Στις απάτητες, απόκρημνες πλαγιές της ανατολικής Αμοργού, μέσα σε περιοχή Natura και χώρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, σχεδιάζεται ένας δρόμος για το πουθενά. Παρά τις επανειλημμένες αρνητικές γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών, ο δρόμος βρίσκεται ξαφνικά μέσα στους εγκεκριμένους κρατικούς χάρτες και αποτελεί μέρος του νέου πολεοδομικού ιστού του νησιού. Οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» διερευνούν ένα case study του τρόπου με τον οποίο τοπικά συμφέροντα επηρεάζουν μία «ουδέτερη» διαδικασία σχεδιασμού, οδηγώντας το νησί σε ένα δρόμο ανάπτυξης διαφορετικό από αυτόν που ορίζει το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Άρθρο του Tάσου Τέλλογλου και της Ειρήνης Σωτηροπούλου
Καλοκαίρι 2020: Ο Δήμος Αμοργού καταθέτει φάκελο μελέτης στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για τη διάνοιξη ασφαλτοστρωμένης αγροτικής οδού από τον οικισμό του Ασφοντυλίτη προς την παραλία Χάλαρα, πλάτους 5,80 μ. και μήκους 2,03 χιλιομέτρων.
Ο Ασφονδυλίτης (ή Ασφοντηλίτης) είναι ένας εγκαταλελειμμένος αγροτικός οικισμός χωρίς ρεύμα και υδροδότηση, όπου τα καλοκαίρια λειτουργεί μια ταβέρνα. Ο αγροτικός δρόμος που προτείνεται θα διασχίζει τις άγριες και απόκρημνες πλαγιές της ανατολικής Αμοργού, περνώντας κοντά από μερικές εγκαταλειμμένες πέτρινες αγροικίες και το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, για να καταλήξει –σχεδόν– στα Χάλαρα, 65 μέτρα πάνω από την ακτή με τις εντυπωσιακές πέτρινες πλάκες.Μεγάλο μέρος της περιοχής όπου προτείνεται η διάνοιξη του δρόμου ανήκει σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο και περιοχή Natura 2000, ενώ ολόκληρος εντάσσεται και σε περιοχές ROADLESS-Περιοχές Άνευ Δρόμων και στις Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές, για τις οποίες προβλέπεται η θεσμοθέτηση απαγόρευσης δημιουργίας νέων οδών από το ΥΠΕΝ.
Μάλιστα, στην περιοχή φωλιάζουν προστατευόμενα είδη όπως ο σπιζαετός και ο μύχος. Οι μελετητές σημειώνουν πως η Αμοργός είναι το μόνο κατοικημένο νησί στο οποίο φωλιάζουν μύχοι, επειδή στη συγκεκριμένη περιοχή δεν υπάρχει καθόλου όχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες.Σήμερα, η παραλία Χάλαρα είναι προσβάσιμη μόνο μέσω του αρκετά δύσκολου παραδοσιακού μονοπατιού, ενός από τα πολλά που χαρίζουν στην Αμοργό τη φήμη του ιδανικού προορισμού για πεζοπορίες σε ένα μοναδικό, παρθένο κυκλαδίτικο τοπίο.Όστρακα, ξωκλήσια και χαλάσματα: οι ενστάσεις της αρχαιολογίας
11 Νοεμβρίου 2020: Η αρχαιολόγος Μαρίνα Βόγκλη στέλνει αρνητική εισήγηση προς το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Νοτίου Αιγαίου εκ μέρους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Έχει διαπιστώσει πως το μεγαλύτερο τμήμα της σχεδιαζόμενης οδού βρίσκεται εντός αρχαιολογικού χώρου, όπου βρέθηκαν πολλά όστρακα που υποδεικνύουν την ύπαρξη αρχαιολογικών εγκαταστάσεων.Επιπλέον, η οδός καταλήγει 65 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, χωρίς να προβλέπεται πρόσβαση στη θάλασσα, ενώ το έδαφος στην απόληξη του δρόμου είναι επικλινές και ιδιαίτερα ασταθές, όπως δείχνουν τα προϊόντα κατολίσθησης στην παραλία. Η αρχαιολόγος συμπεραίνει ότι η διάνοιξη του δρόμου θα αλλοιώσει και υποβαθμίσει οριστικά ένα τοπίο, ο χαρακτήρας του οποίου έχει παραμείνει αναλλοίωτος μέσα στον χρόνο ακριβώς επειδή η περιοχή είναι ιδιαίτερα απόμακρη και απόκρημνη.
