέπει στην Αϊτή να λαμβάνει πετρέλαιο σε ιδιαίτερα συμφέρουσες τιμές και η οποία συνδυάζεται με αναπτυξιακά προγράμματα.
[2] Βλέπε επίσης το ντοκιμαντέρ του Raoul Peck, Assistance mortelle (2013).
Πηγή: monde-diplomatique.gr
inprecor
Πηγή :