Οι ερωτευμένοι

Το φιλί μπροστά στο Δημαρχείο – Le Baiser de l’Hôtel de Ville 1950 © Robert Doisneau

της Θάλειας Παντελίδη

‘’Αφήστε έναν ερωτευμένο στις σκέψεις του για εικοσιτέσσερις ώρες και αυτό που θα βρείτε είναι το εξής: στις αλυκές του Ζάλτσµπουργκ στην Αυστρία ρίχνουν ένα κλαράκι που έχει χάσει τα φύλλα του απ’ το χειµώνα, στα εγκαταλελειµµένα βάθη µιας αλυκής. ∆ύο ή τρείς µήνες µετά το σέρνουν έξω καλυµµένο από µια επίστρωση λαµπερών κρυστάλλων. Τα πιο µικρά κλαράκια, αυτά που δεν είναι µεγαλύτερα από το ίχνος ενός µελισσοφάγου εµφανίζονται στολισµένα µε άπειρα διαµάντια, κινούµενα και σπινθηροβόλα. Το πρωταρχικό κλαράκι δεν είναι πλέον αναγνωρίσιµο.’’

Αυτά γράφει το 1822 ο Σταντάλ στο βιβλίο του “Περί έρωτος”, ένα απο τα πιό συναρπαστικά δοκίμια που έχουν γραφτεί ποτέ για το θέμα. Είναι η περίφημη έννοια της “κρυστάλλωσης”, όχι σαν γεωλογικό φαινόμενο, αλλά σαν ψυχική διαδικασία επαύξησης και ανάδειξης της επιθυμίας. Προβάλλουμε στο αντικείμενο του πόθου μας, μέσω της φαντασίας, όλες τις επιθυμητές ιδιότητες σε βαθμό υπερβολής. Η διαδικασία αυτή αρχίζει με το θαυμασμό και ακολουθείται απο την ελπίδα της ανταπόκρισης. Στη συνέχεια πυροδοτείται και τρέφεται απο τα εναλλασσόμενα παιχνίδια της απόστασης, της εγγύτητας, το φόβο της απώλειας, την απόλαυση της κατάκτησης, τη ζήλεια και την αμφιβολία.

Αυτές οι ψευδαισθήσεις τελειότητας που αρχίζουν με τη γέννηση του έρωτα, ανθίζουν, φθίνουν και τελικά μαραίνονται με το χρόνο, όταν εισβάλλει η πεζή πραγματικότητα.

Εχει γίνει λόγος για πολλά είδη έρωτα -από τον υπερβατικό έρωτα του μοναχών για το Χριστό, τον εξιδανικευμένο πλατωνικό έρωτα, το σαρκικό πάθος, ως τον έρωτα της ματαιοδοξίας, αυτόν που νοιώθει ένας άντρας όταν επιδεικνύει στον κόσμο μιά πολύ όμορφη γυναίκα.

Ομως υπάρχουν τρία καθολικά χαρακτηριστικά, όχι μόνο στον έρωτα αλλά σε κάθε αυθεντική αγάπη, όποιο κι αν είναι το αντικείμενό της:

Ένα πρώτο χαρακτηριστικό είναι η έξαρση, η ψυχική ανάταση, η μαγεία. Η αγάπη εξυψώνει, μαγεύει. To αντικείμενο του έρωτα περιβάλλεται απο ένα μυστηριώδες φωτοστέφανο που μόνο ο ερωτευμένος βλέπει και καταλαβαίνει. Στο βιβλίο του «Ο δήμιος του έρωτα», ο Ιρβιν Γιάλομ γράφει: «Δεν μ’ αρέσει να δουλεύω με ερωτευμένους. Ίσως γιατί τους ζηλεύω -κι εγώ ο ίδιος λαχταράω να μαγευτώ. Ίσως πάλι γιατί ο έρωτας και η ψυχοθεραπεία είναι μεταξύ τους ασύμβατα. Ο καλός θεραπευτής πολεμάει το σκοτάδι και ζητάει το φως, ενώ ο έρωτας συντηρείται από το μυστήριο και καταρρέει μόλις αρχίσεις να τον εξετάζεις σχολαστικά. Κι εγώ σιχαίνομαι να γίνομαι ο δήμιος του έρωτα».

Υπάρχει λοιπόν συγχώνευση, ένωση και κατά κάποιο τρόπο ένα είδος μυστικισμού σε κάθε αγάπη.

Το αντικείμενο του έρωτα έχει μιά ανεξήγητη και συχνά βασανιστική μοναδικότητα. Οπως λέει ο ποιητής «ένα μόνο πλάσμα σου λείπει, κι ο κόσμος είναι έρημος».