Στο βιβλίο της Λίλας Μαραγκού Αμοργός ΙΙ, Οι αρχαίοι πύργοι (Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, 2005) διαβάζουμε: «Χάλαρα ονομάζουν σήμερα την περιοχή Ν από τον οικισμό του Ασφοντηλίτη έως την ακτή, ανάμεσα στη Ρίζα, στα ανατολικά και Μέσα Χάλαρα, στα δυτικά η λέξη κατά τον Μηλιαράκη … ανήκει στα ονόματα “φέροντα τύπον αρχαίον”. Ως προσηγορικό σήμαινε πέτραι απορρώγες και στο τοπωνυμικό της Αμοργού απαντάται ήδη στο Λεξιλόγιο του Βρεβίου». «Χάλαρα» σημαίνει ότι οι πέτρες στην πλαγιά αποκολλώνται εύκολα επειδή το υπόβαθρο είναι ασταθές.Ο Σύλλογος για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό «Νήσος Αμοργός» συντάσσει έγγραφο με ενστάσεις για τη διάνοιξη του δρόμου υπόψη του τοπικού συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου. Το συνυπογράφουν οκτώ φορείς.
Προς τι αυτός ο δρόμος;
Ο δήμαρχος Αμοργού Λευτέρης Καραΐσκος λέει ότι σκοπός της διάνοιξης του δρόμου είναι «η εξυπηρέτηση των τοπικών αγροκατοικιών που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και τουριστικά. Μιλάμε για αγροτικές περιοχές που θα αξιοποιηθούν για γεωργία και κτηνοτροφία». Βέβαια, όπως θα δούμε και παρακάτω, το χωροταξικό της Αμοργού δεν χαρακτηρίζει αγροτική γη τη συγκεκριμένη περιοχή.
Στον αντίποδα των δηλώσεων του Καραΐσκου, η δημοτική σύμβουλος με την αντιπολίτευση Άννα Γαβαλά σημειώνει ότι η διάνοιξη του δρόμου στην περιοχή μόνο προσχηματικά έχει να κάνει με τον πρωτογενή τομέα: «Αν είχαν σχέση με πρωτογενή τομέα ανάπτυξης, θα είχαν διασφαλίσει την ορθή χρήση της γης, αλλά αυτό δεν έχει συμπεριληφθεί σε καμία μελέτη του οικιστικού που έχει κάνει ο Δήμος.
.jpg)
Στις 14 Σεπτεμβρίου 2021, το 1ο Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Νοτίου Αιγαίου γνωμοδοτεί ομόφωνα υπέρ της αναβολής διατύπωσης γνωμοδότησης, ώστε να τεκμηριωθεί από τον Δήμο Αμοργού η αναγκαιότητα χάραξης της αγροτικής οδού. Στο 2ο Τοπικό Συμβούλιο (15 Νοεμβρίου 2022), ο αντιδήμαρχος Κωνσταντίνος Γρίσπος καταθέτει έγγραφο προς το υπουργείο Πολιτισμού, και συγκεκριμένα την Εφορεία Αρχαιοτήτων, επιχειρηματολογώντας υπέρ της διάνοιξης του δρόμου. Ισχυρίζεται ότι, επειδή στην περιοχή δεν υπάρχουν δίκτυα υποδομών κοινής ωφέλειας και ιδιαίτερα δίκτυο ηλεκτροδότησης, δεν πρόκειται να οικοπεδοποιηθεί και να αναπτυχθεί οικιστικά. Αυτό αποδεικνύεται, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, και από το γεγονός πως δεν υπήρξε οικιστική ανάπτυξη ούτε σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις δρόμων προς παραλίες (Αγία Άννα, Μούρος). Επικαλείται επίσης το ΦΕΚ 402/2002, σύμφωνα με το οποίο σε αγροτεμάχια εκτός σχεδίου με μέση κλίση άνω του 40% είναι δυνατή η δόμηση μόνο με τη μορφή υπόσκαφου.
