Δεν είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε. Είναι ο Bill Pexton

Δεν είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε. Είναι ο Bill Pexton

Του Πέτρου Αργυρίου (περισσότερα για το συγγραφέα και το έργο του στο προσωπικό του blog agriazwa.blogspot.com)

Το θυμάμαι σαν χθες που ήμουν μεθυσμένος. Βράδυ πρωτοχρονιάς στη Θεσσαλονίκη με πλησιάζει ένα «γ-καρντάσι» λιάρδα και με ζητά φωτιά.

Με το που ζεσταθήκανε οι σχέσεις μας την κρύα εκείνη νύχτα το παλληκαράκι πήρε το θάρρος να με ρωτήσει: «Τι ομάδα είσαι αδερφέ;»
Του λέω τι ομάδες και μαλακίες.
Στράβωσε. Με είδε αλλιώς. «Α δηλαδή σκουλήκι» με λέει.
Του λέω δεν ασχολούμαι με αυτά.
«Α καλά» με λέει. «Βάζελος είσαι»
Στεναχωρήθηκα που η έλλειψη οπαδικής ταυτότητας μου απαγόρευσε να συνεχίσω μια κουβέντα μαζί του για αστροφυσική πχ. και να πλουτίσω ως άνθρωπος.
Ούτε καν να πλακωθώ δεν μπορούσα μαζί του, να το παίξω χουλιγκάνι του αντι-οπαδισμού.
Οι δρόμοι μας χώρισαν.
Οι καλές αναμνήσεις μείναν.
Φυσικά αυτό του είδους η αναζήτηση ταυτότητας και η ετικετοποίηση του άλλου συνεχίζονται σε υψηλότερο επίπεδο.
Αν δεν είσαι καπιταλιστής είσαι κουμουνιστής, αν δεν είσαι πατριδοκάπηλος είσαι προδότης, αν είσαι πατριώτης είσαι φασίστας, αν δεν είσαι φασίστας είσαι αναρχικός, αν δεν είσαι αναρχικός είσαι νεοφιλελεύθερος κοκ.
Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι δε δίνουν δεκάρα για σένα, πραγματικά δεκάρα, θέλουν σώνει και καλά να σου βάλουν μια ταμπελίτσα. Είναι σαν τρελαμένοι γκρούπις που χουν γεμίσει το δωμάτιο τους με αφίσες της αγαπημένης της μπάντας ή σαν θρησκόληπτοι που χουν γεμίσει το δωμάτιο με εικονίσματα.
Αυτό κυρίες και κύριοι είναι το φαινόμενο του κοινωνικού τοτεμισμού. Οι άνθρωποι, φορώντας μια νοητή προβιά γίνονται κάτι άλλο από αυτό που είναι. Γίνονται πράσινοι, κόκκινοι, μπλε, κίτρινοι, ασπρόμαυροι, ότι θέλετε γίνονται. Αυτό που δεν αλλάζει σε σχέση με τα παλιά είδη τοτεμισμού είναι ότι οι άνθρωποι που φορούν την προβιά γίνονται σαν τα ζώα.
Αφορμή για αυτό το αποτυχημένο και σχετικά αδιάφορο άρθρο που διαβάζετε αποτέλεσε το άρθρο/απάντηση του κου Γ. Κολέμπα με τίτλο «Υπάρχει ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου» στο TVXS (Τouloumpes Vohmias Xwris Sunthritka).[1]
Ας αφήσουμε τον γελοίο τίτλο που μας παραπέμπει σε εργαστήρια βιοτεχνολογίας ή σε εργαστήρια πολιτικού ολοκληρωτισμού. Ας αφήσουμε επίσης τις αοριστολογίες που περιέχει το άρθρο. Ας αφήσουμε τα απωθημένα και τον ρεβανσισμό και την εσχατολογία που βρίσκεται πίσω από τις λέξεις.
Ας μπούμε στο ζουμί. Καπιταλισμός ή σοσιαλισμός (οικοσοσιαλισμός στο συγκεκριμένο άρθρο αλλά εμείς δε θα το περιορίσουμε τόσο).
Το τελικό δίλλημα. Για 1050603^η φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας καλούμαστε να επιλέξουμε την τελική απάντηση.
Και σκέφτομαι: Για μισό. Ας πάμε σε μια ακραία ιδεολογία που οι θεωρητικοί της πλουτοκρατίας εφεύραν ως προβιά. Ας πάμε στο νεοφιλελευθερισμό.   Ποια είναι η προβαλλόμενη ουτοπία του; Μα φυσικά ηλίθιε (σε εμένα τον ανεπίδεκτο μαθήσεως αναφέρομαι) η απολύτως ελεύθερη και αυτορυθμιζόμενη αγορά. Και το κράτος και το κάθε πολιτικό σύστημα θα το καταπιεί η μαύρη τρύπα της ιστορίας. Μα δεν είναι φανταστικό; Απόλυτη ελευθερία. Αυτορρύθμιση. Αυτοοργάνωση. Αναρχία.
Για να πάμε στον κομουνισμό: Καταστροφή των τάξεων (όχι τον ταξικών διαχωρισμών- των τάξεων), μια αταξική κοινωνία. Τι την χρειαζόμαστε την εξουσία τότε; Ρε χαζέ (σε εμένα αναφέρομαι πάντα) απόλυτη ελευθερία, ισότητα. Γιούπι.
Μα για κάτσε:  Αυτές οι ουτοπίες μοιάζουν κάπως μεταξύ τους. Είναι ότι τα άκρα συναντώνται; Είναι ότι τα ετερώνυμα έλκονται;
Μα τότε, γιατί για να φτάσουμε εκεί περνάμε κάθε φορά μέσα από ολοκληρωτικά συστήματα; Γιατί χαζέ μου, τα ανθρώπινα αυτά συστήματα δε θα μπορούσαν να επιβληθούν και να αντλήσουν εξουσία αν δεν αντλούσαν «Πίστη».
Δε θα υπήρχαν ομάδες αν δεν υπήρχαν οι πιστοί τους. Δε θα εφαρμόζονταν πολιτικές ιδεολογίες αν δεν υπάρχουν οι πιστοί τους. Δε θα υπήρχαν θρησκείες αν δεν υπήρχαν οι πιστοί τους. Δε θα υπήρχαν εξουσίες αν δεν υπήρχαν οι πιστοί τους και οι αντίπαλοί τους. Ο κόσμος θα καθόταν κάτω από μια μπανανιά και θα έξυνε ευτυχισμένος  τα αρχίδια του μέχρι να του πέσουν. Είναι η πίστη που κινεί τον κόσμο.
Και η πίστη μετακινεί και βουνά. Φυσικά. Γιατί πάντα υπάρχουν αυτοί που θα πιστέψουν και θα πάνε να σπρώξουν το βουνό. Και μπορεί κάποια μέρα να το ρίξουν. Στα κεφάλια των απίστων.
Με άλλα λόγια, πέρα από τον όποιο πολιτικό τους χαρακτήρα, τα πολιτικά συστήματα είναι πάντα και συστήματα πίστης.
Λοιπόν. Αυτά είναι τεχνάσματα, σοφιστείες της κακιάς ώρας. Λέγε ρε καπιταλισμός ή σοσιαλισμός;
Εεε. Μισό. Δε θεωρώ καν τον καπιταλισμό πολιτικό σύστημα. Ο καπιταλισμός είναι απολιτικός ή αντιπολιτικός. Ανεξάρτητα αν στο εποικοδόμημα του έχουν συμβάλει χιλιάδες «θεωρητικοί» του στη βάση του δεν έχει καμιά σχέση με πολιτικές θεωρίες και διακυβέρνηση και κοινωνικές δομές και υγεία και παιδεία και δεν ξέρω εγώ τι άλλο. Αυτό που τον απασχολεί είναι η συγκέντρωση πόρων και μέσων. Τόσο απλό. Δε δίνει δεκάρα για οτιδήποτε άλλο.
Και να σας πω και ένα μυστικό. Ο καπιταλισμός δεν υπάρχει. Είναι αέρας κοπανιστός. Μια προβιά. Το μόνο που υπάρχει είναι ένα τραστ, ένα δίκτυο συγκεκριμένων ανθρώπων και οικογενειών. Αυτό είναι όλο. Υπάρχουν αυτοί, το πολιτικό και ιδεολογικό ιερατείο τους και οι οργανισμοί και οι υπόλοιποι που είναι απλά πιστοί ή αντίπιστοι.
Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιος πρέπει να εξυψώσει μια ήδη φούσκα και να της δώσει υπόσταση πολιτικής θεωρίας ή συστήματος. Τίποτα από τα δύο δεν είναι. Ένα δίκτυο ανθρώπων είναι που πλουτίζουν από τη βλακεία μας και την δουλοφροσύνη μας , αυτό είναι όλο.
Λοιπόν, αφού όλοι μου υποδεικνύουν σε ποια ερωτήματα πρέπει εγώ, ο συμπολίτης μου και όλη η ανθρωπότητα να απαντήσει, αφού το ερωτηματολόγιο δεν το χω φτιάξει εγώ ούτε κανένας από εμάς αλλά παρά ταύτα οφείλουμε να απαντήσουμε σε αυτό λες και έχει φτιαχτεί για εμάς και τις ανάγκες μας εγώ θα απαντήσω στους εξεταστές μου μια ερώτηση.
Καπιταλισμός ή αστρολογία. Ρε τον αμόρφωτο θα πείτε που δεν έχει διαβάσει το ένα και το άλλο, που δεν κάνει ούτε μια ετεροαναφορά σε μεγάλους της σκέψης που διαμορφώσαν τα ιστορικά ρεύματα.
Ναι αλλά εμένα δε μου αρέσει το ρεύμα. Κάθε φορά που κάνει ρεύμα κλείνω το παράθυρο γιατί πονάν τα αρθριτικά της γιαγιάς μου.
Ναι γιατί όχι αστρολογία; Όπως και ο καπιταλισμός έτσι και η αστρολογία δεν έχει καμιά βάση.  Η κοσμοθέαση της είναι δε πολύ ευρύτερη από τον καπιταλισμό. Έχει διαχρονία και το εποικοδόμημα τους έχει εκθετικά περισσότερους θεωρητικούς από ότι ο «καπιταλισμός»
Μα αστρολογία ως πολιτικό σύστημα; Γιατί όχι; θα φτιάξουμε ένα κανονιστικό σύστημα με βάση τη θέση των πλανητών και των άστρων και όλα θα πάνε μια χαρά. Άλλωστε ήταν η αστρολογία που προέβλεψε και πήγε να συναντήσει την δημιουργία ενός καινούριου πολιτικού συστήματος της εποχής. Λέω τότε που οι τρεις μάγοι βρήκαν το Χριστό. Το αποτέλεσμα: Ένα μεικτό θρησκευτικό-πολιτικό σύστημα που βύθισε την ανθρωπότητα για χιλιετίες στον σκοταδισμό. Για να μην προσβληθούν οι εν Χρηστώ αδερφοί μου, να τονίσω  ότι αναφέρομαι στο πως εκμεταλλεύτηκαν την πίστη των ανθρώπων τα ιερατεία. Οι ιδέες του Χριστού ήταν μεγάλες και διαχρονικές και πανανθρώπινες.
Το ίδιο και κάποιες ιδέες του κομουνισμού: Είδαμε τι έγιναν και αυτές στα χέρια των ανθρώπων.
Όπως ίσως να καταλαβαίνετε, σημασία δεν έχουν μόνο οι ιδέες. Σημασία έχει και η ποιότητα των ανθρώπων που μετέχουν ενός συστήματος.   Για αυτό το λόγο βλέπουμε δημοκρατίες και δημοκρατίες. Σοσιαλισμούς και σοσιαλισμούς. Για αυτό και οι απολογητές της εκτροπής κάθε φορά που τα πράματα πηγαίνουν σκατά, λένε, ε συγγνώμη  δεν εννοούσαμε αυτή τη δημοκρατία αλλά την άλλη που έχουν ή είχαν εκεί, ή όχι εννοούσαμε τον υγιή καπιταλισμό, έ όχι αυτόν τον χριστιανισμό, τον άλλο τον καλό, ε ναι δεν εννοούσαμε αυτόν το σοσιαλισμό αλλά τον άλλο τον Σουηδικό ή τον λατινοαμερικάνικο.
Ευτυχώς που υπάρχουν και οι αμετονόητοι του συστήματος που παρά τις καταστροφικές συνέπειες των εφαρμογών του αυτοί δεν μασάνε. Οι φανατικοί. Όπως το ΚΚΕ και οι νεοφιλελεύθεροι που σου λεν, ναι ρε βλάχο αυτόν ακριβώς τον κομουνισμό ή αυτόν ακριβώς τον καπιταλισμό εννοούμε.
ΜΠΑΟΚ ρε.
Δυστυχώς τα συστήματα εξουσίας τραβούν παθολογικές προσωπικότητες και αυτοί γίνονται κάθε φορά η Νέμεσις της δικιάς μας αυταρέσκειας.
Συνεχίστε να πιστεύετε λοιπόν. Αυτό κυρίως απαιτείται από εσάς, να πιστεύετε όχι σε ιδέες αλλά σε οργανωμένα συστήματα ιδεών. Από τη στιγμή που πιστεύετε σε αυτά υπάρχουν όλοι εκείνοι που θα εκμεταλλευτούν την πίστη σας και θα σας πουλήσουν την υπόσχεση ενός καλύτερου κόσμου. Και θα την πιστέψετε και αυτή την υπόσχεση. Και θα γίνει ο κόσμος καλύτερος. Για αυτούς που εκμεταλλεύονται την πίστη σας. Γιατί για αυτούς θα έχετε κατασκευάσει έναν κόσμο. Όχι για εσάς. Ούτε για τους υπολοίπους από εμάς.
Για αυτούς. Για τις ελίτ. Για τους «καπιταλιστές». Τους «κουμουνιστές». Τους παπάδες. Τους στρατηγούς. Τους βασιλιάδες.
Αλληλεγγύη μετά σου πουλά η αριστερά. A Word Of Notice. Η αλληλεγγύη δεν ανήκει ούτε στον αριστερό ούτε στην αριστερά για να την πουλήσει ή να την επιβάλλει.
Η αλληλεγγύη είναι βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη των κοινωνιών. Η αριστερά έχει γίνει ο καπιταλιστής του ανθρωπισμού και των υψηλών αισθημάτων. Έχει αποκτήσει το μονοπώλιο τους.
Ας γυρίσουμε λοιπόν ανάμεσα στην τεχνητή επιλογή των τελευταίων αιώνων. Καπιταλισμός ή σοσιαλισμός. Την κουρτίνα 1 ή την κουρτίνα 2; Δύσκολή επιλογή. Γιατί άλλοι άνοιξαν τέτοιες κουρτίνες  και περάσαν συμπαθητικά και άλλοι ανοίξαν τις κουρτίνες και βρήκαν σκατά μέσα. Και τους υποχρεώσαν να τα φάνε.
Δεν έχει σημασία μόνο το τι γράφει η κουρτίνα απ’ έξω. Σημασία έχει και τι το έχει από πίσω.
Ας πάμε σε μια χώρα τώρα λοιπόν όπου τα άκρα συναντούνται πολύ συχνά. Την Ελλάδα:
Καπιταλισμός ή σοσιαλισμός. Χα. Ο άξεστος Έλληνας τα ήθελε και τα δύο. Και τα πήρε και τα δύο στη χειρότερη μορφή τους.

Ήταν η σοσιαλιστική δημοκρατική κυβέρνηση του Παπανδρέου που έδωσε  το σινιάλο στο νεοφιλελεύθερο επιτελείο της πυρηνικής πλουτοκρατίας για να μπουν στην Ελλάδα και να την κάνουν οικόπεδο και ήταν ο ακόμη πιο αριστερός Φώτης Κουβέλης που έφτιαξε ένα κόμμα βαστάζων να κρατούν τις ομπρέλες των υπαλλήλων των μεγάλων αφεντικών μην τυχόν και πάθουν ηλίαση από τον τόσο ελληνικό ήλιο.
Αυτό είναι ρε παιδιά. Αλληλεγγύη στα αδέρφια μας τους νεοφιλελεύ-Θεους.
Και κάθονται οι άλλοι και σου γράφουν καπιταλισμός ή σοσιαλισμός σαν να γράφουν εκθεσάρα 5^ης δημοτικού και οι αναγνώστες να τσιμπάν σαν να τους φαίνεται η έκθεση 5^ης δημοτικού εκλαϊκευμένη κβαντική φυσική.
Καπιτοσοσιαλισμός κύριε. Τρόικα έξω ,τροίκα και μέσα. Καπιτα-ληστές και σοσια-ληστες και τρικομματική. Και θα δούμε και ακόμη χειρότερα.
Το χειρότερο παράδειγμα καπιταλισμού το είδαμε στην Ελλάδα των τελευταίων ετών. Παράλληλα με το χειρότερο παράδειγμα σοσιαλισμού που είδαμε ποτέ.
Ελλάδα. Η χώρα του φωτός. Ο αναδευτήρας της μαλακίας.
Λοιπόν. Τώρα θα σας πούμε για τον καπιταλισμό. Την πραγματική ιστορία του: Την ιστορία του φανταστικού ελληνοαμερικανού Μπιλ Πέξτον, που γεννήθηκε ως Βασίλης Μαλαπέτσας.
Μικρός ξενιτεύτηκε. Πήγε στα Λονδίνα όπου διέπρεψε σαν λούστρος. Για βαφή μάζευε το φούμο από τα μούτρα του πατέρα του του ανθρακωρύχου. Παρατήρησε σύντομα ότι αν έβαζε τους πελάτες του να καθίσουν σε συγκεκριμένες στάσεις, είχε μεγαλύτερη πιθανότητα να πέσουν κέρματα από τις τσέπες τους. Σιγά σιγά μάζεψε μερικά φράγκα έβγαλε το εισιτήριο του για την Γη των ευκαιριών και του ατελείωτου πλιάτσικου, τις Αμερικές.
Στο πλοίο πουλούσε ανύπαρκτα οικόπεδα στους φιλόδοξους εποίκους.
Με τις ευκαιρίες για γη που προσφέρονταν τσάμπα τότε, πήρε πολλά στρέμματα, μη καλλιεργήσιμα που πριν από μερικούς μόλις μήνες ανήκαν σε μια φυλή ινδιάνων που δολοφονήθηκε. Επειδή τότε τα πράγματα ήταν κάπως ανοργάνωτα στις Αμερικές φρόντισε τα χωράφια του να είναι μέσα στις διαδρομές των γελαδάρηδων. Είχε στο μυαλό του να τους ζητήσει φράγκα για να τους αφήσει να περνάνε από μέσα. Οι γελαδάρηδες τον γράψαν κανονικά και περάσαν από πάνω του.
Με τα λιγοστά λεφτά που είχε από την αρπαχτή στο πλοίο πλήρωσε ένα παιδί από την γειτονική πόλη να πει μια ιστορία για το πόσο καλοί ήταν οι αγελαδάρηδες και πως τον άφησαν να χαιδέψει τα άλογα τους και τα γελάδια τους και του κάναν μετά και κάτι άλλα που δεν του άρεσαν και τόσο.
Την επόμενη φορά που ήρθαν οι γελαδάρηδες είχαν ένα ολόκληρο χωριό απέναντι τους και φύγαν κακήν κακώς.
Χρόνια αργότερα, ιστορικός στο πανεπιστήμιο που ίδρυσε ο ίδιος ο Πέξτον θα περιέγραφε το περιστατικό ως την πρώτη κοινωνική επανάσταση στο Φαρ Ουέστ.
Ο κοινωνικός αγωνιστής Πέξτον λοιπόν μετά την κοινωνική επανάσταση ζητούσε από τους γελαδάρηδες περισσότερα φράγκα όχι μόνο για να περάσουν από τα χωράφια του αλλά και για να φτιάξει τις σχέσεις των γελαδάρηδων με την πόλη.
Εκτός από φράγκα τους ζήτησε και έναν αποδιοπομπαίο τράγο για να τον παραδώσει στην πόλη με τη κατηγορία του βιασμού. Οι γελαδάρηδες του έδωσαν ένα βλογιοκομμένο ορφανό που ‘χαν μαζί τους για τις αγγαρείες. Καλύτερα αυτός παρά εμείς σκέφτηκαν.
Ο Πέξτον ήταν αυτός που πούλησε το σκοινί με το οποίο οι κάτοικο της πόλης κρέμασαν το αθώο ορφανό.
Με τα λεφτά των γελαδάρηδων πήρε και άλλα στρέμματα και έκανε τη ζωή τους πιο δύσκολη ζητώντας τους και άλλα λεφτά για να περνάν από τα χωράφια του. Για να τους αποζημιώσει μεσολάβησε με το αζημίωτο φυσικά για να πουλάει τα γαλακτοκομικά τους στην πόλη σε πιο ακριβές τιμές.
Μετά ήρθε το εθνικό κτηματολόγιο που απαγόρευε στους γελαδάρηδες να περνάν από τα κτήματα του Πέξτον. Ο Πέξτον αγόρασε και τους γελαδάρηδες με τα λεφτά που είχε συγκεντρώσει από αυτούς.
Τώρα είχε το πρώτο μονοπώλιο του και ανέβασε και άλλο τις τιμές του.
Έτσι έφτιαξε την πρώτη του τράπεζα που έδινε λεφτά στους κατοίκους της πόλης για να αγοράζουν τα προϊόντα του Πέξτον με τον όρο ότι οτιδήποτε μαγαζί άνοιγαν θα άνηκε κατά 30% στον Πέξτον. Μετά βάρεσε την πρώτη του κρίση. Τα  γελάδια δε δίναν γάλα και καλά και η τράπεζα δεν έδινε χρήματα. Οι κάτοικοι της πόλης πουλήσαν τα πάντα στο Πέξτον για να έχουν το γάλα του παιδιού τους. Και οι Πέξτον τους επέτρεψε να δουλεύουν στις δουλειές τους  ως υπάλληλοι του πλέον.
Τι ευεργέτης!!! Η πόλη προς τιμή του ονομάστηκε Πεξτονβιλ. Μετά μεγάλωσε και άλλο και ονομάστηκε Πέξτοντάουν και μετά Πέξτον Σίτι. Αλλά το Πέξτον Σίτι δεν τον χωρούσε. Σε συνεργασία με άλλους Πέξτον άλλων πόλεων έπρεπε λοιπόν να ρίξει τα όποια εμπόδια, κάτι νόμους και κάτι δασμούς και κάτι άλλο τέτοια. Κάναν λοιπόν το ίδιο κόλπο που είχε κάνει ο καθένας στον τόπο του αλλά σε μεγάλη κλίμακα. Και το αστείο ήταν ότι σε όσο μεγαλύτερη κλίμακα το κάναν τόσο πιο εύκολο φαινόταν.
Ονομάσαν τη διαδικασία Πεξτονοποίηση (πως λέμε παγκοσμιοποίηση) και οι τράπεζες τους φυτρώσαν σαν μανιτάρια σε όλη τη γη.
Μετά πετάξαν κάτι κρίσεις.
Κάποια στιγμή άρχισαν να τους παίρνουν πρέφα. Και κάπου εκεί οι Πέξτονες άρχισαν να φωνάζουν τους σπουδαγμένους που είχαν στα πανεπιστήμια που οι ίδιοι είχαν ιδρύσει έτσι για το γαμώτο, καθώς οι Πέξτονες πρώτης γενιάς ήταν βαθειά αμόρφωτοι και απόλυτα πρακτικοί άνθρωποι. Εμπειριστές. Τι να την κάνεις τη μόρφωση όλου του κόσμου αφού έχεις όλο τον κόσμο ήδη δικό σου. Να που όμως κάτι τέτοιες στιγμές που οι λόγιες σουπιές σου ‘ταν χρήσιμες.
Τι να κάνουμε, ρώτησε ο Πέξτον. Μας παίρνουν χαμπάρι.
Ο σοφός της προηγούμενης περιόδου που δίδασκε τους κατοίκους πως το να σε κλέβουν ήταν τεράστια ευκαιρία γιατί δημιουργούσε τέτοια δυναμικής ροή χρημάτων που θα πέφταν και σε σένα τα μιλιούνια ουρανοκατέβατα αρκεί να συμμετέχεις σε αυτή ενεργά, δηλαδή να δουλεύεις (για τον Πέξτον να δουλεύεις αλλά αυτό δεν τα λέγανε), λέει στον Πέξτον: Θα τους πούμε ότι η κρίση είναι η αυτορρύθμιση του καπιταλισμού που έτσι διορθώνει τις ανισορροπίες του και μια ευκαιρία αναδιάρθρωσης. Άντε γαμήσου, του πέταξε ενοχλημένος ο Πέξτον. Εγώ είμαι ο καπιταλισμός. Με λες και ανισόρροπο.
Φώναξε άλλον πιο εναλλακτικό ακαδημαϊκό. Κοίτα Μπιλ του λέει. Σοσιαλισμός λέγεται. Να τους πετάξουμε λίγο να ηρεμήσουν. Και τι είναι αυτό, ρώτησε συνοφρυομένος ο Πέξτον. Ε να, ανακατανομή πλούτου.  Τι λες ρε μαλάκα του πέταξε ο Πεξτον. Με τα δικά μου τα λεφτά θα κάνεις εσύ πολιτική;
Τους έδιωξε όλους. Κάθησε και το σκέφτηκε. Μμμμ. Σοσιαλισμός: του άρεσε. Το είχε δει σε φυλακές. Τους πετάς 4 καινούρια βρακιά και μετά τα αλλάζεις από τον ένα στον άλλο και αυτοί νομίζουν ότι έχουν κάθε δύο μέρες καινούριο βρακί.
Δεν είναι κακό. Αλλά κάποια στιγμή θα το παίρναν και αυτό χαμπάρι.
Τότε φώναξε τον τρίτο καλύτερο τον προφέσορα. Αυτός ήταν κοφτερό μυαλό και του μοιαζε λίγο για αυτό και δεν ήθελε να του είναι πολυυποχρεωμένος γιατί αυτός πάντα ζητούσε βαριά ανταλλάγματα. Λοιπόν, τον ρωτάει ο Πέξτον. Σοσιαλισμός ή καπιταλισμός;
Η απάντηση του την έδωσε στα νεύρα: «Τίποτε από τα δύο, και τα δύο μαζί, πότε το ένα πότε το άλλο. Πότε το ένα και μετά το άλλο. Και που και που και καμιά εκτροπή και από τα δύο»
Ο Πέξτον το σκέφτηκε. Ο προφέσορας είχε δίκιο. Όποτε μπούχτιζαν από τον καπιταλισμό θα τους πετούσε λίγο σοσιαλισμό να στανιάρουν. Δε θα είχαν ούτε καπιταλισμό, ούτε σοσιαλισμό ποτέ. Θα είχαν πάντα μόνο Μπιλ Πέξτον. Και δε θα το καταλάβαιναν ποτέ.
Όπου απετύχαινε ο σοσιαλισμός θα αποτύχαινε ο καπιταλισμός. Και όπου αποτύχαινε ο καπιταλισμός, θα αποτύχαινε ο Σοσιαλισμός. Και όπου αποτύχαιναν τα πάντα θα πετύχαινε πάντα ο Μπιλ Πέξτον.
Μπορούσε να το δει στην οθόνη του μυαλού του. Όπου απετύχαινε ο σοσιαλισμός θα βγαίναν τα καπιταλιστοπρόβατα και θα λέγαν ο σοσιαλισμός πέθανε ζήτω ο καπιταλισμός..
Και όποτε αποτύχαινε ο καπιταλισμός θα βγαίναν τα σοσιαλιστοπρόβατα και θα λέγαν τα αντίθετα.
Οι πολιτικοί και ιδεολογικοί τοτεμιστές ήταν πάντα εξαιρετικά χρήσιμοι ηλίθιοι. Τόσο πιο χρήσιμοι όσο πιο διαβασμένοι ήταν.
Οι λίγοι που θα τολμούσαν να πουν πως δεν είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε αλλά το παιχνίδι του Πέξτον θα ήταν οι γραφικοί του χωριού.
Αφού λοιπόν ηττήθηκε ο καπιταλισμός μετά την ήττα του σοσιαλισμού όλοι ζήσαν καλά στον Πέξτον Πλάνετ.
Γιατί λοιπόν κάθισα και έγραψα όλη αυτή τη βλακεία; Γιατί οι άνθρωποι γράφουν παραβολές;

Μπορούμε να νομίζουμε ότι μπορούμε να κάνουμε αμέριμνοι τον δικό μας κόσμο, αλλά όσο υπάρχουν Πεξτον σε αυτόν τον πλανήτη πάντα κάτι θα στέλνουν για να μας παίρνουν το βιός μας. Στρατούς, τράπεζες, κάτι, πάντα κάτι θα στέλνουνε.

Τη μάχη πρέπει να την κερδίσουμε στο Πέξτονβιλ. Να πάρουμε από τους τοπικούς Πέξτον αυτά που μας πήραν. Δικά μας είναι. Οι κόποι και οι ιδρώτες γενεών ολόκληρων. Δεν είναι ο καπιταλισμός. Δεν είναι το σύστημα. Είναι η σπείρα των μεγάλων οικογενειών. Αντί να μιλάμε για βλακείες, να δούμε σε ποιο σημείο μπορούμε να χτυπήσουμε τη σπείρα, ποιος είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας μας. Αντί για μπουρδολογία, στρατηγική.
Δυστυχώς τους Πέξτον πρέπει να τους σκοτώνεις (συμβολικά το εννοώ, ως κοινωνία) μικρούς. Αν τους αφήσεις να μεγαλώσουν, αυτοί θα σκοτώσουν τα μικρά σου.
Τώρα είναι πιο δύσκολα. Οι Πέξτον έχουν και ιδιωτικούς στρατούς και κυβερνήσεις και τα σώματα ασφαλείας τους και τα πάντα όλα. Η μάχη είναι άνιση. Είμαστε πολλοί, είμαστε 7 δις αλλά είμαστε πολυδιασπασμένοι. Μας καθαρίζουν έναν τη φορά…

Ναι Αργυρίου, Πέξτον κι άλλο θα μου πείτε. Ακριβώς. Πολλοί είχανε και δυστυχώς ακόμη έχουνε την ψευδαίσθηση ότι η Δημοκρατία είναι η μαμή τους ή η κουβερνάντα τους, φανατικοί μαμάκηδες. Η Δημοκρατία δεν είναι η μάνα μας. Είναι το παιδί μας. Αυτό φυσικά αν κόψουμε τους ιδεολογικούς αυνανισμούς και γίνουμε πραγματικά γόνιμοι.

Πηγή : http://torafeio.wordpress.com

Διαβάστε Περισσότερα

Σύγχρονοι θεατές, αρχαία αινίγματα και ο ρόλος του χορού

Πώς γίνεται σήμερα αντιληπτή η τραγωδία; Ποιοι είναι αυτοί που με μια φωνή υποδεικνύουν στους ήρωες τι θα πράξουν;
Βασίλης Καραποστόλης*
Οι κερκίδες των αρχαίων θεάτρων γεμίζουν και πάλι με πλήθη. Οι θεατές προσέρχονται, τακτοποιούνται στις θέσεις τους, παρακολουθούν την παράσταση και επισφραγίζουν το τέλος της με ένα χειροκρότημα, που πιο πολύ και από το να ανταμείβει τους ηθοποιούς, σκεπάζει τις πολλές απορίες που γεννήθηκαν στο κοινό.
Είναι, πράγματι, αδύνατον να μην απορήσει ο σύγχρονος θεατής για τον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες στην αττική τραγωδία βιώνουν τα πάθη τους. Τα βιώνουν φωναχτά! Τους βλέπουμε να ανακοινώνουν αυτά που εμείς θα θεωρούσαμε μύχιες υποθέσεις μας, σε μια περίεργη ομάδα συμπολιτών τους που τους περιτριγυρίζει, τους ακούει, τους θέτει ερωτήματα και τους δίνει τη γνώμη της. Είναι ο χορός, αυτό που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο δυσκολεύεται να καταλάβει σήμερα ο θεατής. Γιατί να παρουσιάζονται οπωσδήποτε αυτοί οι μεσολαβητές; Γιατί να ανακόπτουν κάθε τόσο τη δράση;
Αν ήταν ειλικρινείς, οι περισσότεροι από τους θεατές θα ομολογούσαν ότι το νόημα που έχουν οι παρεμβολές του χορού τους ξεφεύγει. Το πολύ πολύ να δεχθούν τον παρηγορητικό του ρόλο. Κατανοητό να δέχεται ο ήρωας εκδηλώσεις συμπαθείας ή οίκτου από κάποιους που δεν βρίσκονται στην ίδια μ’ εκείνον οδυνηρή κατάσταση. Αυτό το καταλαβαίνει ο θεατής. Του το έχει μάθει, άλλωστε, η εποχή του πως οι άλλοι είναι αρκετά χρήσιμοι, όταν μπορούν να του πουν δυο λόγια συμπονετικά, για να μη νιώσει πως είναι ολότελα μόνος. Αλλά πέρα απ’ τα λόγια συμπαράστασης υπάρχουν και οι παραινέσεις. Ο χορός συμβουλεύει τον ήρωα, του υπενθυμίζει πράγματα που μες στα πάθη του τα ξεχνά. Και είναι τότε που στις κερκίδες αρχίζουν να πλανώνται ερωτήματα.

Οι «ειδικοί»

Ποιοι είναι αυτοί, που όλοι μαζί, με μια φωνή, υποδεικνύουν στους ήρωες το τι θα πράξουν; Δεν είναι ένας ή δύο κοντινοί φίλοι, δεν είναι ούτε και κάποιοι ειδικοί στη χορήγηση συνταγών ευτυχίας, σαν κι αυτούς που στις μέρες μας πληρώνονται για να δείχνουν στους πελάτες τους πώς να παίρνουν μια απόφαση, πώς να στεριώνουν ένα γάμο, ή πώς να βρίσκουν τη σιγουριά που τους λείπει. Οι ειδικοί υπόσχονται στους πελάτες τους ότι θα τους μάθουν να ζουν και οι πελάτες όταν πάνε στο θέατρο λειτουργούν κι εκεί σαν πελάτες: περιμένουν να δουν στη σκηνή τη ζωή σαν ψυχόδραμα με θεραπευτική κατάληξη.
Πλην όμως, το έργο τούς διαψεύδει· αυτό που βλέπουν δεν μοιάζει καθόλου με το δράμα ενός προσώπου ή ενός χαρακτήρα. Βασανίζεται, βέβαια, ο ήρωας από εσωτερικές αμφιβολίες, δεν σπαράσσεται όμως έως το τέλος, δεν καταποντίζεται σε βάθη ανοιγμένα στη συνείδησή του. Αν ήταν ο Άμλετ, ο Οθέλλος ή η Έντα Γκάμπλερ, θα πάλευε με αλληλοσυγκρουόμενες επιθυμίες και φόβους κι ένα μέρος της έντασης και της σαγήνης που ασκούν τέτοια έργα οφείλεται ακριβώς στο ότι οι κρυφές αυτές τρικυμίες δεν βγαίνουν στο φως παρά μόνο βίαια και αθέλητα. Πόση διαφορά με τους αρχαίους ήρωες, με τους αρχαίους Ελληνες! Αυτοί δεν διστάζουν καθόλου να απευθυνθούν στους ομοίους τους. Ανακοινώνουν τον πόνο τους που χωρίς δημόσιους μάρτυρες θα ήταν όχι μόνο πιο οξύς αλλά και άγονος.
Όταν η Ηλέκτρα, η Αντιγόνη ή ο Οιδίπους συνδιαλέγονται με τον χορό, δεν καταφαίνεται, όπως νόμισαν μερικοί Δυτικοί μελετητές, η αδυναμία τους να μείνουν μόνοι με τη δυστυχία τους, καταφαίνεται, αντίθετα, η δύναμή τους να εμπιστεύονται εκείνους με τους οποίους ενώνονται κάτω από την ίδια μοίρα. Κοινότητα των θνητών, κοινότητα των ομοιοπαθών. Από εδώ ξεπροβάλλει ο χορός. Είναι ο εκπρόσωπος της κοινότητας, επιφορτισμένος να βγάλει αποστάγματα από την πείρα του καθενός κι αυτή την πείρα να την προσφέρει σε όποιον πληγώνεται ατομικά.

«Κοινή γνώμη»

Ο νεώτερος δυτικός πολιτισμός απομακρύνθηκε απ’ αυτή την αντίληψη τόσο πολύ ώστε σήμερα να μην μπορεί να βάλει στη θέση της κοινής πείρας ή της κοινής αίσθησης τίποτα – εκτός από την κενολογία της «κοινής γνώμης». Αφού ύμνησε αρχικά το άτομο, στη συνέχεια το εγκατέλειψε στην τύχη του. Το έκανε ανίκανο να διακρίνει κάτι που να διασυνδέει τα παθήματα και τις χαρές ενός ανθρώπου με τα παθήματα και τις χαρές ενός άλλου. Όσα συνέβαιναν έξω από την ιδιωτική σφαίρα έπαιρναν την όψη απειλητικά ασυναρμολόγητων φαινομένων. Έτσι, οι άνθρωποι αποσύρθηκαν προς τα μέσα· αμύνθηκαν με την ενδοστρέφεια, μετέτρεψαν τα πάντα σε «ψυχολογία». Όσο για το δυτικό θέατρο η εξέλιξη ήταν ανάλογη: βασιλιάς στη σκηνή ανεδείχθη ο μονόλογος με τον οποίο τα πρόσωπα αυτοαναλύονται και αυτοδιαιρούνται σε κομμάτια από τα οποία ουδέποτε όμως προκύπτει σύνθεση.
Έπειτα απ’ όλα αυτά πώς να καταλάβει ο θεατής τις νουθεσίες και τα γνωμικά του αρχαίου χορού; Αυτοί οι γέροντες ή οι γυναίκες, οι τόσο καλά συντονισμένοι μεταξύ τους, μιλούν επιγραμματικά για τον «κόσμο». Ο θεατής, όμως, θα προτιμούσε να μιλούν για τη «δική του περίπτωση». Δεν συμβαίνει αυτό, κι εκείνος ξαναγυρίζει απογοητευμένος στο σπίτι του. Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτόν; Ας του ευχηθούμε τουλάχιστον, την επόμενη φορά που θα πάει σε παράσταση να πάρει μαζί του λιγότερο «εαυτό».

*Ο Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΠΗΓΗ: LoMak’s Blog
 

Διαβάστε Περισσότερα

Χωρίς αναγκαία περίθαλψη ένας στους δύο Έλληνες

Ξεπερνούν τα τρία εκατομμύρια οι ανασφάλιστοι πολίτες της χώρας, ενώ χιλιάδες δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα νοσηλείας. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΕ, το 47% των πολιτών δηλώνουν ότι δεν λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη. 

 

Όπως γράφει η εφημερίδα Τα Νέα, εκτός από την έλλειψη ασφάλισης σημαντικό εμπόδιο για πολλούς είναι η δραστική αύξηση στη συμμετοχή των πολιτών στη φαρμακευτική δαπάνη, τα πολλαπλά μέτρα «εξυγίανσης» στη φαρμακευτική δαπάνη οδήγησαν στην αύξηση της συμμετοχής για αγορά φαρμάκων από το 12% στο 29%.

 

Γιατροί σε έρευνα της IPSOS, δήλωσαν ότι το 17% των ασθενών τους που ακολουθούσαν χρόνια αγωγή έμεινε ανασφάλιστο κατά το προηγούμενο έτος. Αποτέλεσμα ήταν οι περίπου τέσσερις στους 10 από αυτούς να διακόψουν την αγωγή λόγω οικονομικής στενότητας.

 

Το ποσοστό των νοικοκυριών που αντιμετωπίζει «καταστροφικές δαπάνες» εξαιτίας του κόστους της φαρμακευτικής περίθαλψης εκτιμάται σε 4,5% επί του συνόλου το 2013, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2010 δεν υπερέβαινε το 1,6%. Ως καταστροφική δαπάνη για την υγεία ορίζεται η δαπάνη που ξεπερνά το 20% του εισοδήματος του νοικοκυριού.

 

Έρευνες έχουν δείξει πως η ανεργία συνδέεται με την αύξηση της θνησιμότητας κατά 20% έως 25%.

 

Μεγάλο πλήγμα σύμφωνα με την εφημερίδα έχουν δεχθεί και οι νέοι, το 31% των νέων στην ΕΕ αναφέρει ως βασικό λόγο αδυναμίας πρόσβασης σε παροχές υγείας το υψηλό κόστος των υπηρεσιών αυτών. Η Ελλάδα διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό της τάξης του 64% νέων που δηλώνει την αιτία αυτή ως τη βασικότερη για την έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης.

Πηγή : http://cyclades24.gr

Διαβάστε Περισσότερα

Δίκτυο Μεσόγειος sos υδάτινες γέφυρες: Μια νέα σημαντική προσπάθεια ξεκινά!

Παρά το γεγονός ότι η αναγκαιότητα για ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων αποτελεί πλέον κοινό τόπο, στη χώρα μας σημειώνεται αναλογικά μεγαλύτερη κατανάλωση νερού σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. To γεγονός αυτό συνδέεται άρρηκτα με μια σειρά παραγόντων όπως είναι οι συνήθειες, η περιβαλλοντική μας συνείδηση, οι υποδομές στα κτίρια και στην πόλη, το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο κ.ά. Ο συνδυασμός των πιο πάνω παραγόντων αναδεικνύει την ανάγκη συστηματικής και ουσιαστικής ενημέρωσης, επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών και των αρμόδιων φορέων στα θέματα της υδατικής διαχείρισης, που βαθμιαία θα τους καταστήσουν ενεργούς και συμμέτοχους στη λήψη αποφάσεων συλλογικού ενδιαφέροντος για το νερό, όπως άλλωστε επιτάσσει και η σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο 2000/60.
Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης (Ε.Δ.Ε.Υ.Α.) ξεκινούν μια προσπάθεια εστιασμένη στην προώθηση μιας νέας, συμμετοχικής κουλτούρας για το αστικό και ημιαστικό νερό, το πρόγραμμα ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ: Ενώνουμε τη φωνή μας για το νερό! Η υλοποίηση του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί στους Δήμους Αγρινίου, Αλεξανδρούπολης, Ιωαννίνων, Καλαμάτας, Κοζάνης, Λαμίας, Λάρισας, Ρεθύμνου, Σερρών και Σύρου και χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του Προγράμματος «Είμαστε όλοι Πολίτες», το οποίο είναι μέρος του συνολικού Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου) για την Ελλάδα. Διαχειριστής Επιχορήγησης του Προγράμματος είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη.
Η επίτευξη των στόχων του προγράμματος επιδιώκεται μέσα από ολοκληρωμένες παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε σχολεία, πανεπιστήμια και εκπαιδευτικούς, εργαστήρια ανάπτυξης συμμετοχικών διαδικασιών με φορείς και πολίτες, δια-δραστικές εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης, καθώς και επιμορφωτικά σεμινάρια του στελεχιακού προσωπικού των επιχειρήσεων ύδρευσης/αποχέτευσης σε θέματα επικοινωνίας, εκπαίδευσης και διαβούλευσης με τους πολίτες.
Κρίσιμη παράμετρος του προγράμματος ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ είναι η δικτύωση φορέων και πολιτών, που θα δημιουργήσει «Γέφυρες» επικοινωνίας μεταξύ των τοπικών φορέων διαχείρισης νερού και της Κοινωνίας των Πολιτών, μεταξύ των ίδιων των επιχειρήσεων ύδρευσης/αποχέτευσης καθώς και μεταξύ λοιπών τοπικών φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση του αστικού νερού.
Η προώθηση μιας νέας αντίληψης για τη διαχείριση του αστικού και ημιαστικού νερού, μιας νέας πολιτικής και κουλτούρας, με μεθοδολογίες και εργαλεία, που να στοχεύουν στην αναβάθμιση του ρόλου, την τήρηση υπεύθυνης στάσης και την ενεργή εμπλοκή τοπικών φορέων και ενημερωμένων πολιτών - χρηστών, είναι βασική φιλοσοφία του προγράμματος. Αποτελεί μια συντονισμένη προσπάθεια ουσιαστικής διαβούλευσης με τους πολίτες και τους φορείς, στη λογική που θέτει η Οδηγία Πλαίσιο. Διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε κατά μείζονα λόγο με ελλειμματικό και αποσπασματικό τρόπο στη διάρκεια της κατάρτισης των Σχεδίων Διαχείρισης των υδατικών διαμερισμάτων της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, φορείς και πολίτες καλούνται να συμμετάσχουν ενεργά στις δράσεις ενημέρωσης, εκπαίδευσης και διαβούλευσης, με στόχο την ιεράρχηση και ανάδειξη των βασικότερων ζητημάτων νερού στην πόλη τους, την καταγραφή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περιοχής και τον προσδιορισμό των απαιτούμενων μέτρων και πολιτικών που πρέπει να εφαρμοστούν προκειμένου να επιτευχθεί η βιώσιμη διαχείριση του αστικού νερού.
Το πρόγραμμα θα έχει διάρκεια μέχρι τον Ιανουάριο του 2016. Για τη βέλτιστη υλοποίηση της διαβούλευσης και των συμμετοχικών διαδικασιών έχει ήδη καταρτιστεί ειδικό Ερωτηματολόγιο προς τους πολίτες με στόχο την καταγραφή των βασικών ζητημάτων και των δυνατοτήτων διαχείρισης του αστικούνερού στην περιοχή τους.
Πηγή : http://cyclades24.gr/

Διαβάστε Περισσότερα

Stratfor: Η πτώση του πετρελαίου και το νέο γεωπολιτικό σκηνικό

Της Άννας Φαλτάιτς

Η βουτιά στις τιμές του πετρελαίου προς τα 80 δολάρια το βαρέλι δημιουργεί νέα γεωπολιτικά δεδομένα. Οι στόχοι παραγωγής του OPEC, ο προβληματισμός Ρωσίας και Βενεζουέλας. Ποιος είναι ο ρόλος της Μέσης Ανατολής. Πώς επηρεάζεται η Ευρώπη.
Η περιορισμένη ζήτηση, η υπερπροσφορά, αλλά και το γεγονός ότι πολλές μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μέσης Ανατολής δεν είναι διατεθειμένες να μειώσουν την παραγωγή τους στέλνουν την τιμή του πετρελαίου κοντά στα 80 δολάρια το βαρέλι, τιμή που είχε να δει η αγορά τουλάχιστον από το 2012.
Αν οι τιμές του πετρελαίου συνεχίσουν να κινούνται χαμηλότερα των 90 δολαρίων το βαρέλι, πολλές πετρελαιοεξαγωγικές χώρες θα αρχίσουν να νιώθουν την πίεση, καθώς βασίζουν τους προϋπολογισμούς τους σε προηγούμενες εκτιμήσεις για τις τιμές.
Η αγορά πετρελαίου είναι κορεσμένη. Μέχρι τον Ιούνιο, η Λιβύη παρήγε ημερησίως γύρω στα 200.000 βαρέλια, όμως από τα μέσα Ιουνίου η χώρα παράγει περίπου 700.000 βαρέλια ημερησίως. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν την επέκταση της παραγωγής πετρελαίου, ενώ σε αύξηση παραγωγής έχει προχωρήσει και το Ιράκ. Η Ρωσία, η Ανγκόλα και η Νιγηρία επίσης αύξησαν την παραγωγή τους. Αν και οι περισσότερες από τις αυξήσεις αυτές μπορούν να θεωρηθούν έκτακτες, η Βόρειος Αμερική δεν αποκλείεται να προσθέσει άλλο 1-1,5 εκατ. βαρέλια στην παραγωγή της μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Όμως, παρά τις αξιοσημείωτες αυτές αυξήσεις, η μειωμένη ζήτηση από Ευρωπαίους και Ασιάτες καταναλωτές (ιδιαίτερα Κινέζους) αποτέλεσε έναν εξίσου σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση των τιμών του πετρελαίου. Αν και η ζήτηση της Κίνας θα συνεχίσει να αυξάνεται, στις ανεπτυγμένες χώρες θα παραμείνει αμετάβλητη. Οι παράγοντες αυτοί έρχονται να προστεθούν στην ανησυχία ότι, αν δεν υπάρξει έλεγχος, οι τιμές του μαύρου χρυσού ανά βαρέλι ενδέχεται να παραμείνουν στο επίπεδο των 90-100 δολαρίων για το προβλέψιμο μέλλον.
Οι χαμηλότερες τιμές παγκοσμίως θα προκαλέσουν πρόβλημα σε αρκετές χώρες του OPEC, αλλά και σε άλλες, όπως η Ρωσία. Αν και ορισμένοι θεωρούν πως ο OPEC θα μειώσει τους στόχους παραγωγής, ενδέχεται να μην έχει τη δυνατότητα ή την ενότητα ώστε να συντονίσει μια πτώση παραγωγής που θα είναι αρκετά μεγάλη ώστε να αντισταθμίσει τις τάσεις αλλού, και να φέρει τις τιμές σε πιο επιθυμητό επίπεδο (άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι δηλαδή). Αν οι τιμές επιστρέψουν σε αυτό το επίπεδο στο κοντινό μέλλον, αυτό πιθανότατα δεν θα σχετίζεται με τις ενέργειες του OPEC.
Η αναμέτρηση Ρωσίας – Δύσης
Ο πρώτος και σημαντικότερος αντίκτυπος των χαμηλότερων τιμών πετρελαίου είναι η επίπτωση που θα έχουν στη συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Τα ενεργειακά εμπορεύματα κυριαρχούν στη ρωσική οικονομία, και ιδιαίτερα στις εξαγωγές της.
Η διατήρηση της πτώσης στις τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να επηρεάσει άμεσα τα έσοδα από εξαγωγές της χώρας, και το ΑΕΠ της θα δεχόταν σημαντικό πλήγμα. Ο προϋπολογισμός του Κρεμλίνου για το 2014 βασιζόταν σε μέσο όρο 117 δολαρίων ανά βαρέλι στην τιμή του πετρελαίου, για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, με εξαίρεση το δ’ τρίμηνο όπου υπολογίζονταν τιμές στα 90 δολάρια το βαρέλι. Για το 2015, ωστόσο, ο προϋπολογισμός έχει βασιστεί στα 100 δολάρια το βαρέλι – μετά από μεγάλη συζήτηση στους κόλπους της ρωσικής ηγεσίας. Αν και η Μόσχα διαθέτει σημαντικά οικονομικά αποθέματα και μπορεί να αντέξει έλλειμμα στον προϋπολογισμό της αν χρειαστεί, αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών έχουν υπολογίσει πως οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να «κουρέψουν» 2% από το ρωσικό ΑΕΠ.
Αν και η Ρωσία έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των κυρώσεων που της επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. λόγω της Ουκρανίας, οι περιορισμοί έχουν ήδη οδηγήσει ορισμένες επιχειρήσεις, όπως η Rosneft, να ζητήσουν οικονομική βοήθεια από το Εθνικό Ταμείο Πλούτου της χώρας. Μείωση στις τιμές του πετρελαίου, και συνεπώς μείωση στα έσοδα του ρωσικού προϋπολογισμού, θα περιόριζε την ικανότητα του Κρεμλίνου να στηρίξει τις ρωσικές επιχειρήσεις που πλήττονται από τις κυρώσεις.
Με ένα μικρότερο οικονομικό «μαξιλάρι» για την άμβλυνση των επιπτώσεων των κυρώσεων μακροπρόθεσμα, το Κρεμλίνο θα πρέπει να μετριάσει τη θέση του σε ό,τι αφορά τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Ουκρανίας, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Δύσης και να επιτύχει μείωση των κυρώσεων.
Ανταγωνισμός στη Μέση Ανατολή
Καθώς η Δύση επιχειρεί να αποκτήσει πλεονέκτημα στη διαμάχη της με τη Ρωσία, χρησιμοποιώντας τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, παράλληλα αναζητά ευκαιρία να διαπραγματευτεί με την Τεχεράνη ώστε να υπάρξει κάποια λύση στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Για την Ευρώπη, το Ιράν και τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου του αντιπροσωπεύουν μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες μακροπρόθεσμες βιώσιμες εναλλακτικές έναντι του ρωσικού φυσικού αερίου.
Η Τεχεράνη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί στην εξαγωγή ενέργειας, με τα χαμηλότερα περιθώρια κέρδους και με τις αυξανόμενες δαπάνες λόγω των συγκρούσεων σε Συρία και Ιράκ, και δεν μπορεί να αντέξει πτώση στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου που θα έχει μεγάλη διάρκεια. Η πρόοδος σε ό,τι αφορά την επίτευξη συμφωνίας με τη Δύση μπορεί να είναι αργή, γεγονός που θα αυξήσει τις πιέσεις στην Τεχεράνη να προχωρήσει σε διαπραγμάτευση.
Η Σαουδική Αραβία θέλει να διατηρήσει το μερίδιό της στην παγκόσμια αγορά και έχει τη δυνατότητα, βραχυπρόθεσμα, να βασιστεί στα σημαντικά αποθέματα ξένου συναλλάγματός της και στα χαμηλά κόστη παραγωγής. Η παραγωγή πετρελαίου του Ριάντ είναι ο πιο σημαντικός πόρος της χώρας, μια πηγή που η κυβέρνηση χρησιμοποιεί προς όφελός της.
Καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού αρχίζουν να υποχωρούν και αρχίζει να ελαττώνεται η κατανάλωση στην περιοχή, το Ριάντ μπορεί να απελευθερώσει μεγαλύτερους όγκους πετρελαίου για εξαγωγή, ακόμα και σε χαμηλότερες τιμές. Οι Σαουδάραβες ψάχνουν επίσης τρόπο να εκμεταλλευτούν τη βραχυπρόθεσμη οικονομική σταθερότητά τους για να πάρουν προβάδισμα έναντι ανταγωνιστών όπως η Ρωσία, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αναμέτρησης με το Ιράν αναφορικά με το μέλλον της κυβέρνησης της Συρίας.
Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης τη δυνατότητα να βγάλει από την παραγωγή έναν σημαντικό αριθμό βαρελιών, εάν το επιθυμεί. Πρόσφατα, όμως, προσέφερε έκπτωση στο αργό πετρέλαιό της για να εξασφαλίσει μερίδιο αγοράς για τον Νοέμβριο, κάτι που ίσως σηματοδοτεί στις άλλες χώρες μέλη του OPEC ότι, ενώ το Ριάντ μπορεί να είναι πρόθυμο να βγάλει «εκτός» τις προμήθειές του, το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι άλλες χώρες. Εκείνες, όμως, δεν έχουν κίνητρο να μειώσουν την παραγωγή τους, αφού οι περισσότεροι παραγωγοί του Κόλπου θα συνεχίσουν να καταφέρνουν να βγάζουν κέρδος ακόμα και με τις τιμές του πετρελαίου στο εύρος των 90-100 δολαρίων το βαρέλι. Ως εκ τούτου, η μείωση της παραγωγής τους απλώς θα μείωνε τα έσοδά τους.
Πέρα από την Αμερική
Εκτός από τη Μέση Ανατολή, η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου θα επηρεάσει επίσης τη Βενεζουέλα. Επισήμως, το Καράκας ορίζει τον προϋπολογισμό του με τον χαμηλό στόχο των 60 δολαρίων το βαρέλι, ποσοστό που άρχισε να υπολογίζεται από τον πρώην πρόεδρο της χώρας Ούγκο Τσάβεζ. Τα υπερβάλλοντα έσοδα θα μπορούσαν στη συνέχεια να διοχετευτούν αλλού, σε δαπάνες εκτός προϋπολογισμού, ώστε να ικανοποιηθούν οι πολιτικοί πάτρωνες. Η Βενεζουέλα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη οικονομική θέση, και χρειάζεται τιμές έως και 110 δολαρίων το βαρέλι για να ανταποκριθεί στις επίσημες και ανεπίσημες δαπάνες της.
Η διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε χαμηλό επίπεδο θα έφερνε σοβαρά εμπόδια στην ικανότητα του Καράκας να χρηματοδοτήσει τις εισαγωγές του, αναγκάζοντας ίσως τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να σκεφτούν σοβαρά την πώληση ξένων περιουσιακών στοιχείων, όπως η Citgo, και χρυσού από τα αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, ή να προσφέρει ακόμα πιο ελκυστικούς όρους στα δάνεια για πετρελαϊκές συμφωνίες με τους Κινέζους, αν και το Πεκίνο πρόσφατα αρνήθηκε το ενδεχόμενο αυτό. Αν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν χαμηλές για παρατεταμένη περίοδο, το Καράκας θα μπορέσει επίσης να αναγκαστεί να επανεξετάσει τις συμφωνίες του με την Κούβα, ή προγράμματα όπως η Petrocaribe (την πετρελαϊκή συμμαχία κρατών της Καραϊβικής με τη Βενεζουέλα για την αγορά πετρελαίου με όρους προνομιακής πληρωμής).
Εν τω μεταξύ, για τους ανεπτυγμένους εισαγωγείς πετρελαίου -την Ιαπωνία, την Κίνα, την Ινδία και την Ευρωπαϊκή Ένωση- οι χαμηλές τιμές μαύρου χρυσού θα προσφέρουν κάποια οικονομική ανακούφιση. Από την άλλη πλευρά, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξήσουν τις βραχυπρόθεσμες πιέσεις στην Ευρώπη, όπου η ενέργεια αποτελεί τον βασικό παράγοντα που πιέζει χαμηλότερα τον μηνιαίο πληθωρισμό. Αν και τα χαμηλότερα κόστη ενέργειας είναι θετικά για την Ευρώπη μακροπρόθεσμα, την ίδια ώρα οξύνουν την απειλή του αποπληθωρισμού και εντείνουν τις προστριβές μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Γερμανίας.
Η πρόσφατη βουτιά στις τιμές του πετρελαίου λειτουργεί ως υπενθύμιση του πόσο σημαντικές είναι γεωπολιτικά οι τιμές ενέργειας. Οι προμήθειες ενέργειας είναι η ραχοκοκαλιά των σύγχρονων βιομηχανοποιημένων οικονομιών, και οι ενεργειακοί πόροι αποτελούν κρίσιμα εξαγωγικά εμπορεύματα γι’ αυτούς που τους διαθέτουν. Όσο τα ορυκτά καύσιμα παραμένουν η κυρίαρχη πηγή ενέργειας -κάτι που πιθανότατα θα διαρκέσει αρκετές δεκαετίες ακόμα- η προμήθεια πετρελαίου και οι τιμές του θα παραμείνουν κρίσιμα στοιχεία.
[Πηγή: EURO2day, 15/10/2014]
Πηγή : 

Διαβάστε Περισσότερα

Η ενεργειακή διάσταση της τουρκικής προκλητικότητας

Του Κωνσταντίνου Φίλη*

Η Τουρκία φαίνεται αποφασισμένη να οξύνει τα πνεύματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Προκρίνει, λοιπόν, την κλιμάκωση ως την ενδεδειγμένη απάντηση στην (αυτο)περιθωριοποίησή της από τις ενεργειακές διεργασίες στην περιοχή.
Πράγματι, η Αγκυρα παρακολουθεί τα τελευταία χρόνια διαπραγματεύσεις, συνεννοήσεις, συμφωνίες, τόσο σε διακρατικό όσο και σε εταιρικό επίπεδο, ανήμπορη να τις επηρεάσει προς όφελός της.
Η «απουσία» της από τον καθορισμό Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) και τη συνακόλουθη συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων που διαμοιράζονται σ’ αυτές, όπως επίσης και η περιφρόνηση για τις εκπεφρασμένες ενστάσεις της έναντι των διαγωνισμών για την εξόρυξη του ορυκτού πλούτου, που επισφραγίστηκε με τη συμμετοχή σημαντικών εταιρειών, αποδυναμώνουν αισθητά τις ηγεμονικές της βλέψεις, εφόσον εμφανίζεται να μην ελέγχει (ιδίως προς όφελός της) το υπό διαμόρφωση ενεργειακό γίγνεσθαι. Η χώρα, στο πρόσωπο της οποίας διάφοροι κύκλοι, κατά το παρελθόν, έβλεπαν την απάντηση στην ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία, ως δυνάμει κόμβο διαμετακόμισης όλων των projects που παρακάμπτουν την τελευταία, δεν έχει λόγο σε αντίστοιχες διαδικασίες στη γειτονιά της.
Επιπρόσθετα, η διψασμένη αγορά της, η οποία, παρεμπιπτόντως, αγοράζει αέριο από Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν και ειδικότερα το Ιράν σε υψηλές τιμές, με προφανή αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της, επιθυμεί διακαώς πρόσβαση στα κοιτάσματα της περιοχής, μέσω Τουρκοκυπρίων, αλλά και με απευθείας συμφωνίες, π.χ. με το Ισραήλ. Το γεγονός ότι στο εσωτερικό της χώρας δεν υπάρχει διασυνδεσιμότητα μεταξύ Ανατολής-Δύσης, Βορρά-Νότου προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη αξία στην τροφοδοσία της με αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Η ιδανική εξέλιξη για τη γείτονα θα ήταν και να καταναλώνει μέρος τους αερίου της περιοχής και να το διαμετακομίζει στην Ευρώπη, ώστε να αναβαθμιστεί η γεωπολιτική της θέση.
Προϋπόθεση, ωστόσο, για την εμπλοκή της αποτελεί είτε η λύση του Κυπριακού, είτε και η εξομάλυνση των σχέσεών της με το Ισραήλ, και σε δεύτερο επίπεδο με τον Λίβανο. Σημαντική παράμετρος που επιδρά ποικιλοτρόπως στην ευρύτερη εξίσωση είναι και η ραγδαία επιδείνωση των σχέσεων Αγκυρας – Καΐρου. Υπό τις παρούσες συνθήκες, συνεπώς, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να περιμένει την κατάληξη των συζητήσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και μάλιστα, σε αντίθετη κατεύθυνση από την πραγματική της επιδίωξη, που είναι η χαλαρή συνομοσπονδία με δύο κράτη, ενώ την ίδια στιγμή το ψευδοκράτος δεν έχει κανένα ρόλο στις διαγωνιστικές διαδικασίες επιλογής υποψήφιων εταιρειών για την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της Κύπρου. Αυτή η κατάσταση, σε συνάρτηση με την απρόσκοπτη συνέχιση των εργασιών γεώτρησης και εξόρυξης εντός της κυπριακής ΑΟΖ (σε μια λογική business as usual), επιτείνει τις τουρκικές ανησυχίες για ενδεχόμενο αποκλεισμό της από τη νέα περιφερειακή αρχιτεκτονική.
Αν προσθέσουμε στην εικόνα την εκατέρωθεν απροθυμία τουρκικής και ισραηλινής ηγεσίας να συναινέσουν στην εξεύρεση ενός, έστω ελάχιστου, κοινού παρονομαστή, η Αγκυρα μοιάζει να μένει, επί του παρόντος, εκτός νυμφώνος. Μοναδικό ψήγμα αισιοδοξίας αποτελεί η κινητικότητα μεταξύ τουρκικών εταιρειών και των αντίστοιχων που εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα του Ισραήλ, εντούτοις το Τελ Αβίβ δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τις προθέσεις του Ερντογάν.
Τούτων δοθέντων, η Τουρκία επιχειρεί να δηλώσει παρούσα διά της τεθλασμένης, υπογραμμίζοντας, παράλληλα, τα πάγια συμφέροντά της στην Κύπρο. Παρά τις βαθιές αντιφάσεις και την παραχάραξη του χάρτη στη βάση του δικαίου, μοιάζει διατεθειμένη να προχωρήσει στα επόμενα βήματα της επιθετικότητάς της. Στρατιωτικοποιώντας τα αδιέξοδά της, επιζητά, ταυτόχρονα, την επιστροφή των δύο κοινοτήτων στις διαπραγματεύσεις, ενώ θα επικρέμαται η δαμόκλειος σπάθη επέκτασης των διεκδικήσεών της εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ίσως ακόμη και της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στα χαρτιά, και στηριζόμενη σε προηγούμενες περιπτώσεις, η τουρκική ηγεσία προσδοκά ανταλλάγματα αντί της αποσταθεροποίησης, που θα πλήξει εξίσου στρατηγικά και επιχειρηματικά συμφέροντα. Εκτιμάει, ενδεχομένως, ότι ο ξένος παράγοντας, και δη η αμφιταλαντευόμενη αμερικανική ηγεσία, θέλοντας να αποφύγει επιπλέον σύγχυση, και ενώ επικρατεί αναβρασμός στην περιοχή, θα υποχρεωθεί να δεχτεί τους τουρκικούς όρους, προκειμένου να μη χάσει έναν χρήσιμο σύμμαχο στην απόπειρα σταδιακής αποκατάστασης της τάξης. Αξίζει, πάντως, να σημειώσουμε πως αυτή τη στιγμή η Αγκυρα δεν συνομιλεί σχεδόν με καμία ηγεσία από αυτές που θεωρούνται κομβικές για την επίλυση των ζητημάτων που ταλανίζουν τη Μέση Ανατολή, ενώ διατηρεί ανοιχτά μέτωπα με τις περισσότερες γειτονικές χώρες.
Αν τελικά αποφασίσει να περάσει στο επόμενο βήμα κλιμάκωσης, αυτό θα της κοστίσει ακριβά (όχι μόνο κεφαλαιακά), και μάλιστα με άδηλο το τελικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της, θα επιχειρηθεί η δημιουργία τετελεσμένων, με τη μονιμοποίηση της παρουσίας της, μέσω της μεταφοράς πλατφόρμας γεωτρήσεων και εξόρυξης εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις αν θα το αποτολμήσει, αλλά σε κάθε περίπτωση κάτι τέτοιο θα συνιστά ευθεία προσβολή της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρ’ ότι δύσκολα θα εναντιωθεί, πολλώ δε μάλλον θα παρεμποδίσει τις υφιστάμενες εργασίες, με τη διατήρηση της έντασης ευελπιστεί στο μπλοκάρισμα (ή καλύτερα στην αποτροπή) της συνέχισης των διαδικασιών εκμετάλλευσης, υπό ανώμαλες συνθήκες. Τα ρίσκα μιας τέτοιας επιλογής είναι, επίσης, σημαντικά. Η εικόνα της αντιπαραγωγικής δύναμης θα ενισχυθεί, καθιστώντας δύσκολη την υπεράσπιση μιας χώρας που συστηματικά διχάζει αντί να γεφυρώνει διαφορές, ενώ τα αντανακλαστικά άλλων περιφερειακών δρώντων θα ενεργοποιηθούν, γεγονός που ίσως οδηγήσει σε περαιτέρω συσπείρωση για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας. Τέλος, δεδομένης της σχέσης της ελληνικής πολιτείας με την αζέρικη Socar, θεωρώ αυτονόητη την υπόμνηση προς αυτήν για τις συνέπειες σε περίπτωση διευκόλυνσης της τουρκικής πλευράς.
………………………………………………………………………………………………
* Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων
[Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών, 29/10/2014]
Πηγή : 

Διαβάστε Περισσότερα

Η Κατοχή ως «ευκαιρία»

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΚΟΛΠΑΚΗ*

Ο Κ. Βαρβαρέσος είχε γράψει μεταπολεμικά: «τα κέρδη των μαυραγοριτών και των δωσιλόγων παρέμειναν αλώβητα, και μεγάλο μέρος τους φυγαδεύτηκε ανεμπόδιστα στο εξωτερικό» – Στις διαφημίσεις και τις αγγελίες της περιόδου 1941-1944 διαβλέπουμε τη συσσώρευση και την καταναλωτική διάθεση αυτών των «αλώβητων κερδών» από το αίμα των άλλων.
«Κι έβγαλε από την τσέπη του πανταλονιού ένα όγκο τσαλακωμένων χιλιάρικων που έριξε με αδιαφορία στον ταμία για να κρατήσει μόνος του το αντίτιμο του εισιτηρίου. Σάς χρειάζεται μήπως το επισκεπτήριο του κυρίου; Είσθε αρκετά ευφυείς για να τον αναγνωρίσετε. Παιδί της εποχής. Πολλά βγάζει, πολλά τρώει. Αλλά δεν τρώγονται. Πέντε-πέντε κουβαλά στο θέαμα τα τρωκτικά, διπλές μερίδες κρέατος παραγγέλνει στην κοσμική ταβέρνα που έγινε κέντρο του, τρυπητό χιλιάρικο κολλά στο μέτωπο του ντιζέρ, όταν βρει τον σφυγμό του ο καλλιτέχνης και πάλι δεν εξαντλούνται τα κέρδη. Πιο ζωηρές είναι οι εικόνες στα κτηματομεσιτικά. Η πελατεία εκεί προσέρχεται με τα βαλιτσάκια στο χέρι».
Αυτά έγραφε ο Παύλος Παλαιολόγος στις 19.11.1941, σε χρονογράφημα με τίτλο «Νέοι κύριοι στην επιφάνεια», δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα». Με την έναρξη, δηλαδή, του φρικτού πρώτου χειμώνα της Κατοχής, κατά τη διάρκεια του οποίου πέθαναν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Σύμφωνα με την έκθεση του Δ.Ι. Μαγκριώτη, μόνο στα πολεοδομικά συγκροτήματα Αθήνας και Πειραιά καταγράφηκαν 26. 199 θάνατοι από πείνα το 1941 και 40.183 θάνατοι από πείνα το 1942.

Ο Σ.Β. Θωμαδάκης έχει αναδείξει σε μελέτη με τίτλο «Μαύρη αγορά, πληθωρισμός και βία στην οικονομία της κατεχόμενης Ελλάδας» ότι «οι ανακατατάξεις ιδιοκτησίας του πλούτου που συνέβησαν στη διάρκεια της Κατοχής επέδρασαν βαθιά στη μεταπολεμική κοινωνικο-οικονομική κατάσταση». Στη διάρκεια της Κατοχής, οξύνθηκαν οι προϋποθέσεις για τη ραγδαία εξαθλίωση ήδη κοινωνικά επισφαλών στρωμάτων και για την αποπτώχευση άλλων κοινωνικών κατηγοριών, ενώ ταυτοχρόνως μεγάλα τμήματα του κεφαλαίου, εκείνοι που δραστηριοποιούνται σε πάσης φύσεως εργολαβίες, προμήθειες και επιχειρήσεις με τις αρχές Κατοχής (πρωτίστως με τους Γερμανούς) ή/και κερδοσκοπούν με την επισιτιστική κρίση που προκαλεί η γερμανική διαχείριση, βλέπουν τις δυνατότητες της κερδοφορίας τους να διευρύνονται ή να αυξάνονται αλματωδώς.
Ο Χ. Χατζηιωσήφ έχει εύστοχα επισημάνει πως στη διάρκεια της Κατοχής «όσο η στρατιωτική κατάσταση [των Γερμανών] επιδεινωνόταν τόσο περισσότερο τονιζόταν η προσήλωση στην οικονομία της αγοράς». Άλλωστε, σύμφωνα με τον Pierre Ayçoberry, «ο μάνατζερ που έκανε συγχρόνως καριέρα στην οικονομία και στην ιεραρχία του [ναζιστικού] κόμματος και των SS» είναι γενικότερα ο τύπος που έρχεται στο προσκήνιο με την επικράτηση του ναζισμού. Στην ελληνική περίπτωση του 1941-1944, είναι ο επιχειρηματίας που επωφελείται από την ιδιαίτερη σχέση του με τις αρχές Κατοχής, από τη διαμόρφωση μιας «κατοχικής οικονομίας της αγοράς», με όλες τις προσαρμογές στις πολεμικές συνθήκες, και από τον ρόλο των ελληνικών κατοχικών κυβερνήσεων στη διαχείριση εργαλείων χρήσιμων για τη ληστρική συσσώρευση. Μέσα στην Κατοχή, λοιπόν, συγκροτείται η κοινωνική συσπείρωση της αντίστασης απέναντι σε αυτό το πρότυπο, αλλά ανασυγκροτείται και η κοινωνική συμμαχία του άρχοντος συγκροτήματος, με αιχμή τους νεόπλουτους ή εκείνους που διατήρησαν και αύξησαν τον πλούτο τους.

Γερμανοί υπαξιωματικοί και στρατιώτες σε καφενείο της οδού Πανεπιστημίου

Η (σχεδόν απεριόριστη) καταναλωτική δυνατότητα όσων καρπώθηκαν τη ληστρική συσσώρευση, αντικατοπτρίζεται στις αγγελίες και τις διαφημίσεις από τον αθηναϊκό ημερήσιο («Αθηναϊκά Νέα», «Ακρόπολις», «Βραδυνή», «Ελεύθερο Βήμα», «Καθημερινή», «Πρωινός Τύπος») και περιοδικό τύπο, αλλά και ορισμένα διαφημιστικά φυλλάδια. Αξίζει να παρουσιάσουμε παραδειγματικά ορισμένες κατηγορίες από αυτό το πλούσιο υλικό.
Ήδη από τον χειμώνα του 1941 η εταιρεία «ΒΕΡΙΤΑΣ» διαφημίζεται θέτοντας «ένα ερωτηματικόν»: «Οι έμποροι, οι παραγωγοί, οι βιομήχανοι που έχωσι χρήματα, θα διερωτώνται ευλόγως πού να τα τοποθετήσωσι. Να αγοράσωσιν ακίνητα; Είναι ζήτημα που θέλει πολλήν σκέψιν με την ύψωσιν που έλαβον ταύτα. Να αγοράσωσιν αξίας; Άδηλος η μεταπολεμική τύχη των. Να τα βάλουν στον τόκο; Δεν γνωρίζει κανείς τι τέξεται η επιούσα με την νομισματικήν διακύμανσιν. Τι πρέπει λοιπόν να κάμουν; Η «ΒΕΡΙΤΑΣ Α.Ε.», Σταδίου 50, απαντά απεριφράστως: Τοποθετήσατε τα χρήματά σας σε πράγματα που ποτέ δεν χάνουν την αξίαν των. Επιπλώσεις, τάπητες, αντικείμενα τέχνης κλπ εκτεθειμένα εις τας αιθούσας της «ΒΕΡΙΤΑΣ» τίθενται εις την δημοπρασίαν εκποιούμενα εις τιμάς λογικάς δια λογαριασμόν τρίτων». Δυο άλλες διαφημίσεις της ίδιας εταιρείας απευθύνονται σε εκείνους που εκποιούν ό, τι έχουν κάτω από το συντριπτικό επισιτιστικό πρόβλημα: «Μη σας πιάνει ο πανικός και τρέχετε να πωλήσετε όσο-όσο τα πράγματά σας προς εξεύρεσιν χρημάτων δια να ζήσετε εσείς και τα παιδιά σας. Απευθυνθείτε εις την «ΒΕΡΙΤΑΣ» (Σταδίου 50, τηλ. 27.807). Είμεθα εις θέσιν να πωλήσωμε δια λογαριασμόν σας ό, τι νομίζετε ότι δύνασθε να στερηθήτε. Δεν αγοράζομεν εις εξευτελιστικάς τιμάς ό, τι αποκτήσατε με κόπον και ιδρώτα. Εκθέτομε εις τας επί της οδού Σταδίου αιθούσας μας και πωλούμε δια δημοπρασίας υπό τον έλεγχόν σας και λαμβάνετε ολόκληρον το φανερά επιτυγχανόμενον τίμημα, μετά την αφαίρεσιν μικράς προμηθείας υπέρ της εταιρείας μας, χωρίς να εκμεταλλευόμεθα την οικονομικήν σας στενοχώρια, παντός είδους έπιπλα, έργα τέχνης, πολύτιμα αντικείμενα κλπ κλπ». «Μια ανακούφισις στη σημερινή δυστυχία. Όλοι υποφέρουμε, αλλά εκείνο που πρέπει να διαφυλάξωμε είναι η αξιοπρέπεια. Αυτήν θα την διατηρήσωμεν, εάν θελήσωμεν να στερηθώμεν πωλούντες μερικά αντικείμενα που απεκτήσαμεν εις καλάς παλαιάς ημέρας. Η «ΒΕΡΙΤΑΣ Α.Ε.», Σταδίου 50 άνω όροφος αναλαμβάνει να σάς διευκολύνη πωλούσα δια λογαριασμόν σας και υπό την προσωπικήν σας επίβλεψιν δια δημοπρασίας ό, τι έχετε προς τούτον διαθέσιμον». Οι δύο διαφημίσεις κυκλοφορούν και δημοσιεύονται τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 1942. Άλλες ανάλογες επιχειρήσεις, όπως η «Αστική Αγορά», ο «Μεταπωλητής», η «Salle Drouot», η «Αίθουσα Μεταπωλήσεων και Δημοπρασιών Παράδεισος», η φίρμα «Αγοράζω Αμέσως» (για συσκευές και είδη σπιτιού), ο «Οίκος Ευκαιριών ΤΣΑΛΑΜΑΤΑ», ο οίκος «Μασκώτ» διεκδικούσαν ένα μερίδιο από τη ληστρική συσσώρευση μέχρι σχεδόν το τέλος της Κατοχής.

Ο εικαστικός Περικλής Βυζάντιος κατέγραφε στις αυτοβιογραφικές σημειώσεις του: «Από τους Έλληνες ζωγράφους, ανέβηκε κυρίως στην τιμή ο Ιακωβίδης. Έργα της χειρότερης περιόδου πουλήθηκαν για τετρακόσιες και πεντακόσιες χιλιάδες. Ο Βολανάκης επίσης είδε τιμές που ο δυστυχής, αν τις ακούει στον άλλο κόσμο, θα ικανοποιείται για την αδεκαρία που τράβηξε όλη του τη ζωή. [...] Όλα αυτά παζαρεύονται στην οδό Βουκουρεστίου». Επιχειρήσεις, όπως η «BRIC-A-BRAC» στην οδό Φιλελλήνων, αναλάμβαναν να εγγυηθούν ότι τα έργα τέχνης στον οίκο τους ήταν αυθεντικά και οι «μπαρόκ» τίτλοι αντιστοιχούσαν σε «αντικείμενα πραγματικής αξίας».
Άλλες επιχειρήσεις ειδικεύονταν στην αυξημένη προσφορά και ζήτηση ακινήτων. Ήδη από τον Οκτώβριο του 1941, το γραφείο «Πρόβου», Πανεπιστημίου 18, εκδήλωνε με καταχωρήσεις το ενδιαφέρον του: «Ιδιοκτήται, ζητώ αμέσως τα κάτωθι: α) Δύο πολυκατοικίας, η μεν αξίας 5 με 9 εκατομμυρίων, η δε 10-25 εκατομμυρίων. β) Κτήμα κεντρικόν, μεγάλης αξίας. γ) Οριζοντίους πολυτελείς πάσης αξίας. δ) Παλαιάς οικίας ή οικόπεδα κεντρικά. Εξυπηρετείσθε τάχιστα δηλώνοντες τα κτήματά σας». Στα γραφεία «ΑΛΑΣΚΑ», Εμμ. Μπενάκη 8, ζητούνταν «επειγόντως»: «Πολυκατοικία μέχρι 15.000.000, οριζόντιοι οιασδήποτε αξίας, διώροφοι και τριώροφοι οικοδομαί». Τον Δεκέμβριο του 1941, το «Διεθνές Πρακτορείον», Εμμ. Μπενάκη 4, ενημέρωνε: «πωλούμεν οικίας από 300 χιλιάδας μέχρι 90 εκατομμύρια», όπως και ότι διέθετε «δάνειον 800.000 επί υποθήκη». Τον προηγούμενο μήνα, το γραφείο του Πλάτωνος Αναστασόπουλου ανακοίνωνε: «Αγοράζομεν ολόκληρα εργοστάσια μεθ” όλων των σιδηρών και μηχανικών εγκαταστάσεών των. Αριστείδου 1, 1ος όροφος». Τα γραφεία «Οικοδομικών και Κτηματικών Επιχειρήσεων», Σταδίου 41 διαφημίζονταν τακτικά κατά το διάστημα 1941-1942: «Ζητούνται κτήματα, μέγαρα κεντρικά, πολυκατοικίαι, οικόπεδα και αγροκτήματα αξίας». Αλλά και μέσα στο 1943 ήταν αρκετές οι διαφημίσεις μεσιτικών γραφείων και οι εκδηλώσεις ενδιαφέροντος για αγορά ή πώληση ακινήτων. Το γραφείο του Ι.Σ., Πανεπιστημίου και Θεμιστοκλέους 1, αναζητούσε «οικόπεδον δι” εργοστάσιον επί της οδού Πειραιώς ή πλησίον», ενώ το γραφείο του Γ.Π., Εμμ. Μπενάκη 6, γνωστοποιούσε τον Φεβρουάριο του 1943: «Στην οδό Κυψέλης εις δύο στάσεις του τραμ, πωλείται ακίνητον 1000 τ.μ., 21 δωματίων. Ετήσια έσοδα, 240.000. Θέσις μοναδική δι” ανέγερσιν προσοδοφόρου πολυκατοικίας [...] Επί οδού Μάρνη, εις την ευρυτέραν λεωφόρον των Αθηνών, πωλείται λόγω διανομής διώροφον ακίνητον. Πήχεις 350, πρόσοψις 15.50μ. Θέσις προνομιακή δια την ανέγερσιν προσοδοφόρου πολυκατοικίας». Οι βάσεις για την «εργολαβική ανάπτυξη» της Αθήνας είχαν τεθεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον και για τα αυτοκίνητα. Παρά τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας, ζητούνταν ιδιωτικά επιβατικά αυτοκίνητα σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής και ειδικά «άστρα» μετακίνησης. Ο Π.Γ. διαφήμιζε την επιχείρησή του το 1943, «Πατησίων 41, έναντι Πολυτεχνείου», όπου πωλούνταν «Ford 8 κυλίνδρων, Qustin, Ballila, Fiat 500, Fiat 1100 και 1500, Lancia Morris κλπ». Υπήρχαν και αγγελίες που ενοικίαζαν ή ζητούσαν προς ενοικίαση χώρους στάθμευσης, ιδίως μετά το 1942 («ενοικιάζεται γκαράζ εντός οικίας πέριξ πλατείας Βάθη δι” ιδιωτικόν αυτοκίνητον», 26.12.1943). Διαφήμιση της «Εταιρείας Συσσωρευτών ΠΑΚ» ενημέρωνε «τους ιδιοκτήτας αυτοκινήτων εν ακινησία» ότι αναλάμβανε «την δωρεάν συντήρησιν, πάσαν επισκευήν ή και την αντικατάστασιν με καινουργή» (Σεπτέμβριος 1943). Ζητούνταν, όμως, προς αγορά και λεωφορεία, καθώς αναπτύσσονταν επιχειρήσεις μεταφοράς τροφίμων από τις επαρχίες, ιδίως μέχρι το καλοκαίρι του 1942. Για παράδειγμα, η εταιρεία «ΤΗΛΕΞ», Φειδίου 7, αναλάμβανε «προς εξυπηρέτησιν των πελατών της την έκδοσιν των οικογενειακών αδειών μεταφοράς τροφίμων, την προμήθειαν των τροφίμων από τας Επαρχίας και την παράδοσιν αυτών κατ” οίκον». Το «Γραφείον Προμηθειών», Φειδίου 12, διαφήμιζε: «τρόφιμα οικογενειακά, λαχανικά, φρούτα και διάφορα είδη, τα ελευθέρως μεταφερόμενα, προμηθεύομεν εξ επαρχιών με παράδοσιν εις το γραφείον μας». Η «Εταιρεία Γενικών Μεταφορών Ο Αίμος», Βερανζέρου 2, υποσχόταν τις ίδιες υπηρεσίες, ενώ το πρακτορείο «Α. Μπέρος, Ταξίδια-Μεταφοραί» δεσμευόταν για την πλαισίωση όσων επιθυμούσαν να αναζητήσουν μόνοι τους τρόφιμα, από τον Οκτώβριο του 1941 και μετά: «Ενεργούνται ταξίδια και μεταφοραί απανταχού της Ελλάδος, με όλα τα μέσα της συγκοινωνίας, ήτοι λεωφορεία, αυτοκίνητα, βενζινόπλοια, σιδηρόδρομοι κλπ». Υπάρχει και μια χαρακτηριστική διαφήμιση από την Πρωτοχρονιά του 1942, για ειδικό εορταστικό «delivery» εντός Αθηνών: «Bar Krinos. ΜΗΝ ΕΤΟΙΜΑΣΕΤΕ ΤΙΠΟΤΑ! Αναλαμβάνομεν να σας παραδώσωμεν τα ΤΣΟΥΡΕΚΙΑ, ΤΟΥΡΤΕΣ, ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΔΕΣ, ΓΛΥΚΑ εντός 24 ωρών από της εντολής σας. ΤΜΗΜΑ ΖΑΧ/ΣΤΕΙΟΥ. Πατησίων 17».

Αναφορικά με τους «καλοφαγάδες» και τους «μοντέν» του κατοχικού πλουτισμού, υπάρχει μια ακόμα ενδιαφέρουσα καταχώρηση του Περικλή Βυζάντιου από το 1941, στις αυτοβιογραφικές σημειώσεις του: «Όλες αυτές οι κουβέντες γίνονταν από κομψότατα ντυμένους αγνώστους, που ξοδεύουν για τα καθημερινά τους έξοδα δυο-τρεις χιλιάδες τρώγοντας στα μεγαλύτερα ρεστοράν και τα νυχτερινά κέντρα που αποκλειστικά συντηρούνται από αυτούς. Η οδός Βουκουρεστίου, από την οδό Σταδίου μέχρι την οδόν Ακαδημίας, έχει σήμερα όλη τη ζωή και την κίνηση της Αθήνας». Τέτοια κέντρα διασκέδασης, όμως, απαντώνται κατά τη διάρκεια της Κατοχής και σε άλλες συνοικίες, όπως στην περιοχή του Μουσείου και την Κυψέλη. Το «ρεστωράν-μπαρ ΜΟΝ ΠΑΡΝΑΣ» (Κοραή 3) διαφημίζει τα εγκαίνιά του στις 18.10.1941: «Μέσα στο πιο πολιτισμένο αθηναϊκό περιβάλλον, η πιο καλή σημερινή κουζίνα, η πιο πλουσία κάβα, η εκλεκτότερη ορχήστρα». Από τον Νοέμβριο του 1941 διασώζεται μια άλλη κομψή διαφήμιση: «Σήμερον Σάββατον γενικόν προσκλητήριον των καλοφαγάδων στο ΜΠΑΡ ΒΕΡΤΙΖ (οδός Ακαδημίας 59-παραπλεύρως θεάτρου «Ολύμπια») τελεί τα εγκαίνιά του. Θα βρείτε ό,τι ζητήσετε. ΕΚΛΕΚΤΗ ΚΟΥΖΙΝΑ-ΠΑΛΗΑ ΚΡΑΣΙΑ-ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ-Τιμές λογικές». Τα εγκαίνια της κοσμικής ταβέρνας «Μυκονιάτικη Γωνιά» γνωστοποιούνται ως το «γεγονός της ημέρας» στις 13.11.1941. Στις αρχές Δεκεμβρίου, ένα άλλο κέντρο διαφήμιζε κι αυτό τα εγκαίνιά του: «Το δημοφιλέστερον από την πλουσίαν και αρίστη κουζίνα του με πολλά και εκλεκτά φαγητά της ρεστωράν-βαριετέ ΣΕ-ΝΟΥ της οδού Σκαραμαγκά 3 (έναντι Μουσείου) συμπληρώνει το ωφέλιμον μετά του τερπνού, εμφανίζον τον διάσημον πολυσύνθετον ακροβάτην Μοσχόπουλον και πολλά εκλεκτά μέλη του καλλιτεχνικού κόσμου». Το «ΦΟΛΙ-ΜΠΕΡΖΕΡ» διαφημίζεται το 1943 ως «η πολυτελεστέρα σάλα με τον πιο υπέροχο διάκοσμο, τα πιο μοντέρνα κομφόρ, τας τελειοτέρας εγκαταστάσεις, το πιο πολιτισμένο περιβάλλον, μια ευρωπαϊκή γωνιά στην καρδιά της Αθήνας». Άλλες διαφημίσεις, όπως της κοσμικής ταβέρνας «Μποέμ» (στην οδό Δημοκρίτου), χρησιμοποιούσαν τον τύπο του κατοχικού «αυτοδημιούργητου» και «γλεντζέ» επιχειρηματία, ο οποίος, μετά από μια κουραστική μέρα γεμάτη συμπράξεις και εργολαβίες με τους Γερμανούς, τηλεφωνούσε στο σπίτι: «Λιλίκα, ειδοποίησε τη συντροφιά πως απόψε το βράδυ θα φάμε στην ταβέρνα Μποέμ. Έχει εκλεκτούς μεζέδες, θαυμάσιο κήπο και ορχήστρα τζαζ». Σε αυτή την τάξη της ληστρικής συσσώρευσης απευθύνονται και διαφημίσεις ζαχαροπλαστείων με πολυτελή γλυκά, την ώρα που το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας έδινε τη μάχη της επιβίωσης. Ως προς αυτό, παραθέτω ασχολίαστη μια ανακοίνωση του Σωματείου Καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών προς τα μέλη του, στις 18.2.1943: «ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ προς άπαντα τα μέλη των Σωματείων Καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών Αθηνών, Πειραιώς και Προαστείων. Ειδοποιούνται άπαντα τα μέλη των Σωματείων Ζαχαροπλαστών όπως συμμορφωθούν απολύτως με την υπ” αριθ. 80/1942 διάταξιν της Διευθύνσεως Αστυνομίας Πόλεων και παύσουν εκθέτοντα εις τας προσόψεις (βιτρίνας) των καταστημάτων πάσης φύσεως γλυκίσματα, αλλά να εκθέτουν αυτά μόνον εντός των καταστημάτων. Η πιστή εφαρμογή της ως είρηται διατάξεως είναι απολύτως επιβεβλημένη, διότι εκτός των αυστηρών κυρώσεων, ας ο νόμος προβλέπει, ΣΗΜΕΡΟΝ ΘΕΤΕΙ ΚΑΙ ΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΝ ΑΥΤΗΝ ΤΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΙΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΑΣ».

