Καταλύτης η Μέση Ανατολή

Γ. Καπόπουλος
Τόσο στην Ευρώπη με επίκεντρο την Ουκρανία, όσο και στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού με επίκεντρο τη διαμφισβητούμενη κυριαρχία νησιωτικών συμπλεγμάτων στη Νότια Σινική Θάλασσα, οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία και με την Κίνα χαρακτηρίζονται από μια βαρύνουσα απόκλιση ζωτικών συμφερόντων: Η Ουάσιγκτον θέλει να εμποδίσει τη Μόσχα να κυριαρχήσει στην πρώην ΕΣΣΔ και ταυτόχρονα να αποτρέψει τη διαμόρφωση μιας Κινεζικής Ζώνης επιρροής στον Ειρηνικό και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Υπάρχει όμως μια εστία κρίσεων και συγκρούσεων που τα συμφέροντα όλων συγκλίνουν, η Ευρύτερη Μέση Ανατολή και η Νοτιοδυτική Ασία, ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία καταγράφουν τον Ισλαμικό Φονταμενταλισμό ως θανάσιμη απειλή.
Απειλή για την εσωτερική τους σταθερότητα με επιθέσεις τύπου 11.9.2001 για τις ΗΠΑ, αποσταθεροποιήση του Καυκάσου και της πρώην σοβιετικής Κεντρικής Ασίας για τη Ρωσία και της βορειοδυτικής επαρχίας του Σιγκιάγκ για την Κίνα.
Επιπλέον τόσο για τις ΗΠΑ όπου έχει αποσαθρωθεί η αισιοδοξία για σύντομη ενεργειακή αυτάρκεια λόγω της αξιοποίησης των κοιτασμάτων σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, όσο και για την ταχέως αναπτυσσόμενη Κίνα, μια σταθερή Μέση Ανατολή εξακολουθεί να είναι η εγγύηση επαρκούς και φθηνής πετρελαϊκής επάρκειας.
Έτσι η Μέση Ανατολή, όπου οι ΗΠΑ ή θα εμπλακούν και με χερσαίες δυνάμεις ή θα αποδεχθούν ως μόνη δυνατή λύση την εμπλοκή του Ιράν και των συμμάχων του στον αγώνα κατά των Τζιχαντιστών, ενισχύει μια δυναμική ελέγχου των εντάσεων τόσο στην Ουκρανία όσο και στον Ειρηνικό.
Πρόκειται για μια εξέλιξη που ανατρέπει τον ρόλο της Μέσης Ανατολής στις παγκόσμιες ισορροπίες, όπως τον γνωρίσαμε από το τέλος του 18ου αιώνα, όταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης αποβιβάσθηκε στην Αίγυπτο.
Από τότε η Ευρύτερη Μέση Ανατολή έγινε πεδίο προβολής των συγκρούσεων και αντιθέσεων στην Ευρώπη και μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ.
Ο αγώνας για την κυριαρχία στη Γηραιά Ήπειρο όταν δεν ήταν πολεμική σύγκρουση επί ευρωπαϊκού εδάφους, γινόταν ανταγωνισμός στη Μέση Ανατολή, με κλασικό παράδειγμα τη σύγκρουση Ρωσίας – Βρετανίας για την τύχη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας όλο τον 19ο αιώνα και στη συνέχεια τη σκληρή μετά το 1918 σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας – Βρετανίας και μετά το 1945 και των δύο αυτών ευρωπαϊκών δυνάμεων με τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ μέχρι το φιάσκο της αγγλογαλλικής επέμβασης στο Σουέζ το 1956, που άφησε την περιοχή ως πεδίο σκληρής αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον-Μόσχας.
Σήμερα με την τροπή που πήρε η αντιπαράθεση της Ουάσιγκτον με τους Σουνίτες Τζιχαντιστές, η Κίνα και η Ρωσία δεν έχουν λόγους να εναντιωθούν στην αμερικανική πολιτική, όπως έκαναν στο πρόσφατο παρελθόν, όταν τους φόβιζε η προοπτική εγκαθίδρυσης μιας μονομερούς περιφερειακής Pax Americana.
Πέραν της τρομοκρατίας των Τζιχαντιστών ως κοινής απειλής, τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο κατανοούν ότι αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν ή υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν την Ευρύτερη Μέση Ανατολή στην τύχη της, τότε το κενό δεν πρόκειται να το καλύψουν η Ρωσία, η Κίνα ή κάποιες ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Η πιο πιθανή και απευκταία για τις ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα εξέλιξη είναι η διαμόρφωση ενός Περιφερειακού Συστήματος Ισορροπιών -στη Μέση Ανατολή και στη Νοτιοδυτική Ασία- όπου θα πρωταγωνιστούν η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, το Ισραήλ και πιθανόν η Αίγυπτος και το Πακιστάν. Ένα σύστημα εντός του οποίου θα εναλλάσσονται συγκρούσεις και εναλλασσόμενες ισορροπίες ανάμεσα σε δυνάμεις πολλές από τις οποίες θα έχουν πυρηνικό οπλοστάσιο και το οποίο θα είναι η βαριά υποθήκη και η ανεξέλεγκτη μεταβλητή των όποιων μελλοντικών παγκόσμιων ισορροπιών.
Πηγή: Ημερησία