Ο Γρίσπος ισχυρίζεται αντιθέτως ότι ο δρόμος θα υποστηρίξει τον πρωτογενή τομέα, που είναι σημαντικός για την οικονομία της Αμοργού και για να αποφευχθεί η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, η περιοχή είναι διαχρονικά αγροτοκτηνοτροφική αλλά τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίζει σημάδια εγκατάλειψης λόγω της δυσχερούς πρόσβασης.
Κατά τον Αντιδήμαρχο, πριν το 1970 καλλιεργούσαν εκεί σιτηρά οι κάτοικοι της Αιγιάλης, οι οποίοι την περίοδο της συγκομιδής μετακόμιζαν στις εγκαταλειμμένες πλέον αγροικίες της περιοχής. Για να αποδείξει την εν δυνάμει αγροτική ανάπτυξη της περιοχής, παραπέμπει σε έγγραφο του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), στο οποίο αναφέρονται 17 αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην περιοχή. Επιπλέον, ο ισχυρίζεται πως ο δρόμος θα διευκολύνει την αποκατάσταση των ξερολιθιών που καταρρέουν, ενώ «τα ερείπια των αγροτικών κτισμάτων θα αποκατασταθούν και χρησιμοποιηθούν πάλι».
Δεν διευκρινίζει, βέβαια, αν θα χρησιμοποιηθούν πάλι για αγροτικές χρήσεις ή για κάτι άλλο.Σύμφωνα με τον Γρίσπο, άλλος ένας στόχος είναι να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις παραλίες, που αυτή τη στιγμή σε πολλές περιπτώσεις είναι επικίνδυνη. Έχει δε ληφθεί μέριμνα για τον περιορισμό των πρανών του δρόμου, και θα χτιστούν τοίχοι αντιστήριξης από λιθοδομή με πέτρες από την εκσκαφή του δρόμου ώστε να έχουν την ίδια απόχρωση με το τοπίο και να μην το χαλάνε.
Το αποτέλεσμα του 2ου Τοπικού Συμβουλίου είναι πως έξι μέλη τάσσονται υπέρ της έγκρισης της μελέτης με όρους, ενώ τρία μέλη και η πρόεδρος τάσσονται κατά, διότι θεωρούν πως συνιστά μείζονα επέμβαση στο τοπίο και δεν προκύπτει συνολικός σχεδιασμός για την περιοχή. ‘Ετσι, εκδίδεται θετική γνωμοδότηση.
Οι τρύπες στο αφήγημα της Δημαρχείας
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τα επιχειρήματα του αντιδημάρχου, εντοπίζουμε κάποιες αντιφάσεις. Αρχικά, ο Δήμος στην εισήγηση του τεχνικού προγράμματος (8 Νοεμβρίου 2021) συμπεριλαμβάνει την ηλεκτροδότηση του Ασφοντυλίτη, παρότι η αδυναμία ανάπτυξης δικτύων κοινής ωφέλειας ήταν ένα από τα επιχειρήματα του αντιδημάρχου Γρίσπου για τη μη οικοδόμηση της περιοχής. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται πως η διάνοιξη του δρόμου έχει προταθεί για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης-Ανάπτυξη της Υπαίθρου-Αγροτική Οδοποιία». Για να μπορεί να ενταχθεί η χρηματοδότηση του έργου σε αυτό το πρόγραμμα πρέπει να αποδεικνύεται πως εξυπηρετεί την αγροτική ανάπτυξη της περιοχής – παρότι ένα από τα επιχειρήματα για τη διάνοιξή του είναι η πρόσβαση στην παραλία, που δεν έχει κάποια σχέση με την αγροτική ανάπτυξη.
Για τον σκοπό αυτό, ζητήθηκε από τον ΟΠΕΚΕΠΕ η χορήγηση βεβαίωσης εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Ζητήθηκαν δηλαδή από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στοιχεία για τον αγροτικό πληθυσμό τον οποίο υποτίθεται θα εξυπηρετεί ο δρόμος, εντός ενός πολυγώνου το οποίο όρισε ο ίδιος ο Δήμος. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δίνει στοιχεία για 17 εξυπηρετούμενους με 31 αγροτεμάχια εντός του πολυγώνου (αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως όλοι αυτοί είναι ενεργοί γεωργοί σήμερα). Όμως, αν βάλουμε τις συντεταγμένες που δίνει ο Δήμος προκύπτει η εξής εικόνα:Συγκρίνοντάς το με τον δρόμο, βλέπουμε πως στο πολύγωνο συμπεριλαμβάνονται εκτάσεις που είναι πολύ μακριά από τον δρόμο. Συγκεκριμένα, η πινέζα κάτω αριστερά απέχει 700 μέτρα από την αφετηρία του δρόμου και η κάτω δεξιά απέχει 350 μέτρα από την απόληξη. Συνεπώς, δεν είναι καθόλου σαφές πως αυτός ο δρόμος θα εξυπηρετήσει ενδεχόμενες αγροτικές δραστηριότητες σε μια τόσο μεγάλη έκταση.