Ο Κ. Βαρβαρέσος είχε γράψει μεταπολεμικά: «τα κέρδη των μαυραγοριτών και των δωσιλόγων παρέμειναν αλώβητα, και μεγάλο μέρος τους φυγαδεύτηκε ανεμπόδιστα στο εξωτερικό». Στις διαφημίσεις και τις αγγελίες της περιόδου 1941-1944 διαβλέπουμε τη συσσώρευση και την καταναλωτική διάθεση αυτών των «αλώβητων κερδών» από το αίμα των άλλων.
*[Πηγή: http://www.vernardakis.gr. Το κείμενο του ιστορικού Νίκου Σκολπάκη δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ (27/10/2013)]
[Πηγή: Hit&Run, 27/10/2014]
Πηγή : 

Διαβάστε Περισσότερα

Ακροναυπλία: «Ημερολόγιο» φυλακών της πόλης του Ναυπλίου. (βίντεο με ντοκουμέντα)

Του Μπάμπη Αντωνιάδη*
  Στα δύο κάστρα της πόλης του Ναυπλίου «φιλοξενηθήκαν» για χρόνια μέρος των φυλακών της σύγχρονης Ελλάδας. Το κάστρο Παλαμηδίου και αργότερα το Ιτς Καλέ ή Ακροναυπλία ήταν οι χώροι που έγιναν ονομαστοί από την λειτουργία των φυλακών.
Στο Παλαμήδι οι οχυρωματικές εγκαταστάσεις έγιναν στην Β΄ Ενετική περίοδο. Το κάστρο αποτελείται από οχτώ προμαχώνες που πήραν από τους αρχαίους έλληνες ονόματα ή ονόματα Αγίων. Σε δύο από αυτούς, στον προμαχώνα Μιλτιάδη και στον προμαχώνα Αγ Ανδρέα λειτούργησαν φυλακές.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ”ΚΛΑΚΕΤΑ” 
ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΙΩΝ ΞΥΠΟΛΙΑΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΑΣΣΙΑΣ

Στην Ακροναυπλία τα πρώτα κατάλοιπα οχύρωσης τα συναντάμε στα τέλη του 4ου π.Χ ή αρχές του 3ου π.Χ αιώνα. Πάνω από το τείχος με την πολυγωνική τοιχοδομία θεμελιώνουν οι Βυζαντινοί, αργότερα οι Φράγκοι. Η Ακροναυπλία χωρίζεται τότε σε δύο κάστρα, το Ρωμέικο δυτικά και το Φράγκικο ανατολικά. Η Α και η Β Ενετοκρατία ολοκληρώνουν την οχύρωση του βράχου. Η οχύρωση του Παλαμηδίου όμως θα εκμηδενίσει την αμυντική σημασία της Ακροναυπλίας. Με την απελευθέρωση, την Καποδιστριακή περίοδο άρχισαν εργασίες επισκευής των υφιστάμενων κτηρίων και κατασκευή στρατιωτικών κτηρίων (νοσοκομείο) στην Ακροναυπλία.
Παλαμήδι
Στο Κάστρο Παλαμηδίου στεγάστηκαν οι πρώτες φυλακές μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Δεν έχουμε ακριβή ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας των φυλακών. Οι φυλακισμένοι στεγάζονται στον προμαχώνα του Μιλτιάδη οι βαρυποινίτες και στον Αγ. Ανδρέα όσοι έχουν καταδικαστεί σε μικρότερες ποινές. «Από δεκαπέντε χρονών και κάτω δικασμένοι».
1829. Γενική επισκευή κτηρίων στην Ακροναυπλία που είχαν κτιστεί το 1706 από την Β΄ ενετοκρατία. Κατασκευή στρατιωτικού νοσοκομείου και εκκλησίας στην Ακροναυπλία.

Προμαχώνας Μιλτιάδη, οι φυλακές βαρυποινιτών στο Παλαμήδι.

1830. Σε έκθεση του 1830 για τις φυλακές Παλαμηδίου, της «επί του Δικαίου Γραμματείας προς τον Διοικητήν Ναυπλίας», αναφέρεται ότι οι Κώνστας Δήμου, Πέτρος Γεωργίου και Πάνος Σταμάτης, «φυλακισμένοι ενταύθα, εξαιτούνται ενδύματα, διά να σκεπάσωσι την γυμνότητά των»!
1830 – Δεκέμβριος. Απόφαση της Γερουσίας για την βελτίωση των φυλακών διαίρεσή τους σε τρία διαφορετικά τμήματα. 1. δια τους «χρηματικώς ωφειλέτας» 2. δια τους «εγκαλούμενους δι εγκλήματα» 3. δια «τους καταδίκους». Επίσης ορίζεται ότι «εκάστη φυλακή περιέχει μιαν αίθουσαν εις την οποίαν οι κρατούμενοι οφείλουν να εργάζωνται την τέχνην ή το επιτήδευμά των». (Γενική Εφημερίς της Ελλάδος 20/12/1830)
1829-1830. Και το Μπούρτζι χρησιμοποιείτε σαν φυλακή, (αποφάσεις δικαστηρίων με ποινή φυλακίσεως «εν τω Βουρτζίο Ναυπλίου».

Ναύπλιο, Μπούρτζι.

1833 – Μάιος. Η πρώτη θανατική εκτέλεση με τη Γκιλοτίνα (Καρμανιόλα) γίνεται στην Πρόνοια. Εκτέλεση ληστοπειρατού του Γεωργίου Μητρομαργαρίτου.
1833. Στα τέλη το 1833 ορίζεται η καστρονησίδα Μπούρτζι τόπος παραμονής των δημίων. Δεν επιτρέπεται η έξοδός τους παρά μόνο κατά την διάρκεια των εκτελέσεων. Ο πρώτος δήμιος είναι ο Χασάν Αρναούτ Αλβανός καταδικασμένος εις θάνατον λόγο ληστειών. (Ορκίστηκε σαν δήμιος 20/10/1833 με οχταετή θητεία).
1834 – Μάιος. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης οδηγείται στις φυλακές Παλαμηδίου για να αποφυλακιστεί μετά από 11 μήνες.
1834. Η Ακροναυπλία ορίζεται αυστηρά σαν στρατιωτική βάση και ένα μέρος μόνο χρήσιμο για φυλακές με έκδοση σχετικού ΦΕΚ. Ταυτόχρονα ο Όθωναςδιατάσσει τη γενική επισκευή των κτηρίων.
1835. Ο Μάουρερ επισκέπτεται τις φυλακές Παλαμηδίου, κατά τη διάρκεια της υπουργίας του. Διαπίστωσε τη θλιβερή κατάσταση, που απέδωσε χαρακτηριστικά με τη φράση, «οι κρατούμενοι βρίσκονται μέσα σε βρωμερούς υπονόμους, ανάμεσα στα ίδια τους τα περιττώματα».
1835. Το πετρόκτιστο ενετικό κτήριο δυτικά του Παλαμηδίου χρησιμοποιείται ως εργοστάσιο των φυλακών και οι έχοντες μικρές ποινές δουλεύουν εργαλεία υφαντικής για κατασκευή κλινοσκεπασμάτων και στρατιωτικών κουβερτών. Το κτήριο ονομαζόταν «ποινητήριο» ή «το κατάστημα», επειδή μετά από τις εργασίες ανακατασκευής του το 1899 μετετράπη σε κατάστημα των φυλακών μέχρι το κλείσιμο των φυλακών Παλαμηδίου. Τη δεκαετία του 1950 το κτήριο κατεδαφίστηκε.

Το κτήριο στο Παλαμήδι που λεγόταν «το μαγαζάκι».

1847. Οι εφημερίδες της μετακαποδιστριακής εποχής περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα την άθλια κατάσταση των φυλακών του Ναυπλίου.«Είναι, απερίγραπτος η κατάστασις αυτών, η δυσωδία είναι τοσαύτη, ώστε και θηρία, αν έκλειε τις εκεί, έπρεπε να απολεσθώσιν. Άνθρωποι κατάγυμνοι ευρίσκονται δεδεμένοι δι’ αλύσων εις καθύγρους και ζοφώδεις ειρκτάς. Ω φρίκη! Οποία ευθύνη βαρύνει τους κ.κ. Εισαγγελείς απέναντι της Δικαιοσύνης και της φιλανθρωπίας, απέναντι της ηθικής, απέναντι της ανθρωπότητος…» (εφημ. «Συντηρητική», 22 Ιουνίου 1847).
1850. Ο Γάλλος ιππότης Apper, που μελέτησε τις συνθήκες διαβίωσης των φυλάκων εντοπίζει το ρεμπέτικο τραγούδι στα κάτεργα των φυλάκων του Παλαμηδιού.
1868. Ο Ερρίκος Σλήμαν επισκέπτεται τις φυλακές Παλαμηδίου και περιγράφει την τραγική κατάσταση των φυλακισμένων.
1880. Λειτουργούν στην Ακροναυπλία οι κεντρικές αποθήκες ιματισμού του στρατού (Σαρτορία). Κάθε Δεύτερα έπαιρναν το μπόγο κάτοικοι της πόλης του Ναυπλίου, έραβαν στο σπίτι τα ρούχα, τα παρέδιναν το Σάββατο και έπαιρναν αμοιβή ανά κομμάτι. Οι εργαζόμενοι μπορεί να έφταναν μέχρι τους πεντακόσιους. Το 1883 μεταφέρθηκε η Σαρτορία στον Πειραιά. Το 1890 επανέρχεται στο Ναύπλιο, με πολιτική παρέμβαση του βουλευτή Φαρμακόπουλου, αλλά το Απρίλιο του 1894 μεταφέρεται και πάλι στον Πειραιά. Στις αρχές του 1897 επανιδρύονται στο Ναύπλιο οι αποθήκες ιματισμού του στρατού και εγκαθίστανται στα κτήρια κοντά στα πέντε αδέλφια. Το 1903 εστάλη μια κοπτική μηχανή για να ράβει φουστανέλες ευζώνων. Μετά από λίγους μήνες αφού έληξαν οι εκλογές, μεταφέρθηκε η μηχανή στον Πειραιά και σταμάτησε η λειτουργία των αποθηκών ιματισμού. Η μεταφορά και η λειτουργία της αποθήκης ιματισμού έχουμε ανάλογα με τις πολιτικές πιέσεις της εποχής.

18 Οκτωβρίου 1890, από «Τα εικονογραφημένα νέα του Λονδίνου» σκίτσο με τον

Άγνωστος συγγραφέας αναφέρει σε κείμενο που δημοσιεύτηκε το 1890 σε αγγλικό περιοδικό (Tο δημοσίευμα συνοδεύεται από ενδιαφέροντα σκίτσα, όπου ξεχωρίζει η φυλακή του «Mιλτιάδη») : «Mία από τις κυριότερες δημόσιες φυλακές για καταδίκους Έλληνες εγκληματίες έχει κτιστεί μέσα στα χαλάσματα ενός παλιού βενετικού κάστρου. (…) Mια ανάβαση χιλίων πέτρινων σκαλοπατιών ή ένας περίπατος μέσα από έναν ελικώδη καρόδρομο φέρνει τον επισκέπτη στην πύλη του παλιού κάστρου, όπου ένας από τους φύλακες θα διαταχθεί να τον ξεναγήσει στο χώρο (…) Oι φυλακισμένοι είναι συνωστισμένοι σε ανοιχτές αυλές, οι οποίες περιβάλλονται από κτίρια μέσα στα οποία οι φυλακισμένοι στεγάζονται τη νύχτα. Από τις οροφές των κτιρίων αυτών οι επισκέπτες μπορούν να δουν τη σκηνή κατά κάποιο ανάλογο τρόπο με εκείνον του να κοιτάζεις τις αρκούδες μέσα στο λάκκο. Yπάρχουν δύο τέτοιες αυλές, η μία κοντά στην πύλη, για εγκληματίες που εκτίουν ποινές φυλάκισης μικρότερες των 20 χρόνων, και η άλλη, η «Φυλακή του Mιλτιάδη», η οποία είναι για βαρυποινίτες και για εκείνους που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο.
Νύχτα και ημέρα οι φυλακισμένοι επικοινωνούν ελεύθερα μεταξύ τους. Δεν φορούν καμιά ομοιόμορφη στολή, ούτε απασχολούνται σε καμία χρήσιμη εργασία. Είναι όμως ελεύθεροι να κατασκευάζουν μικρά αντικείμενα από ξύλο, κόκκαλο και σύρμα, για να περνούν την ώρα τους. Aυτά τα σηκώνουν ψηλά, μέσα σε κουτιά, και τα προσφέρουν σε όποιους επισκέπτες εμφανίζονται με διάθεση να τα αγοράσουν. Tα κέρδη από τις πωλήσεις τα ξοδεύουν είτε στα τυχερά παιχνίδια είτε στην αγορά κάποιων πολυτελών πραγμάτων, όπως φρούτων ή καπνού ή εργαλείων για την κατασκευή των εμπορευμάτων τους. Ένας κατάδικος είχε την επιχειρηματική σκέψη να ανοίξει ένα καφενείο (Aγνώστου συγγραφέως, «Mια ελληνική φυλακή καταδίκων», μτφ.- επιμ. Oικον. Aναστ. Δ. Σαλαπάτα, Δελτίο Iστορικών Mελετών Nαυπλίου , 94 (Mάρτιος 1996) σ. 77).
Ακροναυπλία 1884 Νοέμβριος
Από τον Απρίλιο του 1883 μέχρι και το 1886 λειτουργούσε το τρίτο Διαρκές Στρατοδικείο στη Λάρισα. Για τις ανάγκες έκτισης των ποινών των στρατιωτικών, ιδρύθηκαν οι Στρατιωτικές Φυλακές της Ακροναυπλίας (Νοέμβριος 1884), στις οποίες εξέτιαν την ποινή τους όσοι καταδικάζονταν σε ποινές μεγαλύτερες των 3 μηνών.
1885. Ίδρυση του 8ου πεζικού συντάγματος στο Ναύπλιο. Στεγάζεται στην Ακροναυπλία.
1885. Στην Ελλάδα υπάρχουν 24 φυλακές με 5.487 κρατούμενους.
1888. Στον τοπικό τύπο αναφέρεται ο αριθμός των φυλακισμένων στο Ναύπλιο. Βαρυποινίτες στον προμαχώνα Μιλτιάδη 123 με ποινές οι περισσότεροι ισόβια και ένας σε θάνατο. 153 στον Άγιο Ανδρέα. Στο Βουλευτικό 173 και στις φυλακές Ακροναυπλίας 221 στρατιωτικοί. (εφημ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ 6/1888)
Ο Γ. Π. Παρασκευόπουλος σε ταξίδι του στο Ναύπλιο το 1895 περιγράφει την παρουσία των γυναικών στις φυλακές του Βουλευτικού με τρόπο αποκαλυπτικό.
«Δια να μη μείνει παραπονεμένον και το αδύνατον φύλον, ας το ακολουθήσωμεν όπου το ρίψει η μοίρα του, έστω και εις τας φυλακάς ακόμη. Εντός οικήματος ευπρεπούς, οικοκυρευμένου- πράγμα φυσικόν αφού κατοικούν γυναίκες – υψηρόφου και ετοιμόρροπου, ευρίσκονται δέκα ή δώδεκα ατυχή αμαρτωλά πλάσματα κατηγορούμενα επί παιδοκτονία, μοιχεία, κλοπή, διγαμία, συζυγοκτονία, μητροκτονία! Ένα μπουκέτο χρυσών πράξεων. Και τι κρίμα!
Είδα κοράσιον δεκαεξαετές, ευμελές, στρογγυλοπρόσωπον, με δυο μαύρα σβησμένα κάρβουνα για μάτια, με επιμελή κόμμωσιν και μιαν φούσταν γαλάζιου χρώματος πολύπτυχον, συμπαθές και σεμνόν την φυσιογνωμίαν, συγκινούν με το παραπονετικό της τακερόν βλέμμα, κατηγορούμενον, διατί νομίζετε; Επί εραστοκτονία! Κι εσκέφθην: Πώς τέτοια συμπαθής κεφαλή να κρύπτει στην καρδιά τόσον αποτρόπαιον πάθος! Μια άλλη δε πάλιν ήτο … έγκυος και επρόκειτο να γίνει η μετακομιδή της δια τα περαιτέρω…
Εννοείται ότι εις τας φυλακάς αυτάς ούτε φρουρός ή κλητήρ ή αστυφύλαξ. Μόνον μια γραία τας επιτηρεί, χρησιμεύουσα δι’ αυτάς ως μήτηρ, αδελφή, οικονόμος».
1890. Ορίζεται το Ναύπλιο ως αποκλειστικό μέρος των εκτελέσεων (γκιλοτίνα).
1891. Επίσκεψη στο Ναύπλιο και στις φυλακές του Α. Καρκαβίτσα. Συγκλονίζεται από απάνθρωπη κατάσταση που βλέπει. Οι εντυπώσεις του δημοσιεύονται στο περιοδικό «ΕΣΤΙΑ» το 1892. Αναφορά για παίξιμο μπουζουκιού στις φυλακές. Αναφορά για τατουάζ στο σώμα φυλακισμένου.
1897- Φεβρουάριος Το 8ο σύνταγμα, που στεγάζεται στα κτήρια της Ακροναυπλίας, έχει τετρακόσιους άνδρες και αξιωματικούς.
1897- 28 Απριλίου. Μεταφέρονται με τρένα 28 κρατούμενοι Τούρκοι αιχμάλωτοι από την Ήπειρο στην Ακροναυπλία. (Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897).
1897-3 Μαΐου. Άλλοι 96 κρατούμενοι Τούρκοι μεταφέρθηκαν με πλοίο στο Ναύπλιο και οδηγήθηκαν στην Ακροναυπλία.
1897. Ορίζεται το Ναύπλιο έδρα ταξιαρχίας που στεγάζεται στην Ακροναυπλία.
1900 -Νοέμβριος. Κλείνει σαν φυλακή το κτήριο του Βουλευτικού. Από το 1862 μέχρι το 1900 το κτήριο του Βουλευτικού χρησιμοποιήθηκε ως χώρος προφυλάκισης. Το Φεβρουάριο του 1903 στο κτήριο στεγάζεται για πρώτη φορά το Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου. (Δ. Γεωργόπουλος, Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου).
1913. Παύει να λειτουργεί η λαιμητόμος η οποία μεταφέρεται στο οπλοστάσιο. (κτήριο που βρισκόταν στο χώρο όπου σήμερα είναι το Λύκειο και το Α΄ Δημοτικό σχολειό).
1923-23 Αυγούστου. Κλείνουν οι φυλακές του Παλαμηδίου και οι κρατούμενοι μεταφέρονται στην Αίγινα και στην Αθήνα.
1925. Ιδρύονται οι Αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας.
1929. Καθιερώνεται νομικά ως τρόπος εκτέλεσης αποκλειστικά ο τυφεκισμός.
1929. Ψηφίζεται το «ιδιώνυμο», νόμος 4249/25-25-7-29, «δίωξη όχι μόνο των πράξεων αλλά και κυκλοφορίας και μετάδοσης ιδεών που επεδίωκαν την ανατροπή του ισχύοντος κοινωνικού καθεστώτος».
1930 – Ιούνιος. Κλείσιμο των φυλακών του Λεονάρδου (κτήριο δίπλα από το βουλευτικό) και μεταφορά των κρατουμένων στις αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας.
1930. Γκρεμίζεται το οπλοστάσιο και μπαίνει ο θεμέλιος λίθος για το Γυμνάσιο. Η γκιλοτίνα μεταφέρεται στο Εγκληματολογικό Μουσείο στην Αθήνα που βρίσκεται μέχρι σήμερα.
1934. Λειτουργεί με ηλεκτρικό το κτήριο της Ακροναυπλίας.
1934-30 Οκτωβρίου. Ο πρώτος ποινικός κρατούμενος στις φυλακές με καταδίκη για τυμβωρυχία. (ΓΑΚ Ναυπλίου)
1935-13 Απριλίου. Οι πρώτοι πολιτικοί κρατούμενοι στην Ακροναυπλία Οδηγούνται στην φυλακή οι Βενιζελικοί αξιωματικοί που συμμετείχαν στο λεγόμενο πραξικόπημα ενάντια στον Κονδύλη. Το αποτυχημένο πραξικόπημα έγινε 1η Μαρτίου 1935. Συνολικά φυλακίστηκαν στην Ακροναυπλία 206 αξιωματικοί. Η εκκαθάριση των Βενιζελικών αξιωματικών στο στρατό και την αστυνομία με το λεγόμενο πραξικόπημα Κονδύλη, έπαιξε καθοριστικό ρόλο τα επόμενα χρόνια σε σχέση με τον εμφύλιο. (ΓΑΚ Ναυπλίου)

Κωνσταντίνος Παπαδογιάννης. Φυλακές Ακροναυπλίας 1935.

1935 -2 Δεκεμβρίου. Αποφυλακίζονται οι φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί κρατούμενοι.

Φυλακές Ακροναυπλίας 1935. Κωνσταντίνος Παπαδογιάννης.

1935. Η επιτροπή τουρισμού της πόλης του Ναυπλίου μιλάει για ανέγερση μεγάλη τουριστικής μονάδας στο Ιτς Καλέ.
1936. Κατατίθεται η διατριβή του Schaeffer που αφορά τις οχυρώσεις στην Ακροναυπλία. (Γερμανός αρχιτέκτονας που μελέτησε την Ακροναυπλία και σχεδίασε την μετατροπή της καστρονησίδας Μπούρτζι σε ξενοδοχείο).
1936-18 Σεπτεμβρίου.Δημοσιεύεται ο αναγκαστικός νόμος 117 «περί μέτρων καταπολέμησης του Κουμμουνισμού και των συνεπειών», ακολουθώντας το πνεύμα του Ιδιώνυμου.
1936. Προβληματισμός για τις φυλακές και το διαχωρισμό ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες φυλακισμένων. Ο Γλυκοφρύδης, γενικός επόπτης φυλακών, προτείνει τη δημιουργία φυλακής μόνο για κουμουνιστές, ώστε να μην επηρεάζουν πολιτικά τους ποινικούς κρατούμενους. Αναγκαία σημείωση, ο Γλυκοφρύδης ήταν οπαδός του ΧΙΤΛΕΡ.
1937-3 Φεβρουαρίου. Έναρξη λειτουργίας φυλακών Ακροναυπλίας. Η άποψη του Μανιαδάκη ήταν να βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους των πολιτικών με τους ποινικούς κρατούμενους, χωρίς επαφή.
Περιγραφή του κτηρίου της φυλακής της Ακροναυπλίας
330 σκαλιά οδηγούν από τα σκαλοπάτια (ο δρόμος πίσω από το Αρχαιολογικό Μουσείο) στην φυλακή μέχρι την πύλη του Σαγγρέδου. Περνάμε ένα χώρο σαν τούνελ και φτάνουμε σε ένα επίπεδο, όπου βρίσκονται τα μονώροφα κτήρια της φυλακής. Περνώντας τη σιδερένια πόρτα, βγαίνεις σε ένα μεγάλο ανηφορικό προαύλιο που περιβάλλεται από μάνδρα. Στο βάθος βρίσκεται το κτήριο των φυλακών.
Όταν πρωτοϊδρύθηκαν οι φυλακές υπήρχε μια ταμπέλα που έγραφε«Κουμμουνιστικαί Φυλακαί Ακροναυπλίας» και έπειτα από διαμαρτυρίες των πολιτικών κρατουμένων ότι δεν είναι φυλακισμένοι αλλά εξόριστοι άλλαξε η πινακίδα και έγινε «Στρατόπεδον συγκεντρώσεως κομμουνιστών Ακροναυπλίας» Η είσοδος του κηρίου ήταν θολωτή και η πόρτα μεγάλη και ξύλινη.
Οι σκάλες ήταν πέτρινες και αργότερα ξύλινες και έβγαινες σε ένα χολ με εμβαδό 8*10 που συνέδεε τους δύο θαλάμους, διαστάσεων 33μ μήκος, 11 πλάτος και5 μέτραύψος, με επτά παράθυρα στην κάθε πλευρά. Μια σειρά από ξύλινες κολώνες στη μέση κρατούσε το ταβάνι.
Κατά μήκος ήταν καρφωμένα σανιδένια ράφια, που έβαζαν βαλίτσες και κρεμούσαν ρούχα οι έγκλειστοι. Στα ράφια έβαζαν και τα πιάτα τα τσίγκινα, τα κουταλοπήρουνα, το ψωμί και ότι άλλο φαγώσιμο. Νιπτήρες και τουαλέτες υπήρχαν σε πρόσκτισμα. Σε κάθε θάλαμο διακρίνονταν τέσσερεις σειρές ράντζα δυο – δυο κολλητά, με μια απόσταση ανάμεσα στις δυάδες 20-24 πόντους. Κάθε θάλαμος «φιλοξενούσε» από 140 έως 150 φυλακισμένους. Οι θάλαμοι δεν διέθεταν καμία θέρμανση. Η θέα ήταν και αυτή ένα πρόβλημα. «Νεκροταφείο ζωντανών» όπως την χαρακτηρίζει ο Μ. Γλέζος.

Εσωτερικά ο θάλαμος των φυλακών.

 Οργάνωση των πολιτικών κρατουμένων στη φυλακή της Ακροναυπλίας

Δημήτρης Γληνός

Σε κάθε θάλαμο υπήρχε θαλαμάρχης και υποθαλαμάρχης, τους οποίους πρότειναν οι κρατούμενοι με την σύμφωνη γνώμη της διοίκησης της φυλακής. Από συνελεύσεις θαλάμων εκλεγόταν ένα επταμελές η εννεαμελές γραφείο και ανέθετε σε κάθε μέλος δουλειά. Ταυτόχρονα υπήρχε κομματική επιτροπή η οποία λειτουργούσε ως μια σκιώδης εξουσία. Τα μέλη της δεν εκλέγονταν αλλά διορίζονταν και ήταν μυστική από του υπόλοιπους κρατούμενους. Σύνθημα Ακροναυπλίας «Άκου βλέπε σώπα».
1937-25 Μαρτίου. Ο πρώτος θάλαμος είχε 70 πολιτικούς κρατούμενους.
1937- 7 Μαΐου. Εγκαινιάζεται ο τρίτος θάλαμος με εξόριστους από Ανάφη και Φολέγανδρο.
1937- Μάιος. Ο Δ. Γληνός, ο μεγάλος δάσκαλος, στην Ακροναυπλία. Εγκαταστάθηκε στον Β΄ θάλαμο που έμεναν οι διανοούμενοι, προερχόμενος από εξορία σε νησί (έφυγε από την Ακροναυπλία 28-12-38 για Σαντορίνη). Οργανώθηκε προαύλιο μελέτης, που οι κρατούμενοι το ονόμασαν προαύλιο Γληνού. Με πρόταση του Γληνού συγκροτήθηκαν καλλιτεχνικές επιτροπές ανά θάλαμο, για τις ατέλειωτες βραδινές ώρες που οι θάλαμοι ήταν κλειστοί. Οργάνωσε και την πρωινή γυμναστική.

Το προαύλιο διαβάσματος ονομαζόμενο «Γληνού».

Πολιτιστική ζωή στην Ακροναυπλία
Στην Ακροναυπλία οι πολιτικοί κρατούμενοι είχαν χορωδία, μαντολινάτα, θεατρικές ομάδες και παίχτηκαν τα έργα: «Ο Φιλάργυρος», «ο Αρχοντοχωριάτης», «Ρήγας Φεραίος», «Ο γιατρός Κνοκ», «οι Φοιτητές», «Υπηρέτης δύο αφεντάδων». Γίνονταν αγώνες σκάκι και τάβλι. Γιορτάζονταν με επισημότητα όλες οι γιορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα, 25 Μαρτίου. Η ορχήστρα της φυλακής είχε 12-14 όργανα, 2 βιολιά, 3 μαντολίνα και 6-8 κιθάρες.
1938-11 Φεβρουαρίου. Ο αναγκαστικός νόμος 117 1075/1938, αντικαθιστώντας τον προηγούμενο νόμο, θέσπισε αυστηρότερες διατάξεις και όρους εγκλεισμού των αριστερών πολιτών. Πρώτο μέτρο ήταν οι δηλώσεις μετανοίας.
1938- 8 Μαρτίου. Απομόνωσαν στο θάλαμο Ε 35 κρατούμενους. Ανάμεσά τους τα στελέχη, Ιωαννίδης, Πορφυρογέννης, Θέος, Λουλές, Κ. Τσίρκας κ.α., χωρίς καμία επαφή με τους υπόλοιπους κρατούμενους, με δικό τους προαύλιο. Οι πολιτικοί κρατούμενοι επικοινωνούσαν με σημειώματα τοποθετημένα σε γυάλινο σωληνάριο κινίνου. Το έβαζαν μέσα στην ζύμη και τα έψηναν μαζί με το ψωμί που είχαν σημαδέψει για να σταλούν στην απομόνωση.
1938-4 Αυγούστου. Το Ναύπλιο γιορτάζει τα δύο χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά και οι φωνές και τα τραγούδια ακούγονται μέχρι την Ακροναυπλία.(περιγραφή Πορφύρη). Στα τέλη του 1940 εβδομήντα (70) χωροφύλακες φύλαγαν την Ακροναυπλία.
1940. Συζητήσεις μεταξύ τροτσκιστικών ομάδων μέσα στην Ακροναυπλία για τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο μεταξύ ΕΟΚΔΕ με ηγέτη τον Π. Πουλιόπουλο και την ΚΔΕΕ που είχε εκπρόσωπο τον Στίνα. Οι εισηγήσεις του Πουλιόπουλου γράφτηκαν με το χέρι του Χ. Αναστασιάδη και ήταν 240 σελίδες. Τα χειρόγραφα αυτού του ιδιότυπου συνέδριου σώζονται στα αρχεία του ΕΛΙΑ και στο Μουσείο Μπενάκη.

Καταφύγιο στην Ακροναυπλία
Με την έναρξη του πολέμου, μετά από διαβήματα κρατουμένων κατασκευάστηκε καταφύγιο στην Ακροναυπλία από εργολάβο, με εξόρυξη στο βουνό μήκους20 μέτρων, πλάτους2 μέτρωνκαι ύψους 1.80. Σκεπάστηκε με ξύλα και χώμα. Στο καταφύγιο έμπαινες από πόρτα του Γ΄ θαλάμου.

Η νότια πλευρά του κτηρίου της Ακροναυπλίας που κατασκευάστηκε και το καταφύγιο.

1940- 29 Οκτωβρίου. Υπόμνημα στην κυβέρνηση από τους έγκλειστους στις φυλακές για να σταλούν οι κρατούμενοι στο μέτωπο να πολεμήσουν.
1940- 6 Νοεμβρίου. Δεύτερο υπόμνημα για να πάνε οι κρατούμενοι στο μέτωπο.
1940-13 Νοεμβρίου. Τρίτο υπόμνημα για το μέτωπο χωρίς απάντηση.

Ιταλοί αιχμάλωτοι στο Ναύπλιο

Το στρατιωτικό νοσοκομείο στην Ακροναυπλία.

1941. Με την έναρξη του πολέμου στο ελληνοαλαβανικό μέτωπο Ιταλοί αιχμάλωτοι μεταφέρονται και στο Ναύπλιο. Οι τραυματισμένοι Ιταλοί στρατιώτες νοσηλεύονται στο στρατιωτικό Νοσοκομείο στην Ακροναυπλία. Από 2-1-1941 έως 7-4-1941 οι Ιταλοί φαντάροι που πέθαναν στο στρατιωτικό νοσοκομείο ήταν δέκα. Οι Ιταλοί αιχμάλωτοι ήταν φυλακισμένοι στα κτήρια «Πέντε Αδέλφια».
1941-6 Απριλίου. Τα Γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στο ελληνικό έδαφος.
1941-15 Απριλίου. Τα πρώτα αγγλικά αυτοκίνητα με Άγγλους και Νεοζηλανδούς φτάνουν στο λιμάνι Ναυπλίου για να αποβιβαστούν σε πλοία.
1941-15 Απριλίου. Τα Γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Αθήνα.
1941-25 Απριλίου. Αποχώρηση Άγγλων και Νεοζηλανδών από το λιμάνι του Ναυπλίου. Εμφάνιση και βομβαρδισμός από τα στούκας του λιμανιού.
1941-26 Απριλίου. Έκρηξη στο λιμάνι από τον βομβαρδισμό των πλοίων που θα χρησιμοποιούσαν οι Άγγλοι και οι Νεοζηλανδοί κατά την αποχώρηση. Οι κρατούμενοι παρακολουθούν από ψηλά όλες τις επιχειρήσεις. Μεγάλες ζημιές στα κτήρια των φυλακών και στην πόλη του Ναυπλίου από τις εκρήξεις λόγω της ανατίναξης πλοίων στο λιμάνι Ναυπλίου και ανοικτά τις Αρβανιτιάς.
1941- 28 Απριλίου. Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το Ναύπλιο. Οι λιγοστοί χωροφύλακες που είχαν παραμείνει στη θέση τους παραδίδουν τους πολιτικούς κρατούμενους στους Γερμανούς. Οι κρατούμενοι απαιτούν να κατέβει η Γερμανική σημαία από την Ακροναυπλία με το επιχείρημα ότι μπορεί να θεωρηθεί από τους Άγγλους στρατόπεδο και βομβαρδιστεί. Οι Γερμανοί παρέδωσαν την φύλαξη της Ακροναυπλίας στους Ιταλούς. Με Ιταλική διοίκηση οι έλληνες χωροφύλακες έμειναν στην θέση τους και φύλαγαν τους πολιτικούς κρατούμενους.
1941-Μάιος. Απελευθέρωση 27 κρατουμένων της Ακροναυπλίας με παρέμβαση του βούλγαρου πρεσβευτή με το επιχείρημα ότι ήταν Σλαβομακεδόνες.
1941–1942. Η περίοδος της μεγάλης πείνας. Οι περισσότεροι κάτοικοι αλλά και φυλακισμένοι πέθαιναν κυρίως από πείνα αλλά και από φυματίωση. Τα συνολικά θύματα από την Γερμανοϊταλική κατοχή, συμπεριλαμβανομένων και των εκτελέσεων και των θανάτων από στην περιοχή του Δήμου Ναυπλίου, ήταν εκατόν ογδόντα (180) άτομα. Από αυτά εκατόν δέκα τρείς (113) πέθαναν από πείνα και καχεξία. Από αυτούς τριάντα πέντε (35) ήταν από τις φυλακές. Από τους πολιτικούς κρατούμενους τρία άτομα και τριάντα δύο (32) από τους ποινικούς κρατούμενους.

Η κηδεία του Ακροναυπλιώτη Μάγκου που πέθανε από «εξάντληση συνέπεια υποσιτισμού», 18 Μαΐου 1942, στην φυλακή και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο Ναυπλίου. Πήραν άδεια και παραβρέθηκαν συγκρατούμενοι.

1942-Μάρτης. Η πρώτη παρουσία ενίσχυσης από τον Ερυθρό Σταυρό με τρόφιμα για τους κρατούμενους. Μοίρασαν ένα κιλό στο κάθε κρατούμενο σταφίδα, φιστίκια, φασόλια. Οι επιστολές των κρατούμενων τους μήνες που είχαν προηγηθεί στις οικογένειές τους περιγράφουν την τραγική τους κατάσταση στις φυλακές. Κάθε επιστολή και ένα «SOS». Η απάντηση τις περισσότερες φορές από τις οικογένειες:«πεινάμε».
1942 -7 Μαΐου. Μεταφέρονται 22 φυματικοί στο σανατόριο Πέτρα Ολύμπου.
1942-Σεπτέμβρης. Αρχίζει η διάλυση της Ακροναυπλίας με μεταφορά κρατουμένων σε στρατόπεδα.
1943. 100 πολίτες του Ναυπλίου έχουν κλειστεί στις φυλακές της Ακροναυπλίας από τους Ιταλούς στο χώρο του στρατιωτικού νοσοκομείου. Κατά τη διάρκεια της κατοχής το Στρατιωτικό νοσοκομείο έγινε χώρος φυλακής. Σαν νοσοκομείο οι Ιταλοί λειτούργησαν το κτήριο του Α΄ Δημοτικού σχολείου. Οι αντάρτες που συλλαμβάνονται φυλακίζονται στο χώρο του παλαιού νοσοκομείου.
1943-27 Φεβρουαρίου. Μεταφέρονται στο σανατόριο Σωτηρία οι τελευταίοι φυματικοί κρατούμενοι της Ακροναυπλίας. Αργότερα θα αποδράσουν από το σανατόριο.

Τι επακολούθησε…
1943-6 Ιουνίου. 58 Ακροναυπλιώτες εκτελούνται από τους Ιταλούς στο Κούρνοβο.
1943-12 Δεκεμβρίου. 4 Ακροναυπλιώτες εκτελούνται στο Χαϊδάρι.
1944-1 Μαΐου. 160 Ακροναυπλιώτες (από τους 200 που συνολικά εκτελέστηκαν) εκτελούνται από τους Γερμανούς στην Καισαριανή.
Η παράδοση των πολιτικών κρατούμενων από τους έλληνες χωροφύλακες στους Γερμανούς είναι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα. Οι κρατούμενοι στις φυλακές δεν είχαν διαπράξει κανένα ποινικό έγκλημα. Στις φυλακές ήταν για τις ιδέες τους και φυλακίστηκαν με βάση το ιδιώνυμο του 1929.
Συνολικά από τους 625 Ακροναυπλιώτες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς 239.
1944-14 Σεπτεμβρίου. Αποχώρηση Γερμανών από το Ναύπλιο.
1944-5 Οκτωβρίου. Τα στρατεύματα του ΕΛΑΣ μπαίνουν στο Ναύπλιο.
1944-29 Οκτωβρίου. Επιτροπή από το ΚΚΕ επισκέπτεται την Ακροναυπλία και βλέπει έγκλειστο το Διοικητή των φυλακών Βαζιτάρη.
1945- 18 Ιανουαρίου. Αποχώρηση ανταρτών από το Ναύπλιο. «Συμφωνία της Πλάκας».
12 Φεβρουαρίου 1945 – Συμφωνία της Βάρκιζας
1946. Επαναλειτουργία των φυλακών της Ακροναυπλίας. Η Ακροναυπλία έχει 700 άνδρες και 20 γυναίκες. Οργάνωση της φυλακής με συνεργεία από τσαγκάρηδες, ξυλουργείο ραφείο, καθαριότητα και μαθήματα. Πολιτισμός: ανέβηκαν τρία θεατρικά έργα μέσα στην φυλακή. Μάλιστα το θεατρικό έργο, «ο κατά φαντασία ασθενής», παρακολούθησαν και προσωπικότητες της πόλης του Ναυπλίου. Στη φυλακή υπήρχε απαγόρευση εφημερίδων.

Οι φυλακές της Ακροναυπλίας.

Στο τέλος του 1947 οι κρατούμενοι έφτασαν τους 900 και δόθηκε εντολή να αποσυμφορηθούν οι φυλακές. Έγιναν πολλές μεταγωγές πολιτικών κρατουμένων στην Γυάρο. Οι θανατοποινίτες στις φυλακές ξεπέρασαν τους 100. Η Οργάνωση της φυλακής στηριζόταν στην Επιτροπή Ομάδας συμβίωσης και στους θαλαμάρχες. Ήταν μεγάλη στο τέλος 1947 αρχές 1948 η κίνηση σε κρατούμενους. Δεν προλάβαιναν οι φυλακισμένοι να γνωριστούν μεταξύ τους.
1947-Φεβρουάριο. Λειτουργεί ένας Θάλαμος με ποινικούς και οι υπόλοιποι τρεις με πολιτικούς κρατούμενους.
1947-1948-1949. Τριακόσιες υπολογίζονται οι γυναίκες κρατούμενες που πέρασαν από την Ακροναυπλία. Στεγάζονται σε κτήριο ανατολικά του κεντρικού κτηρίου των φυλακών της Ακροναυπλίας.
1948-19 Φεβρουαρίου. Εκτέλεση έντεκα κρατουμένων στην μάνδρα της ανατολικής πλευράς του νεκροταφείου Ναυπλίου. Με πρόσχημα τη μεταγωγή, τους οδήγησαν σε εκτέλεση. Επειδή ήταν διάχυτος ο φόβος για εκτέλεση οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας έβαλαν σκοπούς. Περιγραφή κρατούμενου:Άκουσα το χάραμα ένα μαζικό τραγούδι από πολύ μακριά . Δεν μπόρεσα να ξεχωρίσω τα λόγια Δεν θυμάμαι ακριβώς πιο ήταν. Ήταν το τραγούδι αυτών που πήγαιναν για εκτέλεση.

  Η είσοδος στο κτήριο των φυλακών.

1948-22 Ιουνίου. Εκτέλεση άλλων τεσσάρων κρατουμένων της Ακροναυπλίας στο Νεκροταφείο Ναυπλίου. Στάση των φυλακισμένων για την παύση εκτελέσεων. Στην διάρκεια της διαμαρτυρίας των κρατουμένων εκτελέστηκαν δύο κρατούμενοι με πυροβόλα όπλα μέσα στους θαλάμους.
1948-22 Ιουνίου. Απεργία πείνας για δέκα μέρες από τους κρατούμενους για να μην γίνονται εκτελέσεις, σε συνεργασία και συντονισμό με τις φυλακές Αβέρωφ.
1948-30 Οκτωβρίου. Μεταγωγή εκατό θανατοποινιτών με πλοίο από την Ακροναυπλία στην Κρήτη. Αποβίβαση στη Σούδα και μετάβαση στις φυλακές Χανίων.
1950. Μετά τις εκλογές επιτρέπεται να μπει στην φυλακή φωτογράφος για φωτογραφίες. Μεταφορά 50 κρατουμένων στις γυναικείες φυλακές που υπήρχαν μόνο δέκα γυναίκες σε ένα θάλαμο.
1950-Αρχές. Φυλακισμένοι αντάρτες από τον Δημοκρατικό στρατό και ποινικοί στο ίδιο χώρο. Σύνολο 600 άτομα.
1960- 10 Ιουνίου. Χαρακτηρισμός της Ακροναυπλίας με ΦΕΚ σε Τουριστικό δημόσιο κτήμα.
1961- 18 Ιουνίου. Εγκαίνια της ξενοδοχειακής μονάδας ΞΕΝΙΑ.
1962-19 Οκτωβρίου. Ανάθεση στον ΕΟΤ της διοικητικής διαχείρισης της Ακροναυπλίας με ΦΕΚ.
1963- Χριστούγεννα. Άρχισαν να φεύγουν από τις φυλακές οι πολιτικοί κρατούμενοι.
1966-Φεβρουάριος. Έκλεισαν οι Φυλακές της Ακροναυπλίας. Η πόλη του Ναυπλίου διαμαρτύρεται γιατί χάνεται άλλη μια Δημόσια υπηρεσία από την πόλη.
1968-28 Οκτωβρίου. Πρόταση Δεϊλάκη (Αρχαιολόγος στο Μουσείο Ναυπλίου) για Μουσείο Χριστιανικών και Ενετικών Αρχαιοτήτων στο κτήριο των πρώην φυλακών της Ακροναυπλίας.
1970- 16 Μαρτίου. Αρχίζει η κατεδάφιση φυλακών. Η τοπική κοινωνία ζητά την δημιουργία ξενοδοχείου.
1971-15 Μαρτίου. Η άποψη της Αρχαιολογίας: «Πλην των καθαρώς αρχαιολογικών αντιρρήσεων η ανέγερση ξενοδοχείων επί των μνημείων είναι αντιτουριστική. Διότι, όταν το μνημείο χάσει την οντότητά του, παύει να είναι μνημείο και όταν παύσει να είναι μνημείο παύει να προσελκύει και το επισκέπτη». Εκφράστηκε από τη Φανή Δροσογιάννη Επιμελήτρια Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
1973. Ο Άγγελος Τερζάκης σε άρθρο του «Οίστρος ακολασίας», στο ΒΗΜΑ παρεμβαίνει για την κατεδάφιση του κτηρίου των φυλακών. «Πόσα ωραία θα μπορούσαν να έχουν γίνει χωρίς να σχετίζονται με την καταστροφή που είναι κατά κανόνα ανεπανόρθωτη. Ευτυχώς η πολιτεία του Ναυπλίου αντέχει ακόμα αντιστέκεται σιωπηρά με τραυματισμένη την αξιοπρέπεια της προαιώνιας αρχοντιάς».
1973. Ανοίγουν οι δικαστικές φυλακές Ναυπλίου στην είσοδο της πόλης από τοΆργος.
Η ιστορία της «πόλης των φυλακών» συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Τη φυλακή της Ακροναυπλίας, ένα ανθρώπινο μνημείο της Ελληνικής ιστορίας, ενώ έστεκε επιβλητικά πάνω από την πόλη, η πόλη δεν την «έβλεπε». Όποιος ξεφυλλίσει τον τοπικό τύπο από το 1935 έως το 1960 θα δει ελάχιστες αναφορές για την φυλακή που «φιλοξένησε» χιλιάδες ανθρώπους. Η αξιοποίηση, η τουριστική προοπτική ήταν ο στόχος της πόλης. Σπάνια γίνεται αναφορά για τους ανθρώπους που στοιβάζονταν σε άθλιες συνθήκες. Τέλος το κλείσιμο των φυλακών συνοδεύτηκε από το πάγιο (κατά καιρούς) αίτημα της πόλης του Ναυπλίου να μην στερηθεί η πόλη άλλη μια δημόσια υπηρεσία…
Ας επισημάνουμε άλλη μια φορά ότι στην φυλακή της Ακροναυπλίας κατά βάση βρέθηκαν άνθρωποι, όχι επειδή είχαν διαπράξει κάποιο ποινικό αδίκημα, αλλά για τις πολιτικές τους απόψεις.
* Γεννήθηκα και πέρασα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου κάτω από τις φυλακές της Ακροναυπλίας. Δύο πράγματα θυμάμαι έντονα: τον περίεργο ήχο που έβγαινε από το βουνό και τη σκοπιά του χωροφύλακα που φύλαγε τους κρατούμενους. Πέρασαν πολλά χρόνια για να μάθω από αφηγήσεις ότι ο ήχος δεν ήταν της παιδικής μου φαντασίας, προερχόταν από τα τσίγκινα πιάτα που κτύπαγαν οι κρατούμενοι στα σίδερα της φυλακής. Ο χωροφύλακας της σκοπιάς ήταν η μόνιμη απειλή της μάνας μας, όταν δεν έτρωγα το φαγητό μου. Ο χωροφύλακας άμεσα απαντούσε ότι θα κατέβαινε κάτω αν δεν έτρωγα. Και αμέσως άδειαζα το πιάτο μου.


Ίσως η τραυματική παιδική εμπειρία της απειλής του χωροφύλακα μου έχει προσθέσει σήμερα παραπανίσια κιλά. …….


Το κείμενο αυτό είναι γραμμένο για τους ανθρώπους που θέλουν να δουν όλες τις πλευρές της ιστορίας της πόλης του Ναυπλίου.

Βιβλιογραφία
«Ακροναυπλία», Γ. Μανούσακα, εκδόσεις ΔΩΡΙΚΟΣ, 1978.
«Αναμνήσεις», Α. Στίνας, εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ, 1985.
«Άστραψε φως η Ακροναυπλία», Β. Μπαρτζιώτα, εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 1986.
«Μια ζωή επαναστάτης», Μ. Ράπτης Πάμπλο, εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1985.
«Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες», Α. Φλουντζή, εκδόσεις Θεμέλιο, 1979.
«Απομνημονεύματα», Β. Κλαδούχος, εκδόσεις ΑΡΓΟΣ, 1995.
«Ακροναυπλία», Β. Γιαννόγκωνα, έκδοση 1963.
«Κείμενα για τον πολιτισμό την ιστορία και την πολιτική», Κ. Πορφύρης, εκδόσεις ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, 2008.
ΑΚΡΟΝΑΥΠΛΙΑ 1940, Τετράδια Ακροναυπλίας, από αρχείο Χ. Αναστασιάδη, Επιμ. Δ. Λιβιεράτος, Εκδόσεις ΕΝΟΤΗΤΑ, 2006.
Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας, Π. Βόγλης, εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, 2002.
«Η ΝΑΥΠΛΙΑ», Μ. Λαμπρινίδη, έκδοση 1975.
Οι φυλακές του Ναυπλίου, Α. Καρκαβίτσα, εκδόσεις ΡΟΕΣ, 2009.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ Ελευθεροτυπίας, 4/12/2003, Η Ιστορία των φυλακών.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ Ελευθεροτυπίας, 8/4/2004, Τόποι εκτελέσεων.
ΝΑΥΠΛΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ V, 2004.
Δελτίο του Τοπικού ιστορικού αρχείου Ναυπλίου, τεύχος 77.
Ελλέβορος, τεύχος 11.
Περιοδικό Αναγέννηση, τεύχος 373, τεύχος 377.
Περιοδικό ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, τεύχος 82.
Τοπικός τύπος
ΣΥΝΤΑΓΜΑ 13/2/66.
Εφημερίδα Ενημέρωση 1/6/2001.
Δημοσίευση, Ναύπλιο Ακροναυπλία της Μ. Καρδαμίτση –Αδάμη.
Ημερολόγιο ΑΠΟΠΕΙΡΑΣ 1995 με αφιέρωνα στην Ακροναυπλία.
Αρχείο Δ΄ Εφορείας Προϊστορικών Και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Γενικά Αρχαία του Κράτους, Ναύπλιο.
Αι φυλακαί επί Καποδίστρια, Μ. Τούρτογλου, Επιτηρίς του αρχείου της ιστορίας του ελληνικού δικαίου, 1954.
Οι πρώτοι δήμιοι εν Ελλάδι, Μ. Λαμπρινίδη, ημερολόγιο Σκόκου, 1916.
[Πηγή: Αργολικές Ειδήσεις, 27/10/2014]

Πηγή : 

Διαβάστε Περισσότερα