Οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης έχουν αναγάγει την πρώτη ανάκαμψη στους ευρωπαϊκούς οικονομικές δείκτες σε απόδειξη ότι οι πολιτικές τους αποδίδουν. Καλά, πώς το σκέφτονται;
Το ΑΕΠ της ευρωζώνης διευρύνθηκε 0,3% στο β΄ τρίμηνο του έτους. Πιθανόν να αυξήθηκε ξανά στο γ΄ τρίμηνο. Οπότε, αν καθορίζετε τη λήξη μιας ύφεσης ως δύο συνεχόμενα τρίμηνα θετικής ανάπτυξης, ίσως μπαίνετε στον πειρασμό να κάνετε την πρόβλεψη ότι η ύφεση θα τερματιστεί ακριβώς τα μεσάνυχτα της Δευτέρας, με τη λήξη του τριμήνου. Αν το κάνετε, είτε είστε ανόητος, είτε έχετε μια συγκεκριμένη ατζέντα να πουλήσετε – ή και τα δύο.
Ύφεση είναι η μεγάλη διολίσθηση της οικονομικής δραστηριότητας. Το επίκεντρο σε δύο συνεχόμενα τρίμηνα του ΑΕΠ μπορεί να εξυπηρετήσει στην καλύτερη περίπτωση ως ένδειξη για τους πρόχειρους υπολογισμούς ενός ομαλού οικονομικού κύκλου. Αλλά εδώ δεν υπάρχει καν ομαλός οικονομικός κύκλος. Δείτε απλώς τα τεράστια μεγέθη που παίζονται. Αν συγκρίνουμε το πρώτο εξάμηνο του 2007 με το πρώτο εξάμηνο του 2013, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε αθροιστικά 1,3% στην ευρωζώνη, 5,3% στην Ισπανία και 8,4% στην Ιταλία.
Την ίδια περίοδο οι επενδύσεις μειώθηκαν αθροιστικά 19% στην ευρωζώνη – 38% στην Ισπανία και 27% στην Ιταλία. Ανάμεσα στο α΄ τρίμηνο του 2007 και στο α΄φετινό τρίμηνο, η απασχόληση μειώθηκε 17% στην Ισπανία και 2% στην Ιταλία. Εγώ δεν θα μίλαγα για λήξη της ύφεσης, αν δεν έβλεπα σταθερή βελτίωση στην ανάπτυξη και στην απασχόληση. Αν έληξε η ύφεση, θα έπρεπε να έχουμε επιστρέψει στους μέσους όρους που επικρατούσαν πριν από αυτήν.
Το μεγαλύτερο βαρίδι στην ανάπτυξη της ευρωζώνης αυτήν τη στιγμή είναι η Ιταλία. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του πρωθυπουργού Enrico Letta ουσιαστικά κατέρρευσε το Σαββατοκύριακο καθώς ο Silvio Berlusconi απέσυρε τους υπουργούς του. Η πρόσφατη πολιτική αναταραχή θα επιμηκύνει την ύφεση, καθώς η αβεβαιότητα θα κρατήσει πίσω τις επενδύσεις.
Μια νέα κυβέρνηση δεν μπορεί να φέρει τη λύση. Η Ιταλία είναι κολλημένη σε έναν συνδυασμό από αφόρητα υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους και καθόλου ανάπτυξη στην παραγωγικότητα. Έχει στην ουσία δύο επιλογές για να προσαρμοστεί: να γίνει σαν τη Γερμανία ή να αφήσει την ευρωζώνη.
Δεν μπορεί να κάνει το πρώτο και δεν θέλει να κάνει το δεύτερο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των οικονομολόγων Francesco Giavazzi και Alberto Alesina σε πρόσφατο άρθρο τους στην Corriere della Sera, θα κοστίσει περίπου 50 δισ. ευρώ για να μειωθεί η φορολογική σφήνα (η απόκλιση ανάμεσα στο εργατικό κόστος και στα καθαρά κέρδη) στα γερμανικά επίπεδα. Δεν υπάρχει ούτε καν αρκετή πολιτική πλειοψηφία στη χώρα για τόσο δραστικά μέτρα. Η κεντροδεξιά βάζει προτεραιότητα σε φορολογικές περικοπές στην κατανάλωση και στα ακίνητα, ενώ το Δημοκρατικό Κόμμα του Εκ. Letta θέτει βέτο σε περικοπές των δαπανών.
Η Ιταλία δεν αντιμετωπίζει άμεση απειλή όσο μένουν τα μακροπρόθεσμα επιτόκιά της χαμηλά. Θα καταφέρει να τα βγάλει πέρα σερνόμενη για ένα διάστημα, μέχρι να την υποχρεώσει κάποιο πολιτικό ή οικονομικό σοκ να λάβει μια απόφαση προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Εν τω μεταξύ, το μεγαλύτερο εμπόδιο για το ξεκίνημα της ευρωπαϊκής ανάπτυξης δεν είναι η δημοσιονομική πολιτική -που είναι σε γενικές γραμμές ουδέτερη σήμερα σε όλη τη νομισματική ένωση-, αλλά η συνεχής αποτυχία στην εξυγίανση των τραπεζών.
Ο ρυθμός ανάπτυξης των δανείων στον μη τραπεζικό κλάδο έγινε αρνητικός το 2009, έδειξε κάποιες διακοπτόμενες βελτιώσεις, αλλά και πάλι επιδεινώθηκε πέρσι. Τα πράγματα δεν έχουν βελτιωθεί έκτοτε: Τον φετινό Αύγουστο τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν 2% χαμηλότερα σε σχέση με πέρσι. Ο δείκτης κυκλοφορίας χρήματος Μ3 αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό μόλις 2,3% τον Ιούνιο – Αύγουστο.
Αυτό που μας λένε τα χρηματοπιστωτικά και τραπεζικά δεδομένα είναι ότι η οικονομία θα παραπαίει στα όρια της μηδενικής ή της χαμηλής ανάπτυξης στο άνεσο μέλλον, γιατί ο τραπεζικός τομέας δεν προμηθεύει την οικονομία με επαρκή κεφάλαια ώστε να επεκταθεί.
Η τραπεζική ένωση θα μπορούσε να βοηθήσει, μόνο όμως αν κατάφερνε να διαλύσει τη σχέση ανάμεσα στις τράπεζες και το κράτος και να καθαρίσει τους ισολογισμούς. Όμως τίποτα από τα δύο δεν θα γίνει. Πιστεύω ότι ο Mario Draghi, διοικητής της ΕΚΤ, είναι στα σοβαρά αποφασισμένος να διεξαγάγει μιακαθαρή και τίμια επιθεώρηση ποιότητας ενεργητικών, που θα αρχίσει τον επόμενο μήνα. Οπωσδήποτε δεν θέλει να επαναλάβει τα λάθη της European Banking Authority, που έχασε την αξιοπιστία της διεξάγοντας γελοία stress tests.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε αν οι κυβερνήσεις δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν για ένα δημοσιονομικό χειρόφρενο σε αυτές τις εξετάσεις; Δεν θα ήταν ανευθυνότητα η παραδοχή ότι οι τράπεζες χρειάζονται πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε φρέσκα κεφάλαια, όταν αυτά τα λεφτά απλά δεν υπάρχουν; Όμως αν δεν καθαρίσει ο τραπεζικός τομέας, προβλέπω να μην αλλάζει καθόλου η τάση στους δείκτες χρηματοπιστωτικού και τραπεζικού δανεισμού – και αυτό θα αναβάλει περαιτέρω την ανάκαμψη.
Η πιο θετική είδηση που είχαμε στην ευρωζώνη ήταν η ανάπτυξη στις ισπανικές εξαγωγές, που έχουν αυξηθεί 11% σε πραγματικά μεγέθη από το α΄ εξάμηνο του 2008 στο φετινό α΄ εξάμηνο. Η βελτίωση στην ανταγωνιστικότητα των ισπανικών εξαγωγών είναι ουσιώδης, αλλά οφείλεται περισσότερο στις περικοπές θέσεων εργασίας, παρά στους μισθούς. Δεν μου είναι σαφές κατά πόσον μια στρατηγική εξαγωγικής ανάπτυξης του είδους που προωθεί η Γερμανία θα ήταν βιώσιμη και σταθερή για την Ισπανία.
Η πολιτική και η οικονομική έκρηξη της Ιταλίας, η πιστωτική αποστράγγιση και η πρόσφατη λιτότητα συνιστούν τους βασικούς συντελεστές που βαραίνουν την ευρωζώνη σήμερα. Η ύφεση που ξεκίνησε το 2008 συνεχίζεται, αν ξεπεράσουμε την ανόητη εμμονή με τα δύο συνεχόμενα τρίμηνα. Και δεν πρόκειται να λήξει σύντομα.
Πηγή: .euro2day.gr
inprecor
Πηγή :
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου