ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΜΟΝΟΙ

του Ζίγκμουντ Μπάουμαν

Αντιλαμβανόμαστε τώρα, ότι η αβεβαιότητα δεν είναι παροδική ενόχληση, την οποία μπορούμε να διώξουμε αν μάθουμε τους κανόνες, αν παραδοθούμε στη συμβουλή των ειδικών, ή αν κάνουμε απλώς ό,τι κάνουν οι άλλοι. Αντίθετα, είναι μια μόνιμη συνθήκη της ζωής μας. Θα μπορούσαμε επιπλέον να πούμε, ότι αποτελεί το ίδιο το έδαφος πάνω στο οποίος ο ηθικός εαυτός ριζώνει και βλασταίνει. Η ηθική ζωή είναι ζωή διαρκούς αβεβαιότητας και απαιτείται πολύ μεγάλη δύναμη, ανθεκτικότητα και ικανότητα να αντιστέκεται κανείς στις πιέσεις για να είναι ηθικός. Η ηθική ευθύνη είναι άνευ όρων και καταρχήν άνευ ορίων - και γι' αυτό μπορούμε να αναγνωρίσουμε ένα ηθικό πρόσωπο από το ότι ποτέ δεν ικανοποιείται από την ηθική του παρουσία και κατατρώγεται από την υποψία, ότι δεν ήταν αρκούντως ηθικό.

Από την άλλη πλευρά, μια κοινωνία που δεσμεύει τα μέλη της, όπως έκανε η αρχαία πόλις, στο διαφορετικό αλλά και επιτακτικό καθήκον της μέριμνας και της διαχείρισης των δημόσιων υποθέσεων, ώστε ο δημόσιος βίος να ακολουθεί τα κριτήρια της δικαιοσύνης και της σύνεσης, είναι μια κοινωνία που δεν χρειάζεται ούτε πειθαρχημένα υποκείμενα, ούτε καταναλωτές που αναζητούν ικανοποίηση από τις υπηρεσίες που προσφέρει η κοινωνία, αλλά υπεύθυνους πολίτες. Να είμαστε υπεύθυνοι δεν σημαίνει να ακολουθούμε τους κανόνες. Συχνά, είναι πιθανό να απαιτείται από εμάς να παραβλέψουμε τους κανόνες ή να ενεργήσουμε κατά τρόπο, τον οποίο δεν εγγυάται κανένας κανόνας. Μονάχα μια τέτοια ευθύνη καθιστά τον πολιτη θεμέλιο, πάνω στο οποίο μπορεί να κτιστεί μια ανθρώπινη κοινωνία αρκούντως επινοητική και στοχαστική, ικανή να αντιμετωπίσω τις παρούσες προκλήσεις...

Ίσως... Τίποτα περισσότερο από ίσως, αφού δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι μια τέτοια κοινότητα θα οικοδομηθεί πράγματι, κι αφού δεν υπάρχουν αλάνθαστες μέθοδοι που θα την εξασφαλίσουν. Στην πραγματικότητα, η μόνη εξασφάλιση είναι η αδιάκοπη προσπάθεια των ίδιων των δημιουργών της. Κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτή την προσπάθεια, είναι η συνείδηση της στενής σχέσης (και όχι αντίφασης) που υπάρχει ανάμεσα σε αυτόνομους, ηθικά αυθύπαρκτους και αυτοδιάθετους (και γι' αυτό συχνά δυσκολοκυβέρνητους κι ενοχλητικούς) πολίτες, και μιαν απολύτως ώριμη, αυτοστοχαστική και αυτορρυθμιζόμενη πολιτική κοινότητα. Μόνο μαζί μπορούν να υπάρξουν, και οι μεν δεν νοούνται χωρίς τη δε.

---

Από το Και πάλι μόνοι / Η ηθική μετά τη βεβαιότητα,

μετάφραση της Ρίκας Μπενβενίτσε και του Κώστα Χατζηκυριακού (που έγραψε και την εισαγωγή), από τις εκδόσεις ΕΡΑΣΜΟΣ.

Η φωτογραφία είναι απ' την επικίνδυνη Μελούνα.

Πηγή : http://dangerfew.blogspot.gr