10 Ιουν 2017

Η αναβίωση της απειλούμενης με εξαφάνιση τέχνης της πεζούλας

«Oταν αναστηλώνεις μία πεζούλα, σκάβεις στα χαλάσματα της παλιάς έως ότου βρεις τις πέτρες της γωνίας και αρχίζεις από εκεί. Χωρίς γερανό και χωρίς τσιμέντο», λέει η Μαργκερίτα Ερμίριο, ξεναγός στο χωριό Βερνάτσα. Υστερα από πολλά χρόνια στο εξωτερικό, η 32χρονη Ερμίριο αποφάσισε να επιστρέψει στη γενέτειρά της, τη Βερνάτσα. Το χωριό είναι μία από τις πέντε κοινότητες που αποτελούν τις Τσίνκουε Τέρε (Πέντε Γαίες), σκαρφαλωμένες επικίνδυνα σε απότομους γκρεμούς στα βορειοδυτικά παράλια της Ιταλίας. Μετά την επιστροφή της, η Ερμίριο αναδείχθηκε σε στυλοβάτη του αγώνα των κατοίκων με στόχο την αναβίωση της απειλούμενης με εξαφάνιση τέχνης της πεζούλας, μαθαίνοντας σε νέους ανθρώπους τις μεθόδους κατασκευής των τοιχίων αυτών.
Τα διαφορετικού μεγέθους αγροτεμάχια, οι πεζούλες και οι ξερολιθιές τους είναι αυτά που εμποδίζουν τα χωριά της περιοχής Τσίνκουε Τέρε να κατρακυλήσουν στον γκρεμό. Η καθημερινή –χρηματοδοτούμενη από την UNESCO– αποστολή της Ερμίριο δεν αφορά μόνον την αναστήλωση των στοιχείων αντιστήριξης, αλλά και η δημιουργία δεσμών μεταξύ της τοπικής νεολαίας και της γενέτειρας γης τους.
Η περιοχή Τσίνκουε Τέρε, βορειοδυτικά της Λα Σπέτζια, είναι διάσημη για την εντυπωσιακή της θέα και για τα καλαίσθητα χωριά της.

Οι πεζούλες, όμως, είναι αυτές που επέτρεψαν εδώ και αιώνες την καλλιέργεια της γης αυτής, όπου ακμάζουν τα αμπέλια και οι πορτοκαλεώνες. Οι αιωνόβιες λιθιές, κατασκευασμένες από ασβεστολιθικά πετρώματα, ικανά να απορροφούν υγρασία, είναι αναγκαίες για την επιβίωση της περιοχής.

Οι λιθιές απορροφούν έτσι νερό, επιτρέποντας στο υπόλοιπο να υπερχειλίσει, χωρίς να παρασύρει το χώμα, προλαμβάνοντας το φαινόμενο της αποσάθρωσης των εδαφών.
Εγκατάλειψη το ’60
Μετά τη δεκαετία του 1960, όμως, πολλοί αγρότες εγκατέλειψαν τα αγροκτήματα στις πλαγιές των βράχων, για να μετακινηθούν σε βιομηχανικές μεγαλουπόλεις του βιομηχανικού Βορρά. Η Λιγουρία, στην οποία ανήκουν διοικητικά οι Τσίνκουε Τέρε, έχει σχήμα ημισελήνου, ενώ η μορφολογία του εδάφους της κάνει τις πεζούλες αναγκαίες για την πρόληψη κατολισθήσεων. «Οι καταρρακτώδεις βροχές και οι πλημμύρες του 2011 γκρέμισαν πολλά τοιχία, προκαλώντας μεγάλες απώλειες καλλιεργήσιμου εδάφους», λέει η Ερμίριο.
Εκτοτε, η ξεναγός έπεισε τους ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων να αναλάβουν την ανοικοδόμηση των λιθιών, διδάσκοντας την ίδια ώρα στη νέα γενιά την αρχέγονη αυτή τέχνη. «Είναι πολύ σημαντικό να αφυπνίσουμε τις τοπικές συνειδήσεις σε κάθε επίπεδο. Για την ώρα, η προσπάθεια γίνεται από ευαισθητοποιημένους πολίτες. Σύντομα, ελπίζω να ιδρυθεί κρατική σχολή μαρμαροτεχνίας», λέει ο Μάουρο Βαρότο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και συνιδρυτής της Διεθνούς Συμμαχίας για τις Πεζούλες. Από τη μεριά της, η Ερμίριο αναγκάσθηκε να παλέψει για να αποκτήσει τη γνώση αυτή. Παρότι ο πατέρας της έμαθε να δουλεύει την πέτρα όταν ήταν μικρό παιδί, η τέχνη αυτή δεν μεταδίδεται στη νέα γενιά και κινδυνεύει σήμερα να χαθεί οριστικά.
Θεματοφύλακας
Στην περιοχή Τσίνκουε Τέρε, ο 82χρονος Ανσέλμο Κροβάρα αυτοανακηρύχθηκε θεματοφύλακας της τοπικής ιστορίας. Στη σοφίτα του, ο Κροβάρα διατηρεί αρχείο μνήμης, όπως το αποκαλεί. Η συλλογή αυτή αντικειμένων από την καθημερινότητα της Λιγουρίας περιλαμβάνει φορητά φανάρια, ραπτομηχανές του 19ου αιώνα και οικοδομικά εργαλεία της εποχής. «Διατηρώ τα αντικείμενα αυτά για να διαφυλάξω τη γνώση», λέει ο Κροβάρα όταν ερωτάται γιατί ξεκίνησε τη συλλογή.
Ο Κροβάρα γεννήθηκε σε σπίτι της κωμόπολης Μαναρόλα της περιοχής Τσίνκουε Τέρε και λέει ότι σχεδιάζει να αφήσει εκεί την τελευταία του πνοή. Εμαθε να κατασκευάζει πεζούλες όταν ήταν μικρό παιδί από τη μητέρα του, μία από τις ελάχιστες γυναίκες-κατόχους της σπάνιας τέχνης.
Οσο θυμάται, το καταπράσινο τοπίο με τα αμπέλια στις απότομες πλαγιές δεν άλλαξε καθόλου. Σε μία από τις φωτογραφίες του Κροβάρα από το 1942, τα αμπέλια κατεβαίνουν μέχρι τη θάλασσα και συγκρατούνται μόνο χάρη στις πεζούλες. «Οπως βλέπετε, η πέτρα είναι το μοναδικό μας μνημείο. Είναι η κληρονομιά μας», λέει ο 82χρονος ιστοριοδίφης.
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Πηγή : 

to synoro blog

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...