Τάσος Κουζούπης , πρώην μεταλλωρύχος -79 ετών- σήμερα συνταξιούχος οικοδόμος κάτοικος Λιβαδίου Σερίφου ( συνέντευξη στην Κυριακάτικη Αυγή) «Στα 12μου χρόνια πρωτοπήγα στο μεταλλείο. Η δουλειά μου ήταν να τραβάω το μουλάρι του Κώστα του Μαγουλά και να βγάζω το μετάλλευμα από τις στοές.
Εγώ μέσα στα σκοτάδια κρατώντας την λάμπα ασετυλίνης ,τραβούσα από μπροστά το μουλάρι, μπαίναμε στις στοές, κοτσάραμε τα βαγόνια που είχαν το μέταλλο και το έβγαζα στην επιφάνεια, αδειάζαμε το περιεχόμενο σ ένα λούκι που έπεφτε και φόρτωνε στα φορτηγά. Από κέι Μέγα Λιβάδι και Κουταλά. Υπήρχε άλλος ένας εργάτης που ήταν στο τέλος των βαγονιών που τραβούσε του μουλάρι παρακολουθώντας μη και φύγουν προς τα πίσω και φρενάριζε.
Το αφεντικό του μουλαριού , αφού άδειαζαν τα βαγόνια τα έστελνε πίσω άδεια και ξανάμπαινα εγώ στην στοά με την ασετυλίνη .
Ολη την ημέρα αυτό γινόταν.
Δούλεψα στην στοά της «πάνω Καλαβάτσαινας» την ίδια εποχή που σκοτώθηκε ο Παπάλης από το χωριό Καλίτσω.Τι θυμάμαι: Εκείνη την ημέρα -ήταν το 1957- δούλευαν πολλοί εργάτες μέσα στην στοά . Ο Παπάλης σκοτώθηκε στην απογευματινή βάρδια. Εγώ δούλευα στην πρωινή. Αλλά με την είδηση του θανάτου έγινε χαμός. Ο Παπάλης ήτανε κουφός. Δεν άκουγε.. Ολοι όσοι ήταν στις στοές και άκουγαν θόρυβο από τα χώματα που έπεφταν έπρεπε να βγούν έξω γιατί θα ξεκολλούσε ένα κομμάτι από το βουνό και θα έπεφτε.Ο Παπάλης ήταν μόνος και ξεσκάρωνε, δεν άκουσε τον θόρυβο.. Του φώναξαν οι άλλοι. Άλι δεν άκουσε .
Σε κλάσματα δευτερολέπτου έπεσαν τα χώματα και τον πλάκωσαν. Πέσαν οι άλλοι εργάτες να τον ξεμπαζώσουν αλλά ήταν αργά..Τον έβγαλαν έξω νεκρό . Ηταν μόνο 40 χρονών..Την επόμενη μέρα του δυστυχήματος με διώξαν από το μεταλλέιο. Πήγα το πρωί για δουλειά ,αλλά μου λέει ο επιστάτης εξαφανίσου.. Ηρθαν αστυνομίες, επόπτες, γιατί απαγορευόταν να δουλεύουν παιδιά στις στοές. Εμάς η ανάγκη μας οδηγούσε στις στοές.
Μπορεί να ήμασταν και 100 παιδιά από 15 χρονών.. Τα περισσότερα δούλευαν έξω από τις στοές. Μετά τα 18 υποτίθεται σε βάζανε μέσα στην γη.. Εγω δήθεν δούλευα έξω. Δεν πηγαίναμε Γυμνάσιο, μετά το Δημοτικό , στο μεταλλείο. Από την δική μου τάξη μόνο ένας πήγε Γυμνάσιο –ο Παιίζος ο Περικλής- στον Πειραιά..
Εγω δούλευα σκάρτο χρόνο, περίπου 10 μήνες, μέχρι την ημέρα που έγινε το δυστύχημα. Με διώξανε και επέστρεψα στα μεταλλεία το ’60, στα 15 μου χρόνια δουλεύοντας στο μηχανοστάσιο του Αβραάμ ως χειριστής, βοηθός μηχανικού σε συνεργείο. Οι μηχανές δίνανε αέρα στα εργοτάξια . Εκεί έμεινα ένα χρόνο με άδεια χειριστού.
Μετά από ένα χρόνο πάω στο εργοτάξιο του Ασπρου Κάμπου σε κομπρεσσέρ και παραμένω δυο χρόνια, μέχρι που με απέλυσαν. Συνολικά δούλεψα 5 χρόνια στο μεταλλείο. Ανήμερα των Ταξιαρχών το 1963, μες σχολάσανε. Αρχίσανε τις απολύσεις. Λίγες –λίγες στα 1200 άτομα που δουλεύανε .Μείναμε περίπου 350 εργάτες. Μας σχόλασαν όλους . Δήλωσαν πτώχευση. Μου χρωστούσαν 16χιλιάδες δραχμές.. Εγω στο τέλος έκανα διπλοβάρδια. Ηθελαν να φορτώσουν το μετάλλευμα στα καράβια αλλά επειδή απέλυαν δεν είχαν χέρια.. Το σωματείο μας είπε να κάνουμε απεργία ήμασταν απλήρωτοι. Τελικά αποφάσισε το σωματείο να φορτώσουμε μήπως και πληρωθούμε. Φορτώνουμε τα βαπόρια --Ροζάλπμα, Ροζαλίντα- ιταλικά βαπόρια που πηγαινοερχόταν για φορτωμα, φεύγει το μεταλλείο και μεις μένουμε απλήρωτοι. Βάλαμε δικηγόρο για να τα πάρουμε.. Ηταν μισθοί πάνω από ένα χρόνο, άδειες ,δώρα.. Μας δίναν έναντι συνεχώς για ένα χρόνο..
Δεν φοβόμουνα μέσα στην στοά. Παιδιά, άγνοια κινδύνου.
Τα κράνη που φορούσαμε ήταν της εταιρείας, οι δερμάτινες αρβύλες με προκαδούρα με δικά μας έξοδα.. Ο Αποστολίδης έβαζε 50 δρχμ τον χρόνο για ιματισμό.. Το μεροκάματο όταν ήμουν στο μουλάρι ήταν 40 δτχμ. ,όταν ο πιστολαδόρος έπαιρνε 55 και 50 ο μπαζαδόρος.Ενσημα δεν βάζανε όταν ήμουν στο μουλάρι, όταν έγινα βοηθός σε μηχανουγείο είχα. Δεν βάζανε βαρέα και ανθυγειινά. Για χρόνια 877 ένσημα. Όταν όμως πήγα να πάρω την σύνταξη τοτε καταλαβα ότι δεν τα είχαν στα βαρέα γιατί δούλευα έξω από την στοά, υπαίθρια..
Και ο πατέρας μου ο Γιώργης δούλευε στο μεταλλείο από το 1932. Εγώ δεν ήθελα να δούλεψω στο μεταλλείο. Δεν μου άρεσαν οι μηχανές και ο θόρυβος.΄Ηθελα οικοδομή.
Ομως δεν είχα άλλη επιλογή. Και ο πατέρας που πήγε 16 ετών στα μεταλλεία, επί Γκρόμαν, γιατί πέθανε ο πατέρας του και έπρεπε να θρέψει την οικογένεια. Δούλευε μέχρι το 63.. Μια ολόκληρη ζωή. Την ημέρα που γεννήθηκε ο πατέρας μου έγινε το μεγάλο κίνημα και η αιματοχυσία στο Μεγάλο Λιβάδι,όμως ο παππούς δεν πήγε στο κίνημα γιατί γεννούσε η γυναίκα του..
Ολη η οικογένεια και οι συγγενείς δουλεύαμε στο μεταλλείο.
Με προσοχή μεγάλη ,αλλά θέλανε γιατί δεν χάνανε μεροκάματο βρέξει /χιονίσει και οι στοές το χειμώνα ζέστη και το καλοκαίρι δροσιά .Ο πατέρας μου το 1957, στα 41 του χρόνια , δούλευε μέσα στην στοά της Κάτω Καλαβάτσαινας , γέμιζε τα βαγόνια. Εγώ τότε είμαι στα 12, η αδελφή μου 8. Μέσαα στην στοά ήταν 15 άτομα , όλες οι ειδικότητες και ο επιστάτης. Όταν ο μουλαριτζής ακούει να τρίζουν οι κάσες, να πέφτουν χώματα. Χτυπάει την σωλήνα που έστελνε μέσα τον αέρα για να δουλέψουν τα κομπρεσσέρ για να τους ειδοποιήσουν.
Τρέχουν όλοι να βγούν έξω. Όμως τρείς εργάτες δεν προλαβαίνουν, γιατί πέφτει το βουνό και κλείνει την είσοδο της στοάς.Ο πατέρας μου και άλλοι δύο..Με τσάπες , με τα χέρια, στήνοντας υποστυλώματα για να μην πέφτουν άλλα χώματα τους έβγαλαν έξω στο φως. Ξεμπάζωναν με κίνδυνο και για τις δικές τους ζωές. Ο πατέρας μου σώθηκε γιατί έπεσε κάτω από ένα βαγόνι. Δυσκολεύτηκαν να τον βγάλουν για να μην ακρωτηριαστεί. Ευτυχώς ο τραυματισμός του δεν ήταν σοβαρός .
Οι άλλοι δύο εργάτες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο της Σύρου. Ο πατέρας μου επέστρεψε στην δουλειά μετά από 15 ημέρες. Όμως ο φόβος ήταν πάντα εκεί. Την γλύτωσε από λεπτομέρειες. Η μάνα μου έκανε τον σταυρό της όταν έφευγε το πρωί για μεροκάματο και ξεπρόβαλε κάθε βράδυ να τον περιμένει , να τον δεί. Αποζημίωση για το ατύχημα δεν πήρε ποτέ. Μόνο του έδωσαν τα μεροκάματα για τις δυο βδομάδες που καθόταν.
Κάθε φορά που πάω στις στοές θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια.
Εμείς τα 15 χρονα δεν ήμασταν τότε παιδιά, γίναμε πρόωρα άνδρες.Ο Γκρόμαν ήταν ο σκληρός, ο Αποστολίδης ευεργέτης. Κατασκεύασε δρόμους,σκάλες, έφερε μεταφορικά μέσα. Βέβαια τα παιδιά μου δεν ήθελα ποτέ να δουλέψουν σε μεταλλεία , γιατί εκεί παραμόνευε ο θάνατος καθημερινά.. Στην δεκαετία του Αποστολίδη(1950-1963) σκοτώθηκαν στις στοές 3 εργάτες από την Σέριφο. Κάθε φορά που χτυπούσε η καμπάνα, μαζευόταν η ψυχή. Ο Σήφης, ο Παπάλης, ο Γιώργης ο Κουτσούπης.
Εδώ ήρθαν πολλοί ξένοι, όταν έκλεισαν τα μεταλλεία νέκρωσε το νησί, πάγωσε ο κόσμος όλος. Είχαμε τα αμπέλια μας, τα ζώα μας ,δουλεύαμε και στα μεταλλεία . Μεροκάματο , ασφάλεια. Ο πατέρας μου όταν εκλεισαν τα μεταλλεία ήταν 57 ετών. Που αν έβρισκε μεροκάματο. Πολλοί ντόπιοι μετανάστευσαν , στην Αθήνα.. Τ Μεγα Λιβάδι να φανταστείς πως είχε σινεμά , ρεύμα, βρύσες με νερό. Σε 2 χρόνια έγινε νεκροταφείο. Μετά άρχισαν οι διεκδικήσεις από την εταιρεία.. Μετά την πτώχευση ήρθαν οι εταιρείες και πήραν τα μηχανήματά τους που ήταν απλήρωτα. Οσο απέμειναν έπρεπε το κράτος και ο γέρος Παπανδρέου να τα πουλήσει για να μας ξοφλήσουν τα απλήρωτα. Δήλωσαν πτώχευση και καθάρισαν..
Ο πατέρας του Αποστολίδη που κήρυξε πτώχευση , είχε μεταλλεία στην Ελβετία και την Γαλλία. Όταν ερχόταν εδώ φορούσε την λαδωμένη καπαρντίνα και το καπελλάκι του , παρακολουθούσε τις εργασίες. Στενός συνεργάτης του γέρου Καραμανλή, που επειδή σάρωσε εκλογικά στην Ηπειρο, του έδωσε δώρο τα μεταλλεία της Σερίφου , τζάμπα και έγιναν εκατομυριούχοι.. Φέτος ήρθε ένας μηχανικός παλιός των μεταλλείων και με γνώρισε
Πηγή :
.jpg)
.jpg)