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η εσωτερίκευση. Η αγάπη είναι κάτι που το ζούμε στα τρίσβαθά μας, στις φαντασιώσεις μας, στα όνειρά μας. Στοιχειώνει τις νύχτες μας. Δεν μας εγκαταλείπει. Το αντικείμενο της αγάπης, είναι μοναδικό και μας κατοικεί όπως λέμε. Αυτή η πολύ όμορφη εικόνα υποδεικνύει καλά μέχρι ποιού σημείου μέσα στην αγάπη, ένας άλλος μας κατέχει. Δεν μπορούμε πια να απαλλαγούμε. «Είσαι το αιώνιο αντικείμενο της σκέψης μου. Εξαντλώ τη φαντασία μου με το να σκέφτομαι κάθε στιγμή τι κάνεις… Δεν έχω περάσει ούτε μια μέρα χωρίς να σ’αγαπώ,ούτε μιά νύχτα χωρίς να σε σφίγγω στην αγκαλιά μου. Δεν έχω πιεί ένα φλυτζάνι τσάι χωρίς να καταριέμαι τη δόξα και τη φιλοδοξία μου που με κρατούν μακριά σου». Αυτά γράφει από τα χιονισμένα πεδία της μάχης ο Ναπολέων στην Ιωσηφίνα. Τα ίδια συναισθήματα διακατέχουν τους κοινούς θνητούς και τους επιφανείς. Κι όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, κι αυτό συμβαίνει συχνά, οι εικόνες του αντικειμένου της αγάπης γίνονται βασανιστικές, εμμονικές, καταδικάζουν στην απελπισία. «Τη μέρα που θα μου γράψεις ‘σ’αγαπώ λιγότερο’ θα είναι η τελευταία της ζωής μου. Σημαίνει πως η αγάπη σου ήταν ρηχή και ποτέ δε μ’αγάπησες αληθινά», γράφει λίγο καιρό μετά, πάλι ο Ναπολέων, σε απάντηση των ψυχρών επιστολών που έλαβε. Είναι οι αρχετυπικές έννοιες -Δημιουργία και Καταστροφή, Έρωτας και Θάνατος. Βέβαια, συχνά το δράμα μπορεί να μην απέχει πάρα πολύ απο την αδιαφορία, λόγω της ευμετάβλητης και εφήμερης φύσης του συναισθήματος. Για την ιστορία, ο Βοναπάρτης χώρισε ο ίδιος τελικά την αγαπημένη του γιά να προχωρήσει σ’ ένα γάμο που διασφάλιζε τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας του.

Ένα τρίτο χαρακτηριστικό είναι αυτό της αυταπάρνησης. Κάθε αγάπη είναι αγάπη για κάποιον άλλον. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια πλευρά αυταπάρνησης της ιδιοκτησίας και θυσίας του εαυτού, ένα είδος υπερβατικότητας, στο οποίο η θρησκευτική παράδοση επιμένει ιδιαίτερα. Ομως μπορούμε επίσης να αντιστρέψουμε τα πράγματα και να πούμε ότι βιώνοντας τον έρωτα, την αγάπη,υπηρετούμε το εγώ. Αυτή η εμπειρία, ακριβώς επειδή μας επιτρέπει να βγούμε από τον εαυτό μας και να συναντήσουμε τον άλλο, μας κάνει πιο πλούσιους σε μέγιστο βαθμό και μας επιτρέπει να σπάσουμε ριζικά τη μοναξιά μας.

Πάντως απόλυτη αυταπάρνηση και ανιδιοτέλεια ίσως τελικά υπάρχει μόνο στην αγάπη των Αγίων ή στην αγάπη των γονιών για τα παιδιά τους.

Ο βαθμός της αυταπάρνησης και της ανιδιοτέλειας στον έρωτα κρίνεται από το προκλητικό, αλλά ακανθώδες και ακραίο ερώτημα που συζητιόταν στα λογοτεχνικά σαλόνια του δέκατου έβδομου αιώνα, ως ένα απο τα θέματα της βραδιάς: «Τι είναι οδυνηρότερο για το εγώ και από τι θα προτιμούσατε να χάσετε τον εραστή (ερωμένη σας), στο αποκορύφωμα του έρωτά σας, από προδοσία ή από θάνατο;». Τείνετε σε Μήδεια ή σε ύπαρξη αγγελικά πλασμένη; Η δύσκολη αυτή ερώτηση παραμένει ανοιχτή και δεν είναι η μόνη. Πολύ μελάνι χύθηκε και γιά άλλες πιό ευχάριστες έως και κωμικές:

– Ο γάμος είναι συμβατός με τον έρωτα;
– Τι σημαίνει πάθος;
– Μπορεί κανείς να είναι ερωτευμένος με δύο πρόσωπα συγχρόνως;
– Πως καταλαβαίνει κανείς ότι ερωτεύτηκε;
– Ποιό ρόλο παίζει η ομορφιά στη γέννηση του έρωτα;
– Υπάρχει κεραυνοβόλος έρωτας στα 80;

Οι απαντήσεις δικές σας…

Πηγή : http://www.aplotaria.gr/