14 πόλεις ενάντια στο κυρίαρχο τουριστικό μοντέλο

του Δημήτρη Γκιβίση

Με την συμμετοχή 14 πόλεων (Βενετία, Βαλένθια, Σεβίλλη, Μαγιόρκα, Παμπλόνα, Λισαβόνα, Μάλτα, Μάλαγα, Μαδρίτη, Τζιρόνα, Σαν Σεμπαστιάν, Κανάριοι Νήσοι, Ταραγόνα και Βαρκελώνη), δημιουργήθηκε στις 24 Απριλίου το Δίκτυο «SET Νότιας Ευρώπης», που έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της επέκτασης της τουριστικής βιομηχανίας στις αστικές περιοχές. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από τα κάτω, και είναι αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού των κινημάτων αντίστασης που έχουν αναδυθεί τα τελευταία χρόνια απέναντι στις κυρίαρχες διαδικασίες του τουριστικού σχεδιασμού. Βασιζόμενοι/ες στην ανταλλαγή εμπειριών, οι συμμετέχοντες/ουσες ανέφεραν ότι παρόλο που η κάθε περιοχή παρουσιάζει συγκεκριμένα προβλήματα, ορισμένα από αυτά είναι αναμφισβήτητα κοινά: 

 Αύξηση της επισφάλειας του δικαιώματος στέγασης, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην μαζική αγορά ακινήτων από τα επενδυτικά κεφάλαια και τα ταμεία ακίνητης περιουσίας για να τα διαθέσουν αποκλειστικά στην τουριστική αγορά. Με αυτόν τον τρόπο τα σπίτια στερούνται τη φυσική τους λειτουργία, αυξάνονται οι εξώσεις και οι εκκενώσεις συγκεκριμένων γειτονιών, και παραβιάζονται τα κοινωνικά δικαιώματα του πληθυσμού. 

Δημιουργία ζωνών μαζικής διασκέδασης και κατανάλωσης, που έχει οδηγήσει στην αύξηση των τιμών και στην μετατροπή των τοπικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε τουριστικές δραστηριότητες άσχετες με τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών (κυρίως της τρίτης και τέταρτης ηλικίας). 

Υψηλά ποσοστά ρύπανσης (αεροπλάνα, κρουαζιερόπλοια, κούριερ), τάση κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων μιας χρήσης, μαζική χρήση των πόρων, και απώλεια του δικαιώματος των πολιτών να ζουν σε ένα υγιές περιβάλλον. 

Υψηλή εξάρτηση των τοπικών οικονομιών από τον τουριστικό τομέα, και τάση προς την μονοκαλλιέργεια.

 Βάρβαρος σχεδιασμός δρόμων και πλατειών, που καθιστά την καθημερινή ζωή των κατοίκων δύσκολη τόσο από την άποψη του θορύβου, όσο και από αυτήν της πρόσβασης στο δημόσιο χώρο.

 Κορεσμός των δικτύων δημόσιων μεταφορών. 

Αύξηση των επισφαλών θέσεων εργασίας στον τουριστικό τομέα, άθλιες συνθήκες εργασίας, φαινόμενα άγριας εκμετάλλευσης. 

Υπερβολική χρήση, και συνεχής επέκταση, των υποδομών (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, μονάδες αφαλάτωσης) που παραμορφώνουν την περιοχή, επιβάλλουν υψηλό κόστος στον πληθυσμό, και προκαλούν ισχυρό ανταγωνισμό για τη γη, στην οποία χάνονται οι βασικές δραστηριότητες και υπηρεσίες.

 Μετατροπή του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος σε ένα θεματικό πάρκο, με αποτέλεσμα την απογύμνωση και την πώληση περιουσιακών στοιχείων, και την μείωση των γεωργικών και αλιευτικών χρήσεων. 

Αύξηση των κυκλωμάτων προστασίας, των μαφιόζικων τακτικών, των απειλών και της βίας εναντίον αυτών που υπερασπίζονται το δικαίωμα στην πόλη. 

Στο ιδρυτικό μανιφέστο αναφέρθηκε ότι σε όλες τις περιπτώσεις ο κοινός στόχος είναι η απεριόριστη και ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση του περιβάλλοντος για τις «ανάγκες» της τουριστικής αγοράς και της ιδιωτικής κερδοσκοπίας. 

Τονίστηκε επίσης ότι παράλληλα με τις άλλες, τις πιο κεντρικές, διεκδικήσεις και συγκρούσεις, είναι σημαντικές σε τοπικό επίπεδο η οργάνωση των αντιστάσεων, η συλλογική δράση για την αποκατάσταση του αστικού χώρου, η εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία στην κριτική του τουριστικού μοντέλου και στις συνέπειές του, η εμβάθυνση στην επεξεργασία των εναλλακτικών λύσεων, και η οικοδόμηση των κοινωνικών συμμαχιών που θα τις στηρίξουν αυτές. 

Οι συμμετέχοντες/ουσες ανέδειξαν με στοιχεία την άμεση ανάγκη για επιβολή ορίων στην τουριστική βιομηχανία, και απαίτησαν την αποκατάσταση της οικονομίας των επιβαρυμένων πόλεων, με μείωση του τουρισμού συνοδευόμενη από πολιτικές για την τόνωση άλλων οικονομιών, φιλικών προς το κοινωνικό σύνολο και το περιβάλλον. 

Επισημάνθηκε ακόμα, ότι ο βαθμός εμφάνισης των προβλημάτων στις διαφορετικές πόλεις είναι πολύ μεταβλητός, δεδομένου ότι εξαρτάται συχνά άμεσα από τον βαθμό της τουριστικής πίεσης που τους ασκείται και τις επηρεάζει. 

Έτσι, σήμερα υπάρχουν πιο εξελιγμένα και σοβαρά παραδείγματα, όπως η Βενετία, η Μαγιόρκα ή η Βαρκελώνη, όπου η ανάγκη για αλλαγή μοντέλου είναι προφανής, και άλλες πόλεις, όπως η Βαλένθια, η Μαδρίτη ή η Λισαβόνα, οι οποίες, παρότι βυθίζονται σε ταχείες διαδικασίες, φιλοδοξούν σε πολιτικές πρόληψης ή συγκράτησης. 

Μάλιστα, ιδιαίτερη μνεία έγινε για τη Βενετία, που πρόσφατα ο Δήμος ανακοίνωσε την μελέτη ενός σχεδίου ρύθμισης της πρόσβασης στην πόλη, με την τοποθέτηση μεταλλικών μπαρών σε κεντρικά σημεία, για να διαχειριστούν καλύτερα οι τουριστικές ροές σε ορισμένες ημέρες και ώρες. 

 Η πρωτοβουλία Δίκτυο «SET Νότιας Ευρώπης» είναι το πρώτο ελπιδοφόρο βήμα για τη διεθνοποίηση της καταπολέμησης του κυρίαρχου τουριστικού μοντέλου, και για τη δημιουργία μιας πληθυντικής και ισχυρής φωνής κριτικής για το σημερινό τουριστικό μοντέλο στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. 

Παράλληλα, εκτός από την συζήτηση και τον προβληματισμό, στόχος είναι να διευθυνθεί ο αριθμός των πόλεων που συμμετέχουν, αφού αυτό θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για τη δυναμική, την επέκταση, και τη διασύνδεση των τοπικών αγώνων.

Πηγή :  kokkoi.gr