Παρ’ όλα αυτά, το έργο εγκρίνεται μετά την υπογραφή της γνωμοδότησης του Τοπικού Συμβουλίου από τον προϊστάμενο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (11 Φεβρουαρίου 2022).
Στην περιοχή φωλιάζουν σπάνια είδη
Στη συνέχεια ο φάκελος προωθείται στην υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για την τελική έγκριση, τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού (ΔΙΠΕΧΩΣ) Κυκλάδων, η οποία προωθεί τον φάκελο στον ΟΦΥΠΕΚΑ που εξετάζει την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) για να συμπεράνει αν η παρέμβαση θα διαταράξει την οικολογική ισορροπία της περιοχής.
Όμως, στη σελ. 45 της Αξιολόγησης που υπέβαλε ο ίδιος ο Δήμος, αναφέρονται ως απειλές και πιέσεις για την περιοχή τόσο η ίδια η διάνοιξη του δρόμου, όσο και η ανάπτυξη των αγροτικών δραστηριοτήτων (ετήσιες καλλιέργειες, εντατική βόσκηση κ.λπ.) στην οποία υποτίθεται πως αποσκοπεί η διάνοιξή του:Ο Συντονιστής και ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Έργου LIFE Bonelli EastMed (Διατήρηση και Διαχείριση του πληθυσμού του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο) συντάσσουν επιστολή προς τον ΟΦΥΠΕΚΑ. Εξηγούν πως στην περιοχή στην οποία θα γίνει ο δρόμος υπάρχουν αποικίες των θαλασσοπουλιών αρτέμης και μύχος, καθώς και φωλιές του προστατευόμενου σπιζαετού.
Η ύπαρξη αποικιών θεωρείται ασυνήθιστη για κατοικημένο νησί – μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», όλοι οι μελετητές συμφωνούν πως η Αμοργός είναι το μοναδικό κατοικημένο νησί που έχει πληθυσμό μύχων καθώς αποτελεί ένα «από τα πιο σκοτεινά κατοικημένα νησιά». Αυτά τα θαλασσοπούλια προτίμησαν τη συγκεκριμένη περιοχή επειδή είναι δυσπρόσιτη και δεν υπάρχει όχληση από ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως φωτορύπανση και ηχορύπανση. Συνεπώς, η διάνοιξη νέου οδικού δικτύου στην περιοχή και η ανάπτυξη τουριστικών υποδομών ή κατοικιών θα έχουν σαν συνέπεια την όχληση των ειδών αυτών και άρα δεν είναι συμβατές με την προστασία και τη διατήρηση τους.
Για τον λόγο αυτό, στη ΖΕΠ (Ζώνη Ειδικής Προστασίας) αποκλείονται δραστηριότητες που απειλούν τα είδη ορνιθοπανίδας αλλά και χερσαίας πανίδας όπως εγκαταστάσεις ΑΠΕ, διάνοιξη οδών και ποδηλατοδρόμων, αναψυκτήρια και έργα αγροτικής υποδομής, εκτός από εκείνα που αφορούν τη βελτίωση των αποθεμάτων νερού.
Επιπλέον, ολόκληρος ο δρόμος αγροτικής οδού εντάσσεται στις Περιοχές Άνευ Δρόμων και στις Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές. Βάσει της λογικής της ένταξης αυτής, θεωρείται ασύμβατη η κατασκευή δρόμου με την προστασία και διατήρηση των ειδών. Ο δρόμος θα περνάει λίγα δεκάδες μέτρα μακριά από τα όρια των αποικιών και περίπου 2 χλμ. από τις θέσεις φωλεοποίησης του σπιζαετού στη ΖΕΠ GR4220021. Συμπερασματικά, στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση δεν υπολογίζονται αυτά τα τρία σημαντικά είδη, άρα είναι ελλιπής.Η Ορνιθολογική Εταιρεία με επιστολή της στις 13 Απριλίου 2022 προσυπογράφει τις διαπιστώσεις της LIFE Bonelli, εξηγώντας πως δεν έχει διεξαχθεί έρευνα πεδίου (καταγραφές ορνιθοπανίδας) που να μπορεί να υποστηρίξει τις διαπιστώσεις περί «μη επίπτωσης στα προστατευτέα αντικείμενα της περιοχής NATURA». Σημειώνει ότι πρέπει να υπάρχει στάθμιση της σκοπιμότητας του δρόμου με τις άμεσες και έμμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, όμως προκύπτει πως οι αρνητικές επιπτώσεις είναι αρκετά πιο σημαντικές. Επί λέξει αναφέρεται ότι «η Αμοργός διαθέτει εξαιρετικό δίκτυο μονοπατιών που αξιοποιείται από εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού, ενώ βασικό πλεονέκτημα της ΒΑ Αμοργού και λόγος επίσκεψης σε αυτή είναι η υψηλή φυσικότητά της και η απουσία ανθρωπογενών τεχνικών υποδομών, συνθήκη η οποία θα καταργηθεί τοπικά από τη διάνοιξη του δρόμου».
Τα «όχι» που έγιναν «ναι»
Παρά τις ενδελεχείς ενστάσεις των ορνιθολόγων και μελετητών και των ελλιπών και αντιφατικών στοιχείων της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, την Κυριακή 17 Απριλίου 2022, ημέρα που δεν λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες, ο διευθυντής του ΟΦΥΠΕΚΑ Γιάννης Μητσόπουλος στέλνει πρωτοκολλημένο έγγραφο της ίδιας μέρας προς τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού με θετική γνωμοδότηση.
.jpg)
Ο υπεύθυνος του φακέλου της υπόθεσης Λ.Κ. δεν είναι καν ενήμερος για αυτήν την εξέλιξη, θεωρώντας ότι η υπηρεσία εξακολουθεί να περιμένει την αξιολόγησή του. Ο ίδιος πέντε μέρες πριν, στις 12 Απριλίου, είχε ενημερώσει τον Σύλλογο «Νήσος Αμοργός» πως όλα τα δεδομένα του φακέλου στοιχειοθετούσαν την αρνητική γνωμοδότηση και πως ήταν θέμα ημερών να ολοκληρωθεί η σύνταξή της.
Εδώ ξεκινάει ένα παράδοξο πινγκ πονγκ μεταξύ της δημαρχίας και της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού (ΔΙΠΕΧΩΣ) Κυκλάδων. Πρώτα, η ΔΙΠΕΧΩΣ απορρίπτει το έργο επειδή δεν είναι συμβατό με τα στοιχεία περιβαλλοντικής ευαισθησίας της περιοχής με έγγραφο επιστροφής φακέλου, στο οποίο μεταξύ άλλων επικαλείται το φάκελο του ΟΦΥΠΕΚΑ, το έγγραφο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αλλά και έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη του προηγούμενου μήνα, σύμφωνα με το οποίο:
- «Αποκλείονται οι αποσπασματικές και απρογραμμάτιστες πράξεις διαχειρίσεως του οδικού δικτύου, όπως η διάνοιξη, διαπλάτυνση και κατάργηση οδών βάσει εντετοπισμένων εκτιμήσεων με γνώμονα την εξυπηρέτηση τοπικής ανάγκης, χωρίς υπολογισμό των ευρύτερων επιπτώσεων που αυτές ενδέχεται να έχουν»
- «…το οδικό δίκτυο ενός ΟΤΑ δεν αποτελεί τοπική του υπόθεση, εφ’ όσον συνάπτεται τόσο με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο της χώρας, όσο και με την προστασία των γεωσυστημάτων του φυσικού χώρου, τα οποία αποτελούν στοιχείο της εθνικής φυσικής κληρονομιάς»
Ως ένδειξη ένστασης, η Οικονομική Επιτροπή Δήμου Αμοργού αποφασίζει να καταθέσει ιεραρχική προσφυγή –στην οποία δεν απάντησε ποτέ καμία υπηρεσία– και προσφυγή στο ΣτΕ κατά της απόφασης επιστροφής του φακέλου, η οποία τελικά δεν κατατέθηκε ποτέ. Ο Δήμος Αμοργού, απτόητος, αποστέλλει νέο αίτημα στη ΔΙΠΕΧΩΣ (13 Νοεμβρίου 2022), η οποία απαντά πολύ συνοπτικά και πάλι αρνητικά, αφού δεν είχαν ανατραπεί οι λόγοι για τους οποίους απέρριψε το έργο μόλις λίγους μήνες πριν. H Οικονομική Επιτροπή του Δήμου αποφασίζει πάλι να προσφύγει στο ΣτΕ και να κάνει ποινική αναφορά-καταγγελία κατά της υπηρεσίας και κατά παντός υπευθύνου. Για άλλη μια φορά, δεν εφαρμόζεται καμία από τις δύο αποφάσεις.
Παρ’ όλα αυτά, ακολουθεί θετική γνωμοδότηση της ΔΙΠΕΧΩΣ Κυκλάδων για την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) της Αμοργού, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η διάνοιξη του δρόμου, με τους εξής όρους:
- Στην αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των νέων οδικών διανοίξεων, να ληφθεί υπόψη ότι στην Αμοργό υπάρχουν περιοχές του ROADLESS (όπως η περιοχή όπου προγραμματίζεται ο δρόμος Ασφονδυλίτης-Χάλαρα)
- Να συμπεριληφθεί στη ΣΜΠΕ και να ληφθεί υπόψη ότι η Αμοργός είναι Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΙΒΑ) και σχετικά μέχρι σήμερα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία κατά την εκτίμηση, αντιμετώπιση και αξιολόγηση των προτεινόμενων από το ΣΧΟΑΑΠ (Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Ανάπτυξης Ανοιχτής Πόλης) αναπτυξιακών στόχων
Στις 26 Ιουνίου 2023, το ΣΧΟΑΑΠ της Αμοργού κυρώνεται με νόμο. Περιλαμβάνει τη χάραξη του δρόμου και δεν προβλέπει κανένα περιορισμό στη δόμηση. Δεν εντάσσει την περιοχή στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις της Αιγιάλης και δεν την χαρακτηρίζει ως περιοχή Κύριας ή Δευτερεύουσας Ζώνης Γεωργίας. Συνεπώς, δεν υπάρχουν περιορισμοί στις χρήσεις γης που να εξασφαλίζουν πως η περιοχή θα αξιοποιηθεί μόνο για αγροτική ανάπτυξη.Στις 8 Νοεμβρίου 2023 ο Δήμος Αμοργού καταθέτει εκ νέου την ίδια μελέτη στη ΔΙΠΕΧΩΣ με σκοπό την έγκριση του έργου. Βασικό του επιχείρημα είναι πως τώρα πια η οδός ανήκει στον γενικότερο χωροταξικό σχεδιασμό της νήσου – στον οποίο την ενέταξαν οι ίδιοι, και παρότι η ΔΙΠΕΧΩΣ είχε απορρίψει δύο φορές το έργο. Στις 28 Δεκεμβρίου 2023 η προϊσταμένη της ΔΙΠΕΧΩΣ Μαρία Γιαννακοπούλου εγκρίνει το έργο. Στο τελευταίο αυτό έγγραφο απουσιάζει η υπογραφή της υπεύθυνης υπαλλήλου για την Περιφερειακή Ενότητα Νάξου, δηλαδή και την Αμοργό, Αθηνάς Σαντοριναίου. Δεν προκύπτει κάποιο άλλο διαφορετικό στοιχείο από τις δύο προηγούμενες απορρίψεις που να δικαιολογεί την ξαφνική έγκριση του έργου, εκτός από το γεγονός πως το έργο εντάχθηκε στο ΣΧΟΑΑΠ της Αμοργού. «Για τους ίδιους λόγους που είχε απορριφθεί από το τμήμα περιβάλλοντος η μελέτη αυτή, για τους ίδιους ακριβώς λόγους υπογράφτηκε. Αυτά δεν συνάδουν, έχει μπει δάκτυλος», σχολιάζει η δημοτική σύμβουλος της αντιπολίτευσης Άννα Γαβαλά.
Λίγους μήνες αργότερα, στο πλαίσιο εκπόνησης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές Natura – οι οποίες τρέχουν από το 2019 με σκοπό τον καθορισμό των δραστηριοτήτων που επιτρέπονται εκεί – ο Δήμος, σύμφωνα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», άσκησε πίεση για να φτάσει ο δρόμος ως την παραλία Χάλαρα και να επιτραπεί η οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή. Ο αντιδήμαρχος Γρίσπος σε όλες τις συσκέψεις με τους μελετητές για την εκπόνηση της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και τα στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος έχει φανεί πολύ μαχητικός έως αδιάλλακτος για τη διάνοιξη του δρόμου.
Με βάση τις σημερινές παραδοχές στις οποίες έχουν συμφωνήσει ο Δήμος, ο μελετητής και το υπουργείο Περιβάλλοντος, η δόμηση δεν θα επιτρέπεται αφού εκδοθεί το εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα για τον καθορισμό των ορίων και των δραστηριοτήτων μέσα στην περιοχή Natura. Τι όμως θα εμποδίσει την οικοδόμηση το χρονικό διάστημα από την κατασκευή του δρόμου έως την έκδοση του ΠΔ, που έχει ήδη καθυστερήσει μια πενταετία;Βασικό επιχείρημα του υπουργείου Περιβάλλοντος για την έγκριση του δρόμου ήταν ότι «είχε περιβαλλοντική αδειοδότηση», η οποία όμως προέρχεται από υπηρεσία του ίδιου του υπουργείου. Στη συνέχεια το ίδιο υπουργείο θα αποφασίσει την ένταξη στο Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Ανάπτυξης Ανοιχτής Πόλης της Αμοργού (ουσιαστικά το χωροταξικό της Αμοργού). Και ποιος θα ελέγξει αν ο δρόμος εντάχθηκε νόμιμα στο Σχέδιο με βάση το ευρωπαΪκό πλαίσιο αναφοράς;
Κατά τον δήμαρχο Λευτέρη Καραΐσκο, το σημερινό καθεστώς «δεν επιτρέπει την οικιστική ανάπτυξη. Δεν μπορεί να αναπτυχθεί μαζικός τουρισμός στην περιοχή και ακόμα και η κατασκευή του δρόμου υπόκειται σε προϋποθέσεις, όπως η έγκριση της ορνιθολογικής μελέτης (εκκρεμεί ακόμα) αλλά και το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα επιτρέπονται οι εργασίες κατασκευής».
Η Άννα Γαβαλά σχολιάζει: «Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν στο μυαλό τους ότι θα πάρει αξία η γη τους και θα την πουλήσουν. Είναι θεμιτό να κοιτάζουν το συμφέρον τους, όμως εδώ σημασία δεν έχει το απόλυτο κέρδος του καθενός, εδώ μιλάμε για προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τοπίου, των μονοπατιών, όλου του νησιού. Προσπαθούν να ανοίξουν δρόμους που αλλοιώνουν βάναυσα την ταυτότητα του νησιού».«Εμείς προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να προστατεύσουμε το περιβάλλον, να σεβαστούμε τον κόσμο που μένει εδώ, τον κόσμο που έρχεται εδώ, που από αυτόν ζούμε και βιοποριζόμαστε όλοι πάνω στο νησί. Είναι ένα νησί ιδιαίτερο, το σώζει η μορφολογία του εδάφους του και τα απόκρημνα βράχια, το σώζει ότι είναι μακριά από τα μεγάλα νησιά. Θέλουμε να μπορούμε να είμαστε διαφορετικοί και να έχουμε την ταυτότητά μας. Αλλιώς, αν γίνουμε ένα νησί σαν τη Μύκονο, την Πάρο ή τη Σαντορίνη, έχουμε χάσει το τρένο», λέει.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο Δήμος αναζητά χρηματοδοτικό πλαίσιο για να ξεκινήσει το έργο. Όταν τελειώσει, ντόπιοι και ξένοι θα έχουν πρόσβαση στον μοναδικό πόρο του οποίου η αξία θα ανέβει στο νησί, την εμπορεύσιμη γη. Γιατί οι πιέσεις για να γίνει εμπορεύσιμη θα συνεχιστούν.